اۆتور تۋرالى قىسقاشا مالىمەت:
شينجياڭ قازاق ادەبيەتىندە وزىندىك دارا قولتاڭباسىمەن كورىنىپ كەلە جاتقان جازۋشى، ساتيرك، اقىن، اۋدارماشى سەرجان قابەت ۇلى 1965-جىلى 20-قاراشادا قابا اۋدانىنىڭ اقشي قالاشىعىندا دۇنيەگە كەلگەن، ول ورتالاۋ مەكتەپ قۇشاعىندا جۇرگەندە «وكىنىش» اتتى شاعىن اڭگىمەسىمەن ادەبيەتكە ارالاسقان، «شاقتار-اي»، «قازدار-اي»، «اكە ءالديى»، «دارقان دالام» قاتارلى 20 عا تارتا ءان ءماتىنىنىڭ اۆتورى، «قولدان جاسالعان ارۋ»، «جاراسىمدى جۇبايلار»، «ىزگە ءتۇسۋ» قاتارلى 30 دان استام شەتەل جانە حانزۋ جازۋشىلارىنىڭ شىعارمالارىن اۋدارىپ ءتۇرلى باسىلىمداردا جاريالاسا، «ايەل جۇرەگى»، «قارتايعاندا قاۋىشۋ» اتتى 51 سەريالى ەكى تىزبەكتى كينونى اۋداردى، «ەرجۇرەك ۇل-قىزدار» اتتى روماندى حانزۋ تىلىنەن اۋداردى. سونىمەن بىرگە «ماڭگىلىك اققايىڭ»، «ادامىمىز ءبىر ءۇيدىڭ» قاتارلى اندەردىڭ ءماتىنىن قازاقشاعا اۋدارعان. «انا جۇرەگى»، «انا قابىرى الدىنداعى انت»، «ءباس» قاتارلى اڭگىمەلەر مەن «اكەم قايتىپ كەلدى» اتتى پوۆەستتىڭ اۆتورى، جاقىنعى جىلداردان بەرى ساتيرا سالاسىنا كوبىرەك ات باسىن بۇرىپ، «ءبىزدىڭ بوش»، «تاۋىقتىڭ تەورياسى»، «سۇيەمەل سوعىم» قاتارلى كوپتەگەن شىمشىمالارى جارىق كورىپ، جۇرتتىڭ جاقسى اڭىسىن قوزعادى. «ەستىمەگەن ەلدە كوپ»، «مەنەن باسقا ماقۇلىق جوق پا» قاتارلى كومەدياسى ساحنالاردا وينالعان، «ناجاعاي»، «اققايىڭ ارياسى» اتتى ەكى كىتاپتى قۇراستىرىپ باسپادان شىعارعان. ساتيرالىق اڭگىمەلەرى مەن ساحنالىق كومەديالارى جانە ولەڭدەرىنەن جيناقتالعان «اياقتالماعان اڭگىمە»كىتابى ۇلتتار باسپاسىنان باسىلىپ شىعىپ جۋىقتا عانا وقىرماندارىمەن جۇزدەستى.
اۆتور بۇل كۇندە اۆتونوميالى رايوندىق اقىندار ايتىسىن زەرتتەۋ قوعامىنىڭ، اۆتونوميالى رايوندىق تىلشىلەر قوعامىنىڭ، التاي ايماقتىق جازۋشىلار قوعامىنىڭ مۇشەسى، قابا اۋداندىق ادەبيەت كوركەمونەر بىرلەستىگىنىڭ ورىنباسار ءتوراعاسى،جاس قانات تورابىنىڭ ادەبي جەتەكشىسى.
بەلگىلى جۇمىس بابىمەن سارسۇنبە قالاسىنا بارعام، كوڭىلگە العان شارۋامنىڭ ءيىنى قانىپ، يكىمگە كەلە قالعان سوڭ، ءبىر جاعى جەركومدا ىستەيتىن ساباقتاسىما امان-سالەم جاساي كەتەيىن دەپ، ەندى ءبىر جاعى ءتۇس الەتى دە اۋدەم جەردە قول بۇلعاي قالعان شاق، «ءبىر تامسا بىيكەمە تامسىن» دەگەن ويمەن ساباقتاسىمنىڭ جۇبايى اشىپ وتىرعان شاعىن تاعامجايدان تۇستەنىپ الۋ ءۇشىن ، باعىتىمدى سولاي قاراي تۇزەدىم.
