ــ تىلەۋدىڭ ءبىر رەتكى ساباقحانا وقىتۋ قىيمىلى
ورەن جۇبايقانوۆ
شىعارمادا بەينەلەنگەن قوعامدىق ومىرمەن كەيىپكەرلەردىڭ يدەيالىق قىيمىلىن قالاي تانۋ جانە وعان قالاي بويلاۋ . ەجەلدەن بەرى اڭگىمە وقىتۋىندا جاپپاي كوڭىل بولىنەتىن ماسەلەنىڭ ءبىرى . لۋشۇننىڭ « تىلەۋ » اتتى اڭگىمەسىندە بەينەلەنگەن ءداۋىرمەن قاىزگى زاماننىڭ الشاقتىعى ءبىر عاسىرعا جۇىق .جۇڭگوقوعامىندا وراسان زور وزگەرىس تۋىلدى .جەتكىنشەك وقۋشىلارعا عاسىرىمىزدىڭ باسىنداعى جۇڭگو قوعامىنىڭ جاعدايىن وڭايشىلىقتا ەلەستە المايدى ، ۋاقىت پارقى وقىپ ۇيرەنۋگە كەدەرگى قالىپتاستىرعان وقۋشىلاردى اڭگىمەدەگى كەيىپكەرلەردىڭ قىيمىل جاسايتىن كەڭەستىگىنە بويلاتۋ . كەيىپكەرلەردىڭ جان دۇنيەسى مەن ءوزارا قاتىناسىن دەربەس ۇعىنا الاتىن ەتۋ ، ولاردىڭ ءومىر سۇرۋ نەگىزى مەن قيىمىل لوگيكاسىن بايقاي الاتىن ەتۋ ءۇشىن وقىتۋدا ،ءبىز ءبىر ەلىكتەمەلى سوت جوبالاپ ، ءبىر مايدان كەڭستىك اتتاعان ءمورال سوتىنىڭ سوتتاۋ قيمىلىن ۇيىمداستىردىق . بۇل ساباق دايىندىعىندعى ءتورت ساباق ساعاتىنا ارناپ جوسپارلاندى ؛
ءبىرىنشى ساباق ساعاتىندا ءماتىندى وقۋ ، ءۇن تاسپاسىن تىڭداپ نەمەسە كوركەم تەلەفيلىمىن كورىپ وقيعا جەلىسنە قانىعىپ ، اڭگىمەنىڭ قۇرىلىمى انىقتالادى ؛
ەكىنشى ساباق ساعاتىندا اڭگىمەدەگى ورتا سۋرەتى مەن پورترەت سۋرەتى جونىندە تۇسىنىك قالىپتاستىرىلادى ؛
ءۇشىنشى ساباق ساعاتىندا شياك لين جەڭگەيدىڭ ايانشتى تاعدىرى قالاي قالىپتاستى دەگەن تاقىرىپ نەگىزىندە ماتەريال توپتالىپ، ءمورال سوتىنا دايىندىق كورىلەدى؛
ءتوتىنشى ساباق ساعاتىندا سوتتاۋ قيمىلى ۇيىمداستىرىلىپ ، وقىتۋشى – وقۋشىلار ورتاق باعالاۋ جۇرگىزەدى .
ارىزدانۋشى مەن اقتاۋشى ەكى جاقتىڭ بايانى ەكى تاپتىڭ ديالوگىن قالىپتاستىرادى.
ءمورال سوتىنداعى كەيىپكەرلەر « ءتورت ادامدىق شاعىن گرۋپپا » فورماسى بوينشا رولعا شىعادى ، بۇل كوللەكتيۆتىڭ اقىل – پاراساتىن سىكە قوسىپ ، دەربەس قىزمەت ىستەۋ قابىلەتىن ساۋلەلەندىرىپ، كەيىپكەرلەدىڭ ىشكى ماننە تەرەڭ بويلاپ ، رولداردىڭ ءسوزىن جوبالاۋعا پايدالى. ءبىر رەتكى قيمىلدا ءبىر ءبولىم « ءتورت ادامدىق گرۋپپا » مايدانعا شىعادى . ەندى ءبىر ءبولىمى ءار ءبىر رولدىڭ كومەكشى قوسىنى بولادى . سوتتاعى رولدار « حابارلاندىرۋ » ءتاسىلى ارقىلى تاڭدالادى .
