ساتيرىك اقىن، كومەديك ،جەڭىس تولەۋباي ۇلى 1964- جىلى ماۋسىمنىڭ1- جۇلدىزىندا قابا اۋدانىندا دۇنيە ەسىگىن اشقان. بالا كەزىنەن باستاپ حالىق اۋىز ادەبيەتىنىڭ شالقار دارياسىنان تامسانا تامشى تاتىپ، ونەر ولكەسىنە تالپىنىپ وسكەن ول 1996- جىلى وتكىزىلگەن التاي ايماقتىق اقىندار ايتىسىندا ءوزى جازعان «ىشتەن شىققان شىبار جىلانىم- اي» اتتى كومەدياسىمەن سول كەزەكتى كومەديا باسەكەسىنىڭ 1- دارەجەلى جۇلدەسىن جەڭىپ الدى.سودان باستاپءار كەزەكتى وبىلىستىق ،ايماقتىق اقىندار ايتىسىنىڭ كومەديا باسەكەسىندە ماڭدايى جارقىراپ كومبەدەن كورىنسە، 1999- جىلى التاي گازەتى «عاسىر ءۇنى»ايدارى سيلىقتى شىعارما جارىسىندا«سوعىم باسى» اتتى ولەڭى 1- دارەجەلى تۋىندى بولىپ سيلاندى.ءارى2003- جىلى 10- ايدا جاڭا عاسىر تۇڭعىش رەتكى شىنجياڭ بويىنشا وتكىزىلگەن كومەديا جارىسىندا ول جازىپ ورىنداعان«ارامزانىڭ قۇيرىعى ءبىر تۇتام» اتتى كومەدياسى تۋىندى، ورىنداۋ شەبەرلىگى، 3- دارەجەلى كومەديا سىندى ءۇش بىردەي سيلىقتى ەنشىلەدى.ول شينجياڭ تەلەۆيزياسىنىڭ ۇسىنىسىمەن بىرنەشە رەتكى قۇربان ايت كونسەتتەرىندە«قۇتتى قوناق»«سيقىر اينا» «اپاتتاعى اعايىن»« ساپار جولىندا»«جىىگىت نارقى» «توراپتاعى ماقابات» «سەلبەسىپ ەمدەۋ سەنىمدى»«ءار قيلى اۋەندەر» قاتارلى كومەديالارعا قاتىناسىپ ورىنداۋ شەبەرلىگىمەن كوزگە تۇسسە،تۇڭعىش وتكەن «كەرتولعاۋ»ساتيرا كەشىن جۇرگىزىپ،ءارى ءوزى جازعان كومەديالارىن ورىنداپ كورەرمەندەردىڭ القاۋىنا بولەندى.شينجياڭ تەلەۋيزياسى (شاراپات) ايدارىنىڭ وتكىزگەن(اق جالىن)پويەزيا كەشىنىڭ تۇڭعىش سانىندا (سوعىم باسى) (اڭسادىم مەن) اتتى ولەڭدەرىن وقىپ،كەش كەلبەتىنە وزىندىك بوياۋ قوستى.ول «مازاقتاما جەڭەشە» «سىر كەتكەنىن سەزدىڭبە(بۇل ءاندى بۇل جەردى باسىپ تىڭداڭىز)» «جۇمباق قىز» «قابىل ال كىندىك انا» «بال داۋرەن ساعىنىشى» «دوستارىم» «كورسەتشى ەندى جۇرەگىڭدى» قاتارلى اندەردىڭ ءسوزىن جازعان ليرىك اقىن.،بۇل كۇندە قاعىس قالىپ بارا جاتقان ساتيرالىق ولەڭ جانىرىن ارلەندىرىپ،ساحناعا الىپ شىعىپ،كورەرمەنىن تامساندىرعان قانداۋىر ءتىلدى ساتيرىك.ول التاي ايماقتىق جازۋشىلار قوعامىنىڭ مۇشەسى،ىلە وبىلىستىق ادەبيەت كوركەمونەر بىرلەستىگى دىراما قوعامىنىڭ مۇشەسى،قابا اۋداندىق كوركەمونەر ۇيىرمەسىندە كومەديىك، جۇرگىزۋشى، جازۋشى بولىپ قىزمەت ىستەيدى.                          