ساباقتاسىمنىڭ كەلىنشەگى سالدىرلاعان اقكوڭىل، اشىق جارقىن ادام ەدى. بوساعانى اتتاي بەرە قالبىراقتاي قارسى الدى، امان سالەمىن جاۋدىرا ءجۇرىپ، مەنى ايىرىم بولمەگە جايعاستىردى، سودان داياشى بىيكەشتىڭ ءبىرىن شاقىرىپ، قازاقي داستارقان جايدىرىپ، ءبىر شاۋگىم اق شاي الدىردى. ءسوز ءالى ءوز اۋزىندا ءجۇر، ءبىر شىنى شايدى الدىما قويىپ، سارماي سالىپ جاتىپ، قاشان كەلگەنىمدى، نە جۇمىسپەن جۇرگەنىمدى سۇراپ جىتىرمەلەتىپ جاتىر. ءتىپتى، كوپتەن بەرى نەگە جوعالىپ كەتكەنىمدى دە قۋزاستىرىپ قويادى، قات- قابات سۇراۋعا جاۋاپ بەرۋگە ازەر مۇرسات ءتىيدى ايتەۋ. سودان ءبىر-بىرلەپ جاۋاپ بەرىپ بولدىم دا، قايتا قايىرىپ ساباقتاسىمننىڭ وتباسى، بالا-شاعاسىننان تارتىپ كەلىنشەكتىڭ ءوز باسىنىڭ اماندىعىنا دەيىن مەن دە سۇراپ شىقتىم، كەلىنشەك مەنشە بوگەلمەي: « اللاعا ءشۇكىر، قۇداي دەپ ءجۇرىپ جاتىرمىز...» -دەپ ءبىرىسىن ءبىر- ەكىسىن ەكى ءىلىپ اكەتىپ، سۇراق پەن جاۋاپ قاتار اياقتادى. ساباقتاسىم ىسساپارمەن سىرتقى اۋداندارعا كەتىپتى، سالدىرلاق كەلىنشەك ساباقتاسىمنىڭ ورىنىن وگەيسىتىپ، جوقتىعىن بىلدىرەتىن ەمەس، انا-مىنانى ايتىپ اڭگىمەگە جەتەكتەپ الا جونەلدى. قىسىر كەڭەسپەن ءبىر تالاي ۋاقىتتىڭ تۇبىنەدە سۋ قۇيىپپىز، وسى كەزدە كەلىنشەك اشىق تۇرعان ەسىكتەن تاماقجايدىڭ ءبىر بۇرىشىنا كەلىپ جايعاسىپ جاتقان، ساقال مۇرتى وسكەن جۇدەۋ باس جىگىتتى يەگىمەن نۇسقاپ:
-انا جىگىتتى كوردىڭ بە؟ ءبىر باسىندا ۇلكەن اڭگىمە جاتقان مۇڭلىق جان، جازۋشىسىڭ عوي، سەن ءۇشىن دايار تۇرعان ماتەريال، ەگەر جازام دەپ ۋادە بەرسەڭ ونى وسىندا شاقىرايىن- دەدى دە قالاي قارايسىڭ؟ دەگەندەي سۇراۋلى كوزبەن ماعان ۇزدىگە قارادى. مىنا ۇسىنىسى دەلەبەمدى قوزدىرا قالسادا، «سىرىن بىلمەگەن اتتىڭ سىرتىنان جۇرمە» دەگەندەي، ميى تورمىزدالعان القاشىتىڭ ءبىرى بولىپ مازامدى الاما دەگەن كۇدىكپەن:
-ەگەر قالام الۋعا تۇرارلىق بولسا جازۋعا بولار ەدى، دەسەدە «قوياننىڭ تۇرىنە قاراپ، قالجاسىنان تۇڭىل» دەپ، بۇل جىگىتتەن نە جىرعاعان اڭگىمە شىعا قويسىن- دەدىم، ۇلكەن ۋادە بەرمەي سىيپاي قامشىلاپ.
-بۇل جىگىتتىڭ اتى ساۋلەت، كەزىندە ساۋلەت دەسە دەگەندەي ساۋلەت پەن داۋلەت قاتار بىتكەن ازامات ەكەن، تاعامجايىمىزعا كونىنە تالاي ادام كەلەدى عوي، ءبىراق بۇل جىگىتتىڭ بوگەنايى باسقالاردان مۇلدە بولەك، ارا- تۇرا وسىندا اراق قۇمىراسىن كوتەرە كەلىپ، ەشكىممەن شاتاعى جوق، ءتىپتى مىناۋ دۇنيە وزىمەن قاتىسى جوق، باسقا ءبىر بەيتانىس پىلەناتادان كەلگەن جانداي، سامارقاۋ كوڭىلمەن، ءۇن-ءتۇنسىز كىرەدى دە، جالعىزءوزى ءبىر بۇرىشقا جايعاسىپ، كوجە –كولمەك، بۇيىرتىپ قويىپ، اراعىمەن اينالسادى. ءبىر رەتتى كەلگەندە، تاڭسىق سەزىمنىڭ جەتەگىمەن جۇمباق جىگىتپەن ءتىل ايقاسىپ قالعانىمدا بارىپ، جالپى جاعدايىنان حابار تاپتىم دا، بايقۇس بالانىڭ كەشىرمەسىنە جۇرەگىم سىزداپ، اياۋشىلىق سەزىمىم باس كوتەردى، سودان باستاپ مۇندا قاشان كەلسە دە كەۋدەسىنەن قاقپاي، جىلى قاباقپەن قارسى الاتىن بولعام-دەدى كەلىنشەك.