كومەكشى قوسىن مەن رول ارسىنداعى ەكى جاق ءوز ەركىمەن بىرلەسەدى . سوتتاعى ادامداردىڭ رولىن جوبالاۋدا شىن مەن جالعاندى بىرلەستىرۋ ءتاسىلى قولدانىلادى ؛ تالاپكەرمەن ايىپكەر ادۆوكات ۋاكىل بولادى .سۋديا مەن كۋاگەر قاتارلىلار تۇگەلدەي ناقتى كەيىپكەر بولىپ شىنايلىق ونىمدىلىگىلىن ارتىرۋعا ، بول قاناۋشىنىڭ قاجىرلى قارسىلعى ، فەودالدليزىمدى قورعاۋ شىنى ماڭگىلىك سيپاتتى سوتتاۋ ەكەنىن ايقىنداۋعا بولادى .
ءمورال سوتىندا ارىزدانۋشى جاقتىڭ ادۋاكاتى سويلەپ تۇر؛
مەنىڭ داۋگەرىم شياك لين جەڭگەي ىزگى نيەتتى ، قاناعاتشىل ، ەڭبەكشىل جاس ايەل .كۇيەۋى باقىتسىزدىقپەن و دۇنيەلىك بولعاننان كەيىن ، ول ەنەسىنىڭ قورلىعنا شىداماي ، ەلدىڭ تانسىتىرۋى ارقىلى لۋ جىن قالاشىعىنا كەلىپ لۋ سەمياسىنا جالدانادى . لۋ ەرلى – زايپتىلار ونىڭ ادال ،مومىن ، ەڭبەكشىل ىسپار ەكەنىن كورىپ ، وعان كۇندىز ءتۇنى تىنىم الدىرماي ەڭبەك ىستەتىپ ، ءبىر ايەلگە ەكى ەركەكتىڭ جۇمىسىن جۇكتەيدى . كوپ وتپەي ەنەسى شياك لين جەڭگەيدى حى لاۋ ليۋعا زورلىقپەن ساتىپ جىبەرەدى دە ، ودان ءبىر بالالى بولادى . ءبىراق كوپ وتپەي كۇيەۋى مەن بالاسى ولەدى لۋ ەرلى – زايىپتىلار ونىڭ قيىن حالگە تۇسكەننەن پايدالانىپ ، ونى ارزان باعادا جالداپ ، راقىمسىزدىقپەن ەڭبەك كۇشىن پايدالانىپ ؛ ونى ەكى كۇيەۋى دە ولگەن دەپ جاقتىرماي، كەمستىپ ،شياك لين جەڭگەيدى رۋحاني جاقتان وراسان زور سوققىعا ۇشىراتىپ ، بىرتە – بىرتە ەڭبەك قۋاتىنان ايىرادى . بۇل كەزدە لۋ ەرلى – زايىپتلار تىلەكتەستىك بىلدىرمەي قالماستان ، ونى راقىمسىزدىقپەن جۇمستان بوساتىپ بوساعاسىنا قۋىپ سالادى . ناتىجەدە بارار جەر – باسار تاۋى قالماعان شياك لين جەڭگەي كوشە كەزگەن قايىرشىعا اينالادى . جوعارداعىلاردى جىيناقتاپ كەلگەندە، لۋ ەرلى – زايىپتىلار مەنىڭ داۋگەرىم ۇستىنەن ۇستىنەن قاتىگەزدىكىپەن ەكونوميكالىق جاقتان قاناۋ جانە رۋحاني جاقتان اۋىر تۇردە زيانداۋ سىندى ەكى ۇلكەن قىلمىس وتكىزگەن .
