شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 15 - ماۋسىمدا ۆاشينگتوننان بەرگەن حابارى. كۆانتتاردىڭ قاشىقتىعىن 100 كيلومەتردەن 1000 كيلومەترگە جەتكىزگەن جۇڭگونىڭ «موزى» اتتى كۆانتتىق جاساندى سەرىگى قوسپاقتالعان كۆانتتاردى ءبولىپ جەتكىزۋدىڭ دۇنيە جۇزىلىك رەكوردىن ءبىر ساندى دارەجەگە كوتەردى.

15 - ماۋسىم جاريالانعان ا ق ش «عىلىم» جۋرنالىنىڭ مۇقاباسىندا، «موزى» اتتى جاساندى سەرىكتىڭ اۋەدەن جەرگە قاراي 2 بولەك نۇر ءتۇسىرىپ تۇرعان سۋرەتى باسىلدى، 2 نۇردىڭ ادامنىڭ ۇلكەن قادام باسقانىنداي كورىنىسى كۆانتتىق حابارلاسۋدىڭ ناقتى قولدانىمعا قاراي ۇلكەن قادام باسقانىنىڭ سيمۆولى دا ەدى. جۋرنالدا جۇڭگو عىلىم - تەحنيكا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، كۆانتتىق جاساندى سەرىك نىسانىنىڭ باس عالىمى فان جيانۋي سياقتى ادامداردىڭ ماقالالارى جاريالاندى.

كۆانتتاردىڭ قوسپاقتالۋى ءبىر ءتۇرلى ەرەكشە كۆانتتىق مەحانيكا قۇبىلىسى. قاراپايىمداستىرىپ ايتقاندا، قوسپاقتالعان كۇيدەگى 2 كۆانت ءبىر - بىرىمەن ۇندەسىپ تۇرادى، ولاردىڭ ارالىعى قانشا الىس بولسا دا، ءبىر كۆانتتىڭ كۇيىندە وزگەرىس تۋىلسا، ەندى بىرەۋى دە وزگەرەدى. مۇنى ەينشتەين «الىس ارالىقتاعى ءتىلسىم اسەرلەستىك» دەپ اتاعان بولاتىن.

قوسپاقتالعان كۆانتتاردى ءبولىپ جەتكىزۋ دەگەنىمىز ءبىر جۇپ «ۇندەستىگى» بار كۆانتتى 2 جەرگە قويۋ. بۇل، وتە - موتە، قۇپيا حابارلاسۋعا پايدالانىلادى، وسى نەگىزدە دامىعان كۆانتتىق حابارلاسۋ تەحنيكاسى ينفورماتسيا حاۋىپسىزدىگىنىڭ «كەمەلدى قارۋى» دەگەن اتاققا يە بولعان.

«جاساندى سەرىكتىڭ قوسپاقتالعان كۆانتتاردى ءبولىپ جەتكىزەتىن ارالىعى 1200 كيلومەتردەن اسقانى جونىندە» اتتى بۇل ماقالادا: «موزى» اتتى جاساندى سەرىك جەر بەتىنە فوتون جىبەردى، قوسپاقتالعان كۇيدەگى 2 فوتوننىڭ بىرەۋى چيڭحايداعى حايدىليڭ پۋنكتىنە جىبەرىلسە، ەندى بىرەۋى يۇننانداعى ليجياڭ پۋنكتىنە جىبەرىلدى، وسى 2 جەر بەتىندىك پۋنكتتىڭ ارالىعى 1203 كيلومەترگە جەتەدى، - دەلىندى.

كۆانتتىق حابارلاسۋدى ناقتى قولدانىمعا ءتۇسىرۋ ءۇشىن، قوسپاقتالعان كۆانتتاردى الىس ارالىققا ءبولىپ جەتكىزۋدى جۇزەگە اسىرۋعا تۋرا كەلەدى. الايدا، كۆانتتى جەر بەتىندە جەتكىزۋدە، مەيلى، وپتيكالىق تالشىق ارقىلى جەتكىزىلسىن، الدە، اتمەسفورا ارقىلى جەتكىزىلسىن، بارلىعىندا ءبىرشاما مول سيگنال سارىپ بولۋ جاعدايى تۋىلادى. مۇنان بۇرىن ەل ءىشى - سىرتىنداعى جەر بەتىندە جەتكىزۋ سىناقتارىنىڭ ءبولىپ جەتكىزۋ ارالىعى 100 كيلومەترلىك دارەجەدە عانا بولىپ كەلگەن ەدى.

كۆانت عىلىمى تاجىريبەسىنىڭ دۇنيە جۇزىندەگى تۇڭعىش جاساندى سەرىك رەتىندە، «موزى» اتتى جاساندى سەرىكتىڭ قوسپاقتالعان كۆانتتاردى جۇلدىز - جەر ارالىق جەتكىزۋدەگى سارىپ بولۋ مولشەرى بىردەي قاشىقتىقتاعى جەر بەتىندىك جەتكىزۋدىڭ سارىپ مولشەرىنىڭ ءبىر تريلليوننان بىرىندەي عانا.

«بۇل قىزمەت قوسپاقتالعان كۆانتتاردى ءبولىپ جەتكىزۋ تەحنيكاسىنداعى ءبىر كەزەڭدىك تابىس، بۇل رەتكى تاجىريبە الىس ارالىقتى كۆانتتىق حابارلاسۋدىڭ تەحنيكالىق جاقتان شىنىمەن جۇزەگە اساتىنىن دالەلدەدى»، - دەدى ماسساچۋسەتس تەحنولوگيا ينستيتۋتى كايك ەڭ جوعارى شەكتەگى كۆانتتىق ينفورماتسيا نازارياسى ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى سەيس لاۆەرد تىلشىگە.

شينجياڭ گازەتى تورابىنان الىندى