كەلىنشەكتىڭ مىنا ءسوزى مەنى ونىمەن كەزدەسۋگە قامشىلاي ءتۇستى دە، بەيتانىس جىگىتپەن داستارقانداس بولۋعا ماقۇلدىق بەردىم. كەلىنشەكتىڭ ۇسىنىسىمەن، داستارقان باسىنا سامارقاۋ كەلگەن جىگىت، جىلى قاباق تانىتپاي، ءجونسال ەسەندەستى، قاسىمىزعا كەلىپ جايعاسقان سوڭ دا، مۇندا ادام بار ەكەنىن- اۋ دەمەدى، وزىمەن ءوزى وتىردى دا الدى. كەلىنشەك مەنى: «جازۋشى ەدى، سەنىڭ كەشىرمەڭدى اڭگىمە ەتىپ جازسام دەيدى»-دەپ تانىستىرىپ، قايتا- قايتا قولقالاعان سوڭ بارىپ، تىلگە كەلىپ:
- ە، جازۋشى دەڭىز ، اپەكە – اۋ، ءوزىڭىز بىلەسىز عوي، مەندە جازا قويارلىق نە اڭگىمە بولسىن، ءوز باسىن دۇرىس الىپ جۇرە الماي، ماحابباتتىڭ مازاعىنا قالىپ، قاراداي تاۋى شاعىلعان مىسكىن جانمىن عوي - دەپ كەلىنشەككە ءسال جىميا قاراپ:
- دەسەدە كەيىنگى باۋىرلارعا عىيبارات بولسىن، سۇراعان سوڭ ايتا وتىرايىن، ءيا جازۋشى مىرزا، جازار بولساڭ ءبىر شارتىم بولسىن، جازاتىن اڭگىمەڭىزدىڭ تاقىرىبىن «ماحابباتتا كوز جوق ەكەن» دەپ قويساڭىز- دەدى. ماقۇلدىق بەردىم.
ەندى تاقىرىبىن ءوزى قويعان جىگىتتىڭ اڭگىمەسىنە قۇلاق سالىڭىزدار.
* * *
كەزىندە مەن دە اسقاق ارمان ارقالاعان ازامات بولاتىنمىن، زامانا كوشىنە ىلەسىپ، الداعى بولاشاققا ارىنداي جول العان ەدىم، وقىعانىم مەن توقىعانىمدا از ەمەس، جوعارى دارەجەلى وقۋ ورىننان ابىرويلى تۇردە قىزىل دەپىلوممەن شىقتىم. مەنىڭ مەكتەپ بىتىرگەن كەزىم ءدال رەفورما مەن ەسىك اشۋدىڭ ۇلى دابىلى قاعىلىپ، ەل اۋقىمى جوسپارلى شارۋاشىلىقتان بازار شارۋاشىلىعىنا قاراي ويىسقان ءولارا تۇسقا دۇپ كەلدى. دەپىلومىمدى قولتىقتاپ تالاي ەسىكتى توزدىردىم، بىراق ماڭدايىمنىڭ تايقىلىعىنان با؟ مەندەي سۇيەنىشى جوق، اۋىل بالاسىن ەشكىم دە كەلە عوي دەپ ەسىركەمەدى، ۇكىمەتتىڭ تاي قازانىنان نەسىبە بۇيىرمادى. سودان شىنى كەرەك اۋىلعا قايتىپ، اتانىڭ اق تاياعىنا مۇراگەر بولۋعا زاۋقىم سوقپادى. «مەن تۋعاندا شەشەم دە ءبىر قوي قالجا جەگەن شىعار، بەس جىل كوز مايىمدى تاۋىىسپ، ءبىلىم الدىم، مىنا عىلىم- تەحنيكا مەن ەكونوميكا قاتار دامىعان زىمىران زاماندا، مەنى قويىپ جەتى اتام ارتىنا ەرىپ، سالپاقتاعاندا كوسەگەسىن كوگەرتپەگەن شوپان اتا ۇرپاعى مەنى قانشا ۇشپاققا ۇشىرا قويار دەيسىڭ»-دەگەن ويعا كەلدىم دە، تولعانا كەلە، اتا- انامدى وقىتىپ ءجۇرىپ لايلاعا كوندىرىپ العان سوڭ، جەكە كاسىپ دەيتىن الىپ كەمەنىڭ قۇيرىعىنان ۇستادىم، تارتىنا ءجۇرىپ جاڭا ءبىر تىرشىلىك جولىن باستادىم. وقىعان كاسىبىم بازار شارۋاشىلىعىن باسقارۋ، ونىڭ ۇستىنە بىرنەشە ءتىلدى جەتىك يگەرگەم، سول سەبەپتىدە، جەتەككە العان كوشىمنىڭ بۇيداسىن ەركىن مەڭگەرىپ كەتە باردىم. تەك عانا ءوزىم تۇرعان رايونمەن عانا شەكتەلمەي ىشكى