 ــ رەداكسيادان

  دارقان دالانىڭ قىزىعىنا تويماي،اسىق اتىپ،شىل ساناپ،«شاڭباي اۋىز»اتالعان بالا كۇنىمىزدە اجەلەرىمىز ۇلكەندەردىڭ ونەگەلى سوزدەرىنەن ءنار السىن دەي مە ەكەن،اۋىلدا ءوتىپ جاتاتىن ۇلكەن - كىشىلى توي - تومالاقتارعا جەتەلەي جونەلەتىن.  
  ءالميساقتان قانعا سىڭگەن جومارتتىعى جويىلماعان ەلدىڭ قويان جون داستارقانداعى باۋىرساقتاردىڭ اراسىنان  مەن مۇندالاپ تۇراتىن سول كەزدىڭ ءزارۋ ءدامى اپپاق قانت پەن قىزىل الا قاعازعا ورالعان كامپيتتەرگە كوزىمىز ءيۇسىپ  جيى- جيى قول سوزا بەرگەنىمىزدە اجەمىز قوناقتارعا بىلدىرمەي شىمشىپ- شىمشىپ الاتىن دا،اۋىل اڭگىمەسىنە ارالاسىپ كەتەتىن.
 تىز ەتىپ اۋىرسىنىپ كەتكەن سانىمىزدى سيپالاپ كوزىمىز جاساۋراپ،جىم بولىپ،وتىرا قالاتىنبىز. ۇرپاققا ۇلاعاتىلىقتى تىلەيتىن دالا زاڭىنان تاراعان سول تيىم- تەجەمدەردىڭ ارقاسىندا بۇل كۇنگەدە جەتتىك- اۋ!  ەندى ويلاسام سول اق جاۋلىقتى انالارىمىزدىڭ بالالارىن بالاعاتتاپ جاسىتپاي،شىرىشتاي ەلدى دۇرلىكتىرمەي- اق جونگە سالاتىن قاراپايىم ءتارتىپ- تەجەمى بۇل كۇندە شينجياڭ قازاق ادەبيەتىندە كەنجە جانر سانالاتىن ساتيرالىق ولەڭنىڭ قازاقشا اتاۋىنا ايلانىپتى.  نەسى بار،«قولىڭا جاقسا ساقا تۇت» .جاراسىپ تۇر.قوعامعا جات كەراناۋ قۇبىلىستاردى،ادام مىنەزىندەگى كەلەڭسىزدىكتەردى قانداۋىر تىلمەن شاباقتاپ،اجۋالى وبراز ارقىلى بەينەلەيتىن ادامداردى ىزگى  نيەت،ادامگەرشىلىككە،جاقسىلىققا،جەبەيتىن قىسقادا نۇسقا ولەڭ پورماسىمەن جازىلاتىن جانردى  شىمشىما دەيمىز.
شىمشىما – شىمىر شىندىق،ولب كەيدە كەكەسىنمەن،(برونيا،گىرەكشەeivroneia كەلەمەجدەۋ)،كەيدە مىسقىلمەن(ساركايزم،گىرەكشەsarRRsmos ماسقارالىق) جازىلىپ،وقىرماندارعا اجۋالى كۇلكى سيلاپ تۇرىپ  تولعاندىرادى،اشىندىرادى.امال نە،قازىر وسى اق بەرەن جانرعا ات باسىن تىرەپ جۇرگەن اۆتورلار سانامالى عانا.  ءوز باسىم وسى جانردىڭ سونىسىنا ەندى- ەندى ات شالدىرىپ جۇرگەنىم سەبەپتى ، ونىڭ ەرەكشەلىگى تۋرالى ەگجەي- تەگجەيلى تولعاماسامدا ازىن- اۋلاق تۇسىنىگىمدى ورتاعا سالا كەتەيىن.  كەزىندە ۇلى اباي دا شىمشىما جانرى ارقىلى شىمىر شىندىقتى بەينەلەپ:

بولىس بولدىم مىنەكەي،
بار مالىمدى شىعىنداپ.
تۇيەدە قوم، اتتاجال،
قالمادى ەلگە تىعىنداپ.