ارىزدانۋشى جاق ادۆواكاتىنىڭ ءسوزىنە اياقتاسىمەن اقتاۋشى ادۆواكات اتىپ تۇرىپ تويتارىس بەرەدى:
لۋسى مىزرا جەرگىلكتى ايگىلى وقىمستى بولىپ ، كشكەنتاينان مول ءبىلىم العان . سەمياسىنان ايەل قىزمەتشى الۋى وتە ورىندى . الدە لۋ بايبشەگە وت جاقتىرىپ ، تاماق سىتەتىپ ، قارا جۇمسقا جەگۋ كەرەك پە ؟ ءسوزىن اتاپ كورسەتۋ ءتىيستسى، لۋ سەمياسى ونىڭ ءبىر تيىن ەڭبەك اقسىنا قارىزدار ەمەس ، بۇنى ەكونوميكالىق جاناۋ دەپ قالاي ايتۋعا بولادى ؟ قازىر دە جۇمىس ىستەپ اقشا تابۋ اۋقىم بولىپ بادى عوي . ونىڭ ۇستىنە شياك لين جەڭگەي ەكىنشى رەت لۋ جىن قالاشىعىنا كەلگەندە كىم ونى پاناتۋعا كونەدى عوي دەيسىڭ ؟ ەگەر لۋ سەمياسى وبالسىنىپ پانالاتپاسا ، ول باياعىدا كوشەدە سەرگەلدەڭ بولىپ ، نەكۇيگە تۇسەرى بەلگىسز ەدى .
جۇرتقا بەلگلى ، لۋ جىن قالاشىعىنداعى جىلدىق تاساتتىق بەرگەندە تايساپ تۇر دەۋى بۇكىلدەي جاقسى نيەتتەن تۋعان ، رۋحاني جاقتان زيانداۋ دەپ ايتۋعا مۇلدە كەلمەيدى . ال شياك لين جەڭگەي جاقسى نيەتكە نارازى پوزيتسيادا بولىپ ، پاسسيۆتىقپەن جۇمستى اقساتادى . لۋسىنىڭ ونىمەن جالداۋ – جالدانۋ قاتىناسىن كۇشىنەن قالدىرۋى زاڭعا سيادى . شياك لين جەڭگەي لۋ سەمياسىنان كەتكەننەن كەيىنگى بارلىق ءستىڭ لۋسىمەن ەشقانداي قاتسى جوق.
ايتىس باسىندا ارىزدانۋشى جاقتىڭ ادۆاكاتى ءالسىن – ءالى لۋسنى ارىزدانىپ جەڭە المايتىنىن سەزدى. اقتاۋشى ادۆوكاتتىڭ باياننا قارعاندا ، لۋسى دا جامان ادام ەمەس سياقتى .ارىزدانۋشى جاقتىڭ ادۆوكاتى تەكستى مۇقيات وقىپ ، جانە قايتالاي تالقىلاۋ ارقىلى لۋسىعا ەكونوميكالىق جاقتان راقىمسىزدىقپەن قاناۋ جانە رۋحاني جاقتان اۋىر دارەجەدە زايانداۋ سىندى ەكى ۇلكەن قىلمستى تۇراقتاندىرىپ شياك لين جەڭگەي ءۇشىن شاعىم ايتىپ ، لۋسى ەرلى – زايىپتلاردىڭ قىلمسىن مويىننا قويماقشى بولعان ، ارىزدانۋشى مەن اقتاۋشى ەكى جاقتىڭ بايانى ەكى تاپتىڭ ديالوگىن قالىپتاستىرادى . ەكى جاقتىڭ ۇستانعانى ۇقسامايتىن ءمورالدىق ولشەم .بىرەۋى حالىقتىق دەموكراتيانىڭ مايداندا تۇرىپ ، تايسالماستان شياك لين جەڭگەي ءۇشىن تىرشىلىك ەتۋ ، جانە ءومىر سۇرۋ ۇقىعىن قولعا كەلتىرمەكشى بولادى.ەندى بىرەۋى فەوادالدىزىمنىڭ مايداندا تۇىپ ، ءتۇرلى ايلا شارعىسمەن ، قاناۋشى ءۇشىن سەبەپ جانە سىلتاۋ ىزدەستىرەدى .
ليۋ شەشەي ارقىلى ناتيجەگە جەتىپ فەوادالدىق سالت – سانانىڭ قىلمسى دالەلدەنەدى .
ارىزدانۋشى جاقتىڭ ادۆوكاتى رۋحاني زياندالۋ تۇرعىسىنان ناتيجەگە جەتۋ ءۇشىن شەبەرلىكپەن كۋاگەر ليۋ شەشەيدى سوتقا شاقىرتادى .