ولكەلەرگە، ءتىپتى كورشىلەس ەلدەرگە دە بارىپ، ساۋدامنىڭ سالاۋاتىن اسىرىپ، كەرەگەسىن كەڭگە جايدىم ، ءوز الدىما شاعىن ءبىر كامپانيا اشتىم. قوعامدا اجەپتاۋىر اتىمدا شىعىپ، ۇكىمەت جاعىنان « ءوز كۇشىنە سۇيەنىپ، كاسىپ جاراتقان جاس»، « 1-مامىر ەڭبەك وزاتى» دەگەن سەكىلدى ءتۇرلى ماراپاتتارعا يە بولدىم، قىسىقاسى، قوعامدا ءوزىم قۇرالىپتاس جاستاردان سىرىق بويى الدا ءجۇردىم- دەي كەلىپ، ءۇنسىز قالعان بەيتانىس جىگىت الدىنداعى رومكاداعى اراقتى كومەيلەتە سالىق ەتكىزدى دە تومەن قاراپ اۋزىن الاقانىمەن باسىپ از-كەم وتىردى ، سودان بارىپ قايتا ماعان بەتىن بەرىپ وتىرىپ، ءسوز جىپسەسىن سۋىرتپاقتاي جونەلدى :
-ءجا، جازۋشى مىرزا، « ءوزىن ءوزى ماقتاعان ولگەن مەن تەڭ» دەپ بۇل بوس مىلجىڭمنىڭ ءسىزدىڭ تاڭدايىڭىزعا تاتا قويۋى ەكى تالاي، كوپ قىرتپاي توق ەتەر تاقىرىپقا ويىسايىن. «اتى شىققان جىگىتكە قىز امىراق» دەگەندەي مەنىمەن تانىسىپ، ارالىسقىسى كەلەتىن قىزدار از بولمادى، ولاردىڭ ىشىندە ۇكىمەت قىزمەتكەرى دە، مەكتەپتەگى مۇعاليمادار دا، ءارتيس، اكتەرلەردە، شىيپاحاناداعى اق قالاتتى پەرشتەلەر دە بولدى، توي- تومالاق، كوڭىلدى باس قوسىۋلاردا بارلىعى دا مەنىڭ جانىمنان تابىلىپ ايلانىپ- ءۇيىرىلدى. وبالى كانە، نە ءبىر مىنەزى جايساڭ، اق ماڭداي ارۋلار بار ەدى، سولاردىڭ ىشىنەن مەنىڭ بۇيرەگىم قاليماش دەيتىن ارتيسكە بۇرىلا بەردى. ءوزى دە ءۇرىپ اۋىزعا سالاتىنداي قاس سۇلۋدىڭ ءوزى ەدى، اناۋ اي قاباعى، الما مويىنى، ۇلبىرەگەن ەرنى، تالشىبىقتاي بەلى، يىعىن جاپقان قۇلاڭ قارا شاشى بۇكىل سانا-سەزىمىندى بۋىپ - تۇيىپ تۇتقىنداپ العان ەدى، سىيقىرلى سۇلۋ مۇسىن باياعىنىڭ قىز-جىبەگىندەي ىڭكار قىلدى، ءتىپتى « ماحاببات قىزىىق مول جىلدار» اتتى رومانىنداعى مەڭتاي بولىپ ەلەستەدى كوزىمە. ول دا مەن سەكىلدى اۋىلدىڭ بالاسى ەكەن، ءبىر جىلدىڭ الدىندا عانا ءبي ماماندىعى بويىنشا وقۋ تاۋىسىپ كەلىپ، ارايوندىق كوركەم- ونەر ۇيىرمەسىنە ءبىيشى بولىپ قىزمەتكە تۇرىپتى، ون سەگىزدىڭ ارجاق- بەرجاعىنداعى ۋىلجىعان ارۋ. ءىشىم سەزىپ ءجۇردى، ونىڭ دا ماعان دەگەن كوزعاراسى بوتەن ەمەس، مەنى تورىعان كوبەلەك قىزداردىڭ قاتارىندا وت جۇرەگىمنىڭ جالىنىنان جىلۋلىق ىزدەگەندەي ۇيىرسەك پەيىل بايقاتىپ قالادى، جاسىرارى جوق، قۇلاي عاشىق بولدىم، العاشىندا اراعا عاشىقتىق حاتتى «جەڭگەتايلىققا» سالىپ ءجۇرىپ، وڭاشا كەزدەسۋگە دە مۇمكىندىك الدىم. ومەشەگىمدى ءوزىپ جۇرگەن جۇرەك ءسوزىمدى تارتىنا تۇرىپ جەتكىزدىم، كەت ارى دەمەدى، سىرلاسا كەلە ولدا ىشكى سىرىن جايىپ سالدى، ۇشىقىن تيگەن ءالسىز شىرپىداي لاپ ەتتى دە قۇشاعىما قۇلادى. ماحابباتتىڭ بالدان ءتاتتى باقتتى دا، لازاتتى كۇندەرى باستالدى. ءبىر- ءبىرمىزدى