سويتسەداعى ەلىمدى،
ۇستاي المادىم مىعىمداپ.
كۇشتىلەرىمءسوز ايتسا،
باس يزەيمىن شىبىنداپ.
ءالسىزدىڭ ءسوزىن سالعىرتسىپ،
شالا ۇعامىن قىرىنداپ.
..............

سىرتقىلارعا ءسوز بەرمەي،
قۇر كۇلەمىن جىمىڭداپ.

..............

كۇندە جاقسى بولاما،
ءبىر قىلىعى جاققانعا.
وقالى تون بولاما،

  ار- ۇياتىن ساتقانعا؟!- دەگەن وتكىر،اجۋالى تىلمەن،ەلىن ساتىپ،ۇلىقتان شەن الىپ،شەكپەن جامىلعان ەكى ءجۇزدى بايدىڭ قۇيرىعى تاج يسكەگەننەن كەيىنگى بەيشارالىق كەسپىرىن شەنەۋ ارقىلى سول ءبىر قارا تۇنەك جايلاعان قازاق دالاسىنداعى ادىلەتسىز توپتىڭ ماسقارالىعىن اشكەرلەگەن،وقىپ وتىرىپ «ەسەكتى ەسەك نەسيەگە قاسيدى»دەگەندەي،استاسقان پاراقور ۇلىق پەن كور كەۋدە بولىستىڭ قىلىعىنان   جيىركەنىپ، ادىلەتسىز قوعامعا نالەت ايتاسىڭ. شىمشىما جانرىنىڭ ەرەكشەلىگى ولەڭ سوزىندەگى قارا ولەڭ ۇيقاسى،شۇبىرتپالى ۇيقاس،ەرىكتى ۇيقاس،لەزەكتى ۇيقاس،شالىس ۇيقاس،ەگىز ۇيقاس،ارالاس ۇيقاس،ەركىن ۇيقاس يۇرلەرىنىڭ قاي- قايسىمەن جازۋعادا قولايلى بولىپ،ساتيرالىق وبراز ارقىلى ومىردەگى كەسەلدى،كەلەڭسىزدىكتى،كەرى كەتكەن جاعىمسىز قىلىقتاردى قازا قوپارىپ،كوپتىڭ الدىندا كورىنىسكە شىعارادى. قۋلىق پەن سۇمدىقتى،ارسىزدىق پەن ارامزالىقتى،جالتاقويلىق پەن جالقاۋلىقتى،جاعىمپازدىق پەن جالاقورلىقتى،ماسكۇنەمدىك پەنءناپسى قۇمارلىقتى وسى تەكتەس ومىردەگى زياندى،ۇنامسىز جايتتەردى اياۋسىز اشكەرەلەپ،،ادامداردى ونىمەن ىمىراسىز كۇرەسۋگە شاقىرادى. شىمشىما جانرىنىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى ساحنالىعى. باسقا ساتيرالىق شىعارمالار سەكىلدى شىمشىما جانرىن دا ساحناعا شىعارىپ،ونداعى كۇلدىرگى مونولگ پەن ديالوكتاردان شەبەر پايدالانىپ،سىقاق ەتىلگەن اجۋالى وبىرازدى كۇلكىلى قيمىلمەن بەينەلەي الاسىڭ. ءسويتىپ،لەزدىك كومەديا بولىپ شىعا كەلەدى. شىمشىما جانرىندا ساتيرالىق وبراز جاساۋدىڭ تاسىلدەرى كەيدە ءمىن-كەلەڭسىزدىكتەردى استارمەن پەردەلەپ سىقاق ەتۋ،كەكەۋ،كەيدە اشىق كەكەۋ،مىسقىلداۋ. 
 مىسالى،قازاقستاننىڭ بەلگىلى ساتيىگى،ازىلكەش كوپەن امىربەكتىڭ«اۋىزدىڭ ماحاباتى»اتتى شىمشىماسىن وقىپ كورەلىك؛
بويجەتكەننىڭ اتى- ءجونى قاسىق ەدى،
وعان اۋىز ولەردەي عاشىق ەدى،
ەسى شىعىپ
ەرنەۋىنەن ءسۇيىپ قاسىقتى،
اۋىز نەگە ۇيلەنۋگە اسىقتى.
قاسىقتىڭ اكەسى،
توستاقتىڭ كوجەسى مول ەكەن،