تومەندەگى ديالوككا قاراڭىز .
سۋديا : سەن ليۋ شەشەيسىڭبا ؟
ليۋ شەشەي : پاقىرىڭىز ءدال ءوزى.
سۋديا : ليۋ شەشەي تىڭداپ تۇر : بول جەر سوت ءاربىر اۋىز سوزىڭە زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىك ارقالايسىڭ ! وتىرىك ايتۋىڭا بولمايدى .
ليۋ شەشەي : پاقىرڭىز كوپ جىلدان بەرى ەت جەمەي ءبىر نيەتپەن بۇدداعا تابنىپ كەلگەن .استە وتىرىك ايتپايدى .
ارىزدانۋشى جاقتىڭ ادۆوكاتى :ليۋ شەشەي سەن شياك لين جەڭگەي لۋ سەمياسنان كەتۋدىڭ الدىنداعى ءبىر جىلى قستا قار جاۋىپ تۇرعان ءبىر كۇنى تۇستەن كەيىن . شياك لين جەڭگەيگە مىناداي ءسوزايتىپپا ەدىڭ ؟ ـــ
اقتاۋشى ادۆاكات:مەن قارسىمىن ، بۇل شىرعالاپ مويىنداتۋ!
سۋديا:قارسىلىق ورىنسىز. جالعاستى سۇراق سۇرالسىن !
داۋگەردىڭ ادۆاكاتى:سەن ونى ەكى كۇيەۋگە ءتيىپ ەكەۋى دە ءولدى.بۇل ەركەكتىڭ ارۋاعى و دۇنيەگە بارعاندا ساعان تالاسادى. ازىرەيىل سەنى ارامەن ەكىگە ءبولىپ ، ەكى ەركەككە ۇلەستىرىپ بەرەدى دەپسىڭ . سەن شياڭ لين جەڭگەيگە وسىنداي ءسوز ايتتىڭ با ؟
ليۋ شەشەي: سولاي ، مەن ايتقامىن. ءبىراق وعان جاقسى نيەتپەن ايتقان ەدىم .
داۋگەردىڭ ادۆاكاتى : سەن تاعى ونىڭ شەكەسىندەگى تىرتىقتى اجۋالاپ ، سول كەزدەگى ءوزىڭدى ۇرىپ الساڭ جاقسى بولار ەدى. شەكەڭە تىرتىق قالدىرىپ ، باسقالاردىڭ كەلەكەلەيتىن وبيەكتىسىنە اينالىپ قالدىڭ دەپسىڭ. مۇنداي سوزدە جاقسى نيەتتە شىققان با ؟
ليۋ شەشەي ءبىر سات جۇمعان اۋىزىن اشا الماي قالدى. داۋگەردىڭ ادۆاكاتى تاقاۋىرلاي : ساعان كىم بۇلاي سويلە دەدى ؟ - دەپ سۇرادى.
اقتاۋشى ادۆاكات : مەن قارسىمىن !
سۋديا : ليۋ شەشەيدىڭ جاۋاپ بەرۋىنە بولادى .
ليۋ شەشەي : جەرگىلىكتى قارتتاردىڭ ءبارى بىلەدى. ليۋ بايبىشەدە ماعان وسىلاي دەگەن.
داۋگەردىڭ ادۆاكاتى : قۇرمەتتى سۋديا . مىنە وتە انىق بولدى . ليۋ شەشەي لۋ سەمياسىنداعىلاردىڭ يشاراتى بويىنشا شياڭ لين جەڭگەيدىڭ الدىندا سەبەپ – سالدار زاۋالىنىڭ قورقىنىشتىلىعىن دارىپتەپ ، ونىڭ وتە نازىك جان دۇنيەسىن قاساقانا جارالاعان .