كورمەسەك تۇرا المايتىن قوس عاشىققا اينالدىق، ايەل قاۋىمى اسىرەسە ارتىسكا ايەل بەزەنۋگە ، جىلتىراققا اۋەس بولادى عوي، ەت جۇرەگىمدى ەزىپ، ءتانتى ەتكەن، ارمانداپ ءجۇرىپ الاقانىما قوندىرعان اققۋىمنان نەمدى ايايىن. ماندىرىمسىز ەڭبەك اقىسى ولاي تارتسا- بۇلاي جەتپەي، بۇلاي تارتسا ولاي جەتپەي، «قىسقا ءجىپتىڭ كۇيىن كەشتىرگەن» قاليماشىمدى التىن مەن اپتاپ، كۇمىسپەن كۇپتەپ، ۇلدە مەن بۇلدەگە وراپ تاستادىم، كەزىندە تۇتىنۋدى قويىپ، قيالداۋعادا باتپايتىن شەتەلدىڭ بەزەنۋ بۇيىمدارى ۇستەلىنىڭ باسىنان تابىلاتىن بولدى. ەكەۋىمىز ءتۇرلى باس قوسقان ساليقالى توپتاردا قاتار جارق ەتە قالعاندا القالى توپ، قىزىعا دا قىزعانا كوز ساتتى. اسىرەسە كەزىندە مەنەن ۇمىتكەر بولعان اراۋلاردىڭ جۇرەگىن قىزعانىشتىڭ قىزىل مىسىعى تىرمالاپ جاتتى، ەل بىتكەن ىزدەسىپ تابىسقان بۇرىنعىنىڭ تولەگەنى مەن قىزجىبەگى دەپ بارماقتارىن شىعاردى.
قولىما قارعا تىشقان سوڭ اۋىلداعى اتا- انامنىڭ جايلارىن جاساپ، وتكەن جۇرت اتتان ءتۇسىپ قارايتىنداي وسى زامان ۇلگىسىندە باسپانا سالدىرتىپ بەرگەم، ويىم ۇرىمجىگە كوشىرىپ اكەلىپ بىرگە تۇرماق ەدىم، وعان ۇيرەنىسە المايمىز دەپ ات-تونىن الا قاشتى، كوڭىل كۇيلەرىن ءتۇسىندىم، اتا -باباسىنان بەرى قاراي كىندىگى بايلانعان اتا جۇرتىن، اۋىل ايماق، ەلىن قىيمادى. ونىڭ ۇستىنە اۋىلدا وسكەن ادام قي ءيسىن يسكەپ وتىرماسا تىرلىك ارقاۋىنان ايىرىلاتىنداي، اۋزىنان اس ءوتسىن بە. سوسىن دا قىسامادىم، تەك عانا قارتايعاندا كوشىپ - قونىپ جۇرمەڭدەر دەپ قۇلاقتارىنا قۇيىپ ءجۇرىپ، الدارىنا سالىپ ىسقىرىپ جۇرگەن بەس سادىرا قوي، ەشكىسىن ساتتىرىپ، اسل تۇقىمدى سىيىر الىپ بەرىپ، ءبىر جولاتا وتىرىقتاندىرىپ تاستادىم. بايقۇستار وقىتقان ۇلىنىڭ يگىلىگىن كورىپ، جايلى تۇرمىس كەشىرىپ جاتتى، ادام دا ارمان تاۋسىلاما، ەكەۋى ەندىگى جەردە ءجىيى –ءجييى تەلەفون جالعاپ، كوزىمىزدىڭ تىرىسىندە كەلىن الىپ، قىزىعىڭدى كورسەك دەپ قىڭقىلداي باستادى، «اسىقساڭ جاقسىلىىقا اسىق» دەمەكشى ول كىسىلەردىكى ابدەن ورىندى تالاپ قوي، ونىڭ ۇستىنە قالىڭدىق تابا الماي جۇرگەن بوس بەلبەۋ بىرەۋ ەمەسپىن، بايقۇس شال-كەمپىر الدىن الا قۋانا بەرسىنشى دەگەن ويمەن جىبەگىمدى قاسىما الىپ، اۋىل قايداسىڭ دەپ تارتىپ بەردىم. بولاشاق كەلىنىنىڭ ماڭدايىنان يىسكەپ، توبەسى كوككە تيۋگە ەكى- اق ەلى قالعان شال-كەمپىر، اعىنان اقتارىلىپ تايىنشاداي اقسارباس قويدى اتاپ سويىپ، ارتىن شاعىن تويعا اينالدىرىپ جىبەردى. نەسىن ايتاسىڭ شاكەنە اۋىلدا اق تۇيەنىڭ قارنى جارىلىپ، اۋزىن اشسا جۇرەگەى كورىنەتىن اڭقىلداق اۋىل ەلى قۇتتى بولسىن ايتا كەلىپ، شىن كوڭىلىمەن قۋاىشقا ورتاقتاسىپ، مارە-سارە بولىسىپ قالدى.