  اۋىزدىڭ عاشىق بولعان سەبەبى دە سول ەكەن،- قاراڭىز،مۇنداعى ساتيرالىق وبراز اۋىز بەن قاسىق تىپتى دە ەمەس،جابىق كەكەسىنمەن استارلاپ كورسەتۋ ارقالى وبيەكتىنى تالكەك قىلىپ وتىر، ول بىرەۋدىڭ بايلىعىنا بولا، مارتەبەسىنە بولا جالعان ماحاببات بايلاسقان تۇرلاۋسىز،ەكى ءجۇزدى پەندەنىڭ ءوزى،ارينە،بۇل ومىردەگى شىندىق،شىندىق بولعاندا،شىمىر شىندىق،الدە كىمدەردىڭ وبرازى،تاعدىردىڭ وپىقتى بەينەسى.
ال ەندى ساتيرالىق وبرازدىڭ اشىق كەكەسىنمەن بەينەلەنۋىن تاعى دا كوپەننىڭ شىمشىما-لارىنان ىزدەيىك،مىسالعا؛
-   بالام كورشىگەبار دا،
سۇراپ كەلشى بالعا!
-   بالعاسىن،بەرمەي قويدى كوكە،
- قولىنا جارا شىققىرلار،
تاس ەكەن- اۋ وتە.
ە،مەيلى اتامنان ارمان بەرمەسە،
مىنا كوشىدەن،بالعا سۇرا ەندەشە.
- بارىپ ەدىم،قولىن سىلتەدى ول ماعان،
-  كورگە بىرگە اكەتە مە؟
ءاي وڭشەڭ وڭباعان.
ادام ەمەس كورشىمىزدىڭ ءبارى اڭ،
قۋساڭ قۇمالاق تۇسپەيدى،
شەتىنەن ساراڭ.
قىستى كۇنى قار سۇراشى،
جو...جوق،دەيدى قار جوق،
بۇل شىعايبايلار دا،
قار جوق ەمەس ار جوق.
ءبىر بۇل ەمەس كورشىدەن،
كوڭىلىمنىڭ قالعانى.