‹‹ تىلەۋ ›› اتتى اڭگىمەنى ۇيرەنۋدە ساباقتاستارعا شياڭ لين جەڭگەي تراگەدياسىنىڭ تۋىلۋ سەبەبىن ۇعىندىرۋ وقىتۋداعى قيىن تۇيندەردىڭ ءبىرى . بۇل قيىن تۇيىندى ، قالاي شەشۋ كەرەك ؟ ءبىز « شيۋ جۇيدىڭ سوتتاسۋى دەگەن دىراممادان شابىت الىپ گازەت جورنالدا كوپ قولدانىلاتىن « ءمورال سوتى » ،« ەلىكتەمەلى سوت » فورماسىن قولدانىپ وقۋشىلاردى بۇل تىرەگەديانىڭ تۋىلۋىن سەبەبىن ىرىقتى تۇردە ىزدەۋ جانە بايقاۋعا جەتەلەدىك سوتتاعى ايتس ارقىلى ساباقتاستار ليۋ شەشەيدىڭ بۇكىلدەي فەۆادالدىق سالت – سانا جاعىندا تۇرعانىن انىق كوردى . ونىڭ شياڭ لين جەڭگەيگە « قامقورلعى » كوبەيگەن سايىن ءىس جۇزىندە شياڭ لين جەڭگەيدى جارالاۋى تەرەڭدەي تۇسەدى.
سوڭىندا شياڭ لين جەڭگەي اۋىر رۋحاني جۇك ارقالاپ دۇنيەدەن وتەدى .زاڭ تۇزىم تاربيەسىنىڭ تەەڭدەۋىند زاڭ كاسىبىنىڭ ورلەۋگە كوتەرىلۋىنە ىلەسە ادەبيەت ساباعىندا سوت ۇيىمداستىرۋ سىندى مۇنداي قۋانا قۇپ الاتىن قيمىلعا ساباقتاستار وراسان زور قىزعىندىلىق كورسەتتى جانە قاتستى .
تىراگەديانى تۋدىرۋشى وڭايشلىقپەن قىلمىسىن مويىندامايدى اقتاۋشى ادۋاكات رولىنا شىققان ساباقتاس ولار لۋسى ەرلى- زاپتىلار مەن ليۋ شەشەي قاتارلىلاردىڭ جان دۇنيەسىنە بويلاپ كىرگەن سايىن ولار ءۇشىن ءومىر سۇرۋدىڭ ءتۇرلى سەبەپتەرىن تاۋىپ داۋگەر جاقتى تۇنشىقتىرا تۇسەتىنىن سوندا عانا جۇڭگوداعى ءداستۇرلى فەۆادالدىق سات – سانانىڭ الىپتعى مەن سالماقتىلعىن ءساتتى تۇردە كورسەتە الاتىنىن ەڭ الدىمەن شياڭ لين جەڭگەي لۋ جىن قالاشىعىنا ەكىنشى رەت كەلگەندە بارىنەن جۇرداي قالتاسىندا سوقىر تىيندا جوق بولاتىن .ورتاعا جۇرشىنىڭ قايتا – قايتا ۇگىتتەۋىمەن لۋسى ەرلى - زايىپتىلاردىڭ تىلەكتەستىك بىلدىرگەندىگىن عانا ونى الىپ قالعان . ەكىنشى شياڭ لين جەڭگەي جوننەن ايتقاندا رۋحاني زياندالۋ كۇيەۋىمەن بالاسى ءولۋ سىندى ەكى ىستەن ۇلكەن ەمەس. ونىڭ اماۋدى قاسقىر جەگەن حيكاياسىن قايتا – قايتا ايتۋىنا قارعاندا رۋحاني جاقتا تۇرشىگۋى وتە تەرەڭ بولعان . ءۇشىنشى ليۋ شەشەي ەكى رەت جەسىر قالعان ايەلدى و دۇنيەگە باعاندا ارامەن ەكىگە بولەدى دەگەن ءسوز ءاسىلى جەرلىك ورىنداردا تارالعان ءىرى كوپ ادام بۇعان سەنەدى . ليۋ شەشەي مەن لۋسى ەرلى – زايپتىلار بۇنى ويدان شىعارىپ ەلدى زياداۋدى ويلاماعان .
سۋديا : سوت دەمالىس جاريالايدى . جاسامپازدىق سيپاتتى كەيىپكەرلەر جوبالاۋ شياڭ لين جەڭگەيگە سوتتا جەڭىس اپەرەدى . ءبىراق تالاس تۋدىرادى ەكى جاق قيانكەستى ايتسۋ باسىندا شياڭ لين جەڭگەي سوتتا جەڭىلەيىن دەگەندە سوتتا ويلاماعان بۇرىلىس بولادى .
داۋگەردىڭ ادۆاكاتى : قۇرمەتتى سۋديا ، مەن تاعى ءۇشىنشى كۋاگەردى سوتقا شاقىرتامىن كوپىشىلكتىڭ كوڭىلىن اۋدارماقشى بولعانىن لۋسى ەرلى زايىپتلاردىڭ ۇلى لۋانيۋ. ول كشكەنتاي كەزىندە لۋ سەمياسىندا تۇرعان شياڭ لين جەڭگەيدىڭ لۋ سەمياسىنداعى تاعدىرىن ەگجەي – تەگجەيلى بىلەدى .لۋ ەرلى – زايىپتىلاردىڭ سايقالدىعىمەن زالىمدىلىعىن قانىق بىلەدى . قازىر ول الدىمىزدا تۇر .
لۋ انيۋ : قۇرمەتتى سۋديا ،مەنىڭ اشكەرلەمەكشى بولعانىم مۇنداي ءبىر فاكت لۋ سەمياسى لۋ جىن قالاشىنداعى جەر سۋ بۇتحاناسىنا باستى جاردەم بەرەۋشى بۇتحانا قوجاسى لۋ سەمياسىنڭ امىرىنەن شىقپايدى . شياڭ لين جەڭگەيدى ەكىنشى رەت جالدانعاننان كەيىن لۋ ەرلى – زايىپتىلار ونىڭ رۋحاني جاقتان توقىراۋى مەن اماۋدىڭ ايانشتى ءولىمىن قايتا – قايتا بىقىستقاننا قاتتى نارازى بولدى ولاردىڭ ءۇمىت ۇزگەننەن كەيىن ليۋ شەشەيگە كوپ رەت يشارات ەتىپ شياڭ لين جەڭگەيگە ءوزىنىڭ كۇناسىن اۋىرلىعىن بىلدىرىپ جەر- سۋ بۇتحاناسىنا تابالدىرىق – ساداقا قويدىرادى . ءارى بۇتحانا قوجاسىنا ەسەلەپ باعا قويۋعا بۇيىرىپ ، العان اقشانىڭ جارىمى لۋسەمياسىناءتان بولادى.مىنەبۇدان تابالدىرقا ساداقا قويۋدىڭ تۇزاق ەكەنىن كورۋگە بولادى.
داۋگەردىڭ ادۆاكاتى: شياڭ لين جەڭگەي اۋباستا وزىنىڭ قان – تەرىمەن تاپقان اقشاعا تابالدىرىق ساداقا قويسا . ءوزىنىڭ كۇناسىن جۋىۋعا بولادى دەپ ويلايدى . ءبىراق تاساتتىق بەرگەن كەزدە ونى ساقپىمەن شىنىعاجولاتپايدى.بۇل وعان جان الاتىن سوققى بولىپ تيەدى.
ول اقىرى وزىنىڭ كۋناسىن جويۋعا امالسىز ەكەنىن ءبىلىپ تۇبەگەيلى ۇمىت ۇزەدى.بىراق شياڭ ليىن جەڭگەي بۇل ءاسىلى لۋسى قاتارلىلاردىڭ قۇرعان تۇزاعى ەكەنىن ماڭگگى تۇسىنە المايدى. ول اداممەن اقشادان قۇرالاقان قالعاننان كەيىن،بىر تىلەۋ كەشىندە شەكسىز قايعى مەن ۇرەي ارقالاپ،لۋجۇن قالاشىعىنىڭ كوشەسىندە ءولىپ قالادى.لۋسى ەرلى زايىپتىلاردىڭ شياڭ ليىن جڭگەي ۇستىنەن قىلمىستارىن ماڭگى كەشىرۋگە بولمايدى.بۇل مايدان سوت ايتىسى داۋگەر جاقتىڭ جەڭۋىمەن اياقتايدى.مۇنداي قىيمىل ارقىلى جۇرگىزىلگەن ساباققانا وقىتۋ ءتاسىلى ادەتتەگى ساباققانا دا وقىۋشىلاردىڭ مۇعالىمنىڭ تۇسىندىرىۋىمەن ىرىقسىز تۇردە توساتىن جانە يەك ارتاتىن جاعىدايىن وزگەرتىپ،ۇيرەنۋدە ىرىقسىز تۇردە ىزدەنەتىن جانە ءوز-وزىنە جاۋاپكەر بولاتىن پوزەتسىيانى قوزعاپ،وقىۋشىلاردىڭ جارىم عاسىردىڭ الدىنداعى جۇڭگو قوعامىنداعى فەۆادالدىق سانا مەن كوزعاراستى ىشكەرلەي تۇسىنۋىنە پايدالى.وقىۋشىلاردىڭ بەلسەندىلىكپەن جوبالاۋىنا جانە جاسامپازدىق جاراتىۋىنا پايدالى.ساباقتاستار كەيىپكەرلەردىڭ جان-دۇنىيەسىمەن يدىيالىق قىيمىلىن ىشكەرلەي زەرتتەپ،ونى وزدەرىنىڭ ءتىلى ارقىلى بەينەلەيدى.سونىمەن بىرگە تىڭ بيىكتە تۇرىپ،وي جۇگىرتىپ جانە تولعانىپ،قىيمىل ارقىلى يدەيامەن ۇيرەنۋ جاقتا اۋىس-كۇيىستىىلگەرلەتەدى.