قاليماشقا رازى بولعانىمدى ايتپا، اۋىلدا ەس ءبىلىپ، ەتەك جىيعان بالا عوي، جوعاردان كەلگەن، اكتريسسامىن، قوناقپىن دەگەن جوق، شالقىشتى شارت بايلانىپ، بولاشاق اپاسىنىڭ « قوي بالام شارشايسىڭ، ءوزىمىز-اق جەتىسەمىز»دەگەنىنە قاراماي، كورشى كەلىنشەكپەن بىرگە سويىلعان مالدىڭ ءىشى-قارنىن ارشۋعا كۇپ ەتىپ كىرىسىپ، قان-جىنعا ارالاستىدا كەتتى. مەن « ‹ اكە كورگەن وق جونار، شەشە كورگەن تون پىشەر دەمەكشى› سەنى وسىنداي كورگەندى ەتىپ تاربىيەلەگەن شەشەڭنەن اينالايىن»دەپ قويامىن ىشتەي.
ءبىز اتتاناردا قالباراق قاققان شەشەم ساندىعىنىڭ تۇبىنە تالاي جىل سارمايداي ساقتاعان كۇمىس بىلەزىگىن الىپ شىعىپ، بولاشاق كەلىنىنە تابىستادى، بۇل بىلەزىكتى جارىم عاسىردىڭ الدىندا شەشەمنىڭ اپاسى ياعىني مەنىڭ اجەم، ءدال وسىنداي كوڭىل كۇيمەن بولاشاق كەلىنىنىڭ بىلەگىنە تاعىپ بەرگەن ەكەن. قاليماش ەكەۋىمىز ۇلكەندەردى زارىقتىرماي، تەز ارادا باسىمىزدى قۇرايتىن بولىپ، ۋادەمىزدى بەرىپ جولىمىزعا ءتۇستىك.
ۇرىمجىگە كەلگەن سوڭ، جىبەگىمنىڭ تاعى ءبىر دەمالىسىن كوزگە ۇستاپ، الدىنان ءوتىپ، باتاسىن الۋ ۇشىن بولاشاق قايىن جۇرتىما جول الدىق، قاليماشتىڭ اكەسى ەرتە قايتىس بولىپتى دا، ارتىندا قالعان ەكى قىزىن شەشەسى بايقۇس مىڭ ماشاقاتپەن وسى كۇنگە جەتكىزىپتى، مەنىڭ جىبەگىم قىزدىڭ ۇلكەنى ەكەن، ءسىڭىلىسى تولىق ورتاعا ەندى ءتۇسىپ وقىپ جاتىپتى ، اۋداننان شەتكەرىرەك ءبىر اۋىلدا قاراپايىم عانا تۇرمىس ءوتكىزىپ جاتقان قاتارداعى جۇپىنى وتباسى ەكەن، بايقاعانىم جىبەگىمنىڭ شەشەسى راسىندا جارالاماعان جان بولىپ شىقتى: «بالام»- دەپ ماڭدايىمنان ءسۇيىپ، استى – ۇستىمىزگە ءتۇسىپ كۇتىپ الدى. جالعىز بالدىزىم دا « اعالاپ» الدى ارتىمدى وراپ، ەركەلەپ، ەمىرەنە قارسى الدى. ءبىز اتتانار كەزدە بولاشاق اپام: « بالالارىم بەرەكەلى، تاتۋ-ءتاتى بولىڭدار، قوساقتارىڭ بولىنبەسىن» -دەپ باتاسىن بەرىپ جاتىر، اياۋلى انا-اي دەگەن، قايتسىن، ءبىرى ىشىنەن شىقسا، ءبىرى سىرتىان شىققان بالاسى عوي، انادان انانىڭ ارتىقتىعى بولسىن با، قىزجىبەكتەي بالا تاۋىپ بەرگەن قايىن اپاما قالاي تەبىرەنبەي تۇرا الارمىن، ءۇي سالىپ بەرسەك دەپ قاليماش ەكەۋىمىز اقىلداسىپ اكەلگەن 150مىڭ يۋاننىڭ شەگىن قوياردا قويماي ەركە بالدىزىمنىڭ قولىنا ۇستاتىپ جولعا تۇستىك. جوعارى قارقىندى اسپاليت جولدا زىمىراپ كەلەمىز، مەنىڭ قولىم رولدا، جىبەگىم ماعان دەگەن ريزاشىلدىعىن بال-بۇل جانعان بەينەسىنەن تانىتىپ ، تۇلا بويىمەن بۇرىلىپ ەركەلەي ءتىل قاتتى:
- جانىم، ساعان بۇل دۇنيەدە رازىمىن، شەشەم بايقۇس جاڭا باسپاناعا كىرگەندە پاتشا سارايىنا كىرگەندەي ءماز بولىپ قالاتىن بولدى، وزىڭدەي جىگىت تاپقان قانداي باقىتتى جانمىن دەشى، ماڭگىلىك سەندىك بولۋعا، سەنەن باسقا ەكىنشى ءبىر ەركەكتىڭ بەتىنە قاراماۋعا انت ىشەمىن اياۋلىم،- دەپ تەبىرەنە سەرت بەرىپ كەلەدى، دەگەنمەن ايتارعا بولماسا جىبەگىمنىڭ سوزىنە ىشتەي تولقىپ كەتتىم، وسىنداي ايالى جاندى ءومىرلىك سەرىك بولۋعا تاڭداعان وزىمنىڭدە اق جولتاي پەندە بولعانىما شۇبالانبادىم. « جانىم، جىبەگىم مەنىڭ، بال تىلىڭنەن اينالايىن، ومىردەگى قوساعىم ءوزىڭ عاناسىڭ، سەنەن باسقا ەكىنشى ءبىر ايەلدىڭ قولىن ۇستاسام ساۋلەت اتىم ءوشسىن»- دەپ ۇمسىنىپ بارىپ ماڭدايىنان ءسۇيىپ الدىم. ەكەۋ ارا ەمىرەنە، ەزىلە سىرلاسىپ وتىرىپ قاس قارايا تۇراعىمىزعادا امان ەسەن جەتتىك. تۇراعىمىز دەمەكشى، قاليماشتىڭ قىزمەتكە كەلىپ –كەتۋىنە قولايلى بولسىن دەپ ءۇرىمجىنىڭ ورتاسىنان ويىپ وتىرىپ ، جاڭا سالىنعان عيماراتتان بولاشاق وتاۋىمىز ءۇشىن 200 شارشى مەترلىك ءۇي العامىز، ەشتەمەدەن تارىقپايمىز، جەگەنىمىز الدىمىزدا ، جەمەگەنىمىز ارتىمىزدا، قويشى ايتەۋ، كۇندەرىمىز كۇلىمدەپ اتىپ، ايلارىمىز ارايلاپ باتىپ، بال جالاسىپ ءوتىپ جاتتىق.
ەكى جىلدىڭ الدى بولىپ بارادى ، ماۋسىم ايىنىڭ باسى، شياڭگاڭداعى ءبىر كامپانيامەن توقتامعا وتىراتىن بولىپ، تاڭعى ۇشاقپەن بەيجيڭگە جول الدىم، وسى كۇنىمە كورىنەيىن دەدى مە بەيجيڭگە بارسام، اۋارايى سەبەبىنەن ارى شياڭگاڭعا ۇشاتىن ۇشاق ءۇش كۇنگە توقتاپتى، بەكەر جاتاتىن ەمەس، قارسى جاقتىڭ دەرەكتىرىمەن قولفوندا سويلەسىپ سەبەبىن ءتۇسىندىردىم دە، كەشكى ۇشاقپەن ۇرىمجىگە قايتا قايتتىم. ۇشاقتان تۇسكەن سوڭ اۋەجايعا قالتىرىپ كەتكەن كولىگىمدى ايداپ، گۇل بازارىنا باردىم ، ماقساتىم جىبەگىمدى قۋانتايىن ءارى شياڭگاڭعا كەتكەن ادام قالاي كەلىپ قالدى دەپ تاڭ قالدىرايىن دەگەن وي مەن ءبىر بۋدا روزا گۇلىن الىپ، اسىعىس كولىك تۇمسىعىن تۇرار جايىمىزدىڭ اۋلاسىنا اكەلىپ تىرەدىم، اقىرىن باسبالاپ بارىپ، سىلدىرلاتپاي ەسىك اشتىم، ءۇي ءىشى جىم- جىرت، تەك عانا جاتىن بولمەنىڭ السىز شىراعى جانىپ تۇر، جاتپاعان بولدى عوي دەپ، گۇلىمدى قوس قولداپ ۇستاپ كىرىپ باردىم، شىققىر كوزىم نەنى كوردى دەيسىز عوي، توسەكتە انادان تۋعانداي، تىر جالاڭاش ەكەۋ ، ارپالىستان ابدەن بولدىرىپ، شالا ءولىپ تىرايىپ جاتىر، ءبىرى مەنىڭ پەرىشتەدەي تابىنعان جىبەگىم ، ەندى ءبىرى كوركەم ونەر ۇيىرمەسىنىڭ ورتا جاستان اسقان، توبەل تاز باستىعى، ەكى شالا ولىك مەنىڭ كەلگەنىمدى سەزەتىن ەمەس. الدىمدا جايراپ جاتقان سۇمپايى كورىنىستى كورگەندە، توبەمنەن وت شىعىپ كەتكەندەي بولدى، كوزىمنىڭ الدى تۇماندانىپ، تۇلا بويىمداعى قان اعىسى بۇرىن سوڭدى بولماعان سۇمدىق بۇلقىس تانىتىپ ، ەكى شىقشىتىمنان قان تامىرلارىم اتىلىپ كەتىۋگە شاق قالدى، قايرالعان تىسىمنەن جاق سۇيەكتەرىم شاقۇر-شۇقىر ەتەدى، قوس جۇدىرىعىم سىرەسىپ، ەرتەگىلەردە ايتىلاتىن ديۋداي كاپەرسىز ۇيقىدا جاتقان ەكى سۇمپايىنى توسەكتەن جۇلىپ الىپ، بۇتىن بۇت، سانىن- سان ەتىپ ايىرىپ – ايىرىپ تاستاعىم كەلدى، بىراق قان شىعارۋعا بارمادىم، قانداي ءبىر قۇدىرەتتىڭ اراشا تۇسكەنىن قازىرگە دەيىن ءوزىم دە بىلمەيمىن، ۇمتىلىپ بارىپ تۇرىپ قالدىمدا ، اقىرىن شەگىنىپ ، اۋىزعى ۇيگە شىقتىم، بالكىم وزىمدە بوس بەلبەۋ، كۇيرەۋىك جان شىعارمىن، شورت مايىرلدىم، اسپانىم ءبىر جولا قۇلاپ تىندى. ىشىمنەن « الباستىنى ارۋ ساناپ جۇرگەن اقىماق ەكەنمىن، الاقانىما سالىپ ايالاعان جانىم مىناۋ بولسا، ماحابباتتا كوز جوق ەكەن» دەگەن تۇڭىلىستىڭ شىڭىراۋىنا بىراق باتتىم، ءۇيدىڭ كىلتىن ەدەنگە تاستاي سالىپ، مۇزداپ سالا بەرگەن جارالى جۇرەكتىڭ امىرىمەن، قۇر سۇلدەرىمدى جەتەلەپ كولىككە ازەر جەتتىم، تۇڭعىش رەت مىناۋ ءومىردى جەك كوردىم، ماحاببات تاڭىرىسىنە نالەت جاۋدىردىم، ادامزات بالاسىننىڭ ادالدىعىنا كومانمەن قارادىم، جالعان دۇنيەننىڭ الدامشىلىعىن تۇڭعىش تانىپ جەتتىم. سانامداعى تۋلاعان اسقاق ارمان، الداعى ومىرگە دەگەن تاتتى سەزىم ءبىر جولا ءوشىپ تىندى. سودان كولىكتىڭ تۇمسىعىن سارسۇمبەگە تۋرالاپ، جانىمدى جارالاعان الدامشى قالادان جۇرەگىن جوعالتقان قاڭقامدى عانا الىپ تايىپ تۇردىم،- دەپ اڭگىمەسىن اقىرلاستىرعان بەيتانىس جىگىت، كوزىنىڭ بەردەسى بۋالدىرلانىپ، الدىنداعى رومكەسىنە لەپىلدەتە اراق قۇيدى دا جۇتىپ جىبەردى.
* * *
سودان بەرى دە ءبىر نەشە جىل وتە شىعىپتى، سارسۇمبەدەگى سالدىرلاق كەلىنشەككە بەرگەن ۋادەمدى ورىنداۋعا كەشىكسەم دە، مىنە بۇگىن سونداعى اڭگىمەنى ءوز قالپىندا قاعاز بەتىنە ءتۇسىرىپ، كەڭىگەندەي بولىپ، ءبىر تال تەمەكىنى تامىزىپ الىپ، قۇشىرلانا سورىپ- سورىپ جىبەرىپ، ورىندىقتىڭ ارقالىعىنا شالقالاي بەردىم.
2017-جىلى-13ماۋسىم قابا
اۆتوردىڭ قىزمەت ورىنى : قابا اۋداندىق ساناق مەكەمەسى
تەلەفون:13999459594
加载评论内容,请稍等......