  اكەل بالام ءوزىمىزدىڭ بالعانى...مىنە مۇنداعى ساتيرالىق وبرازدى اشىق،استارسىز- اق اجۋالى كەسپىرىمەن الدىڭا تارتادى،ءاۋ باستا جانىڭ اشيدى،كورشىلەرىنەن كومەك تىلەگەن كىرىپتار بەينەسى كوز الدىڭا كەلىپ ەسىركەيسىڭ، ونىڭ كورشىلەرىن مىنەگەن«تاس ەكەن وتە،كورگە اكەتە مە شىعايبايلار»دەگەن سوزدەرىنە ءزىلسىز جىمياسىڭ،ءبىر كىشكەنە بالعا- عوي، بەرە سالساشى دەپ ارا تۇسكىڭ دە كەلەدى،ءماسساعان بەزگەلدەك! ناعىز كۇلكى سوڭىندا ەكەن، كۇلكى بولعاندا اششى كۇلكى.ەلدى مىنەگەن مىقتىنىڭ ءوزى سىقساڭ سۋ شىقپايتىن شىعايبايدىڭ اكەسى ەكەن. ءوز مۇلكى(مۇلكى بولعاندا ادەتتەگى بالعا) ءوزى ىستەتۋگە ساراڭدىق ەتىپ،وزگەنى كىنالاعىش اجۋاعا مالىنعان وبىراز ارقالى اششى ساباق ءوتىپ،«بەرسەڭ الاسىڭ، ەكسەڭ وراسىڭ»دەيتىن قازاقى تاعىلىمدى تارازى باسىنا قويادى،ەندى ولشەپ كور.
  جوعارىدا وزىمىزشە شىمشىمانىڭ وزىنە .تان جانرلىق ەرەكشەلىگى تۋرالى شىم- شىمداپ ءسوز ەتتىك،«دۇنيەدە كۇلكىدەن قاتەرلى ەش نارسە جوق،كۇلكى جەكسۇرىن،جەتەرسىزدىكتى جەرلەۋ» دەپ بەلنسكي ايتقانداي شىمشىما جانىرى وتكىر تىلمەن،كۇلكىلى وبراز ارقىلى شىمىر شىندىقتى ءپاش ەتەتىندىكتەن،ونى كوپتەگەن جانداردىڭ سۋقانى سۇيە قويماس.
  مىناۋ قىزى كوشتىك عۇمىردا ادام بالاسى قايشىلىقتان ارىلا العان با؟ كەيدە سەن اجۋالاعان وبراز بەتپە- بەت كەزىگىپ تە قالۋى مۇمكىن.«بەس ساۋساق تەڭ ەمەس»عوي،سوندىقتان«اۋزى كۇيگەن ۇرىپ ۇرتتايدى»-دەمەكشى،كوپ-كورىم شىمشىما جازىپ جۇرگەن اۆتورلارىمىز سۇيەكتەن وتەر سوزدەن ءسوز شىعارعىسى كەلمەدى مە،كەنەت اڭگىمە،ولەڭ جاعىنا اۋناپ كەتتى، مەيلى دەسەدە شىمشىما جانرى كەزگەلگەننىڭ قولىنان كەلە بەرمەيتىن جاۋىنگەر جانر،ونىڭ قۇرالى- شىمىر شىندىق.
  ءسوز سوڭىندا وقىرمان قاۋىمعا،شىمشىما جانرىن ۇناتىپ جۇرگەن قالامداس باۋىرلارعا بىلاي دەپ ۇندەۋ تاستاۋدى ءجون كوردىم.  «اعاش قيسىعى تەزبەن تۇزەلەدى، ادام قيسىعى سوزبەن تۇزەلەدى »دەپ دانا حالىق  ايتقانداي  قوعامعا جات،زاڭعا قيعاش،مۇرالعا داق تۇسىرەتىن كەساپاتى ءىس ارەكەتەردى اياۋسىز شەنەيتىن شىمشىما جانرىن دامىتىپ،باسقا جانر سەكىلدى ونىڭدا باعىن جاندىرىپ.وسى ءبىراق بەرەن جانر ارقىلى جاقسى ىسكە جارشى، جامان ىسكە قارسى تۋىندىلاردى مولداپ جاراتىپ،ادامداردى ىزگىلىككە،ادامگەرشىلدىككە تاربيەلەسەك. شينجياڭ گازەتىنىڭ ارناۋلى «ساتيرا ساندىعى» بەتىن اشۋى،«ىلە گازەتى» مەن «التاي گازەتى»نىڭدە ادەبيەت بەتىنىڭ ساتيراعا ارناۋلى ورىن بەرە باستاۋى «التاي اياسى» جۇرنالىنىڭ ساتيرا جارىسىن ۇيىمداستىرۋى بۇل يگى ىستىڭ باستالعانىنان دەرەك بەرە باستانداي. ىلايىم،شىمىر شىندىق سويلەيتىن شىمشىما جانرىنىڭ قولداۋشىسى كوبەيىپ ،وقىرمانى مولايا بەرگەي!