ايتىستىڭ قورتىندىسى كەزىندە،لۋانيۋ دەگەن وسى كەيىپكەرگە قاراتا،ۇقساماعان كوزعاراستار ورتاعا قويىلدى.
ءبىرىنشى كوزعاراستاعىلار ءمورال سوتى ءبىر رەتكى«تىلەۋ » اتتى اڭگمە نەگىزىندەگى وقىتۋ قىيمىلى كەيىپكەرلەىمەن وقىيعا جەلسىن قۇراستىرساق بۇيىرەكتەن سىيراق شىعارعان بولامىز .وندا « تىلەۋدى » وقتقان بولماي شىعامىز . سول سەبەپتى داۋگەر ادۆاكات جاقتىڭ جوبالاۋى دۇرىس بولماعان دەپ قارايدى بۇل كوزقاراستى ۇستانعاندار از ساندى .
ەكىنشى ءتۇرلى كوزقارستاعىلار ءمورال سوتتىڭ ايتسى اۆتورعا ادال بولۋى . ءىرى شىعامانىڭ كولەمى ىشىندە لايىقتى ويدان قۇراستىرۋعا بولادى . ماسەلەن « تىلەۋ » اتتى كينومەن « شياڭ لين جەڭگەي » اتتى تياتردە ويدان قۇراستىرىلعان وقيعا بار جۋىقتا شاڭحايدا وينالعان تياتر « كۇڭىيجي » ، « ءدارى » اتتى اڭگىمەدەگى كورىنستەر بار .
داۋگەر جاق جوبالاعان لۋ انيۋ دەگەن بۇل كەيىپكەر وقيعاعا قاتستى ءارى سەنىمدى بولىپ قالماستان جاسامپازدىق سيپاتقا باي 30-20 جىلداردا پومەشيىكتەر سەمياسىندا تۋىلعان – ىزبولماعان جاستار توڭكەرسىكە قاتناسقاننان كەيىن سوققىعا ۇشىراعان جاعداي بولعان . بۇل كوزقارستى ۇستانعاندار ءبىرشاما كوپ .
ءۇشىنشى ءتۇرلى كوزقاراستاعىلار لۋ انيۋ دەگەن بۇل كەيىپكەر ويدان شىعارا سالعان ەمەس داۋگەر جاق شەبەر وي ارقىلى اقتاۋشى جاقتى جەڭىپ شياڭ لين جەڭگەي سوتتا جەڭىسكە جەتەدى ماسەلە بۇل جوبالاۋ كورنەكتى ەمەس قايتا فەۆادالدىق سالت – سانانىڭ قىلمسىن السىرەتكەن شياڭ لين جەڭگەي تراگەدياسىنڭ قوعامدىق ءمانىن كۇشەيتكەنىڭ ورننا السىرەگەن دەپ قارايدى. اقتاۋشى جاقتىڭ « تىلەۋدىڭ » تەرەڭ ءمانىن ءالى دۇرىس تۇسىنبەگەنىن بەينەلەيدى . مۇنداي كوزعاراستى ۇستانعانداردا كوپ ەمەس.