وركەن سالۋباي

جان توقىراۋى

قاراڭعى ءتۇنىمدى كوكجيەكتەگى تاڭ ىردى،

ءۇن-ءتۇنسىز ەسكە الدىم، ءۇن-ءتۇنسىز جاتقان ءتاڭىردى.

ءالدي مەن كورىستىڭ اراسىندا، جۇمباققا اينالدى ەس مۇسىندەرىم،

ەسكى قۇرلىقتا اياعىم ىزىنەن كورىندى بەت پىشىندەرىم.

قۇس ۇياسىنداعى سىلەكەيلەنگەن جىلقىنىڭ قىلى،

عارىشتان شاشىراعان ساۋلەنىڭ، قىلپىنىڭ ءنىلى.

جەتكەندە ماعان جالعىز تال جارىققا جاسىرىنعان جەلقابىز جەتى رەڭ،

و، جەر- انا، جەتىم ادامزاتقا شەكسىز ماحابباتىڭمەن مەكىرەن.

ءپارۋارىم ماعان ايان ەتكەندە، دۇنيەنىڭ جالعان بەس كۇنىن،

ءالميساقتان دا ارى، ۋاقىتتان دا ەسكىمىن،

سونگەندە مىناۋ عالامنىڭ، قىزىل تىلىندەگى الەمدىك، كيەلى وت،

كۇن مەن اي باتادى، اعاش انامىزدىڭ ءبىر بۇتاعىندا ۇيەلەپ.

جىلاعان ءسابيدىڭ الاقان جىلۋىنان قاراجەر جىلىندى،

تابيعات تاڭ قالدى، ءتىلسىم  تىنشتىقتاردا تىلىنە ىم قىلدى.

سول كيەلى جىلۋدان بوساعاندا ءسال، الەمدىك تارتىلىس،

پانيدە قالدىق مەن، سەن، ول... ءتان، وڭدىك ارتىق ءۇش.

جورگەگىم جۇپارى جۇققان، ىقىلىم ىشىندە ءىلبيدى ءيسىم،

بادىزدەر بەتىندە ۇيىيدى مىڭ جىلعى سيقىم.

يىسكەگەنىمدە كىشى بەسىگىم – سابيلەر شاھارىنداعى ۇكى ءيسىن،

ميمىرت دۇنيە، ميىمنىڭ قىرتىسىندا ماڭگىرگەن ءميفىمدى مىتيسىڭ.

ەجەلگى توپىراعىمدا ۇيىقتايمىن، تۇسىمنەن شىمقاي وڭ ىزدەپ،

بابام ايتاتىن تاعىلىم وسى، "دۇنيە ءىسى قوڭىز" دەپ.

سول ميمىرتتار ىشىندە بىلسەدە ءوزىن توزباسىن ۋاقىت،

تۇرادى ادامزاتتىڭ، قارا جەر ارقاسىنا كوز جاسى باتىپ.

 ءالميساق ولەڭى

مەن اقىنىڭ ەدىم، ميىعىندا پەرىشتە كۇلىپ، اشۋى اجال بولجاعان،

دۇعا قىلعاندا، كۇن مەن اي جارىعىندا وڭ عالام.

جاھانعا مەنى جامىراتقاندا جەر بەتىندەگى جەتى ۇيىق،

كۇن كۇركىرىنەن تىرىلگەم ناجاعايلاردان وت ءيىپ.

جابايى زاماندا قاراڭعى جارتاستاردىڭ جاڭعىرىقتارىن جامىلىپ،

ءۇنسىز قالعانمىن ادامزات كەيپىمدە ۋاقىتقا تانىلىپ.

جانارىما تىعىلدى جالىنشقا كىرىپتار جاپاننىڭ جارىعى،

اجالدى سەسكەنتتى قورقىتتىڭ قوبىزى مەن اساننىڭ زار ءۇنى.

جۇلدىز نۇرىنان پايدا بولعاندا ميى ءولى كولەڭكەم،

ۇجىماقتان ماعان، ۇشىپ جەتكەنسىڭ كيەلى ولەڭ سەن.

كول بەتىندەگى شەرتيگەن شەڭبەرلەردەن جارتى اي دا ۇيالعان،

مەن جاعاداعى اقىن ەدىم، قارتايعان قيالدان.

الاقان سىزىعىمدى جالعاپ بيداي دانىندەگى ءبىر تال اجىمگە،

تابيعات ۇيرەتكەن تاكاپپارلىعىمدى ۇمىتتىم مۇرسا، ال، لاجىم نە؟!...

جاڭعىرىقتارىم سوڭىمنان كەلەدى، ءوز ءسوزىمدى قۋالاپ،

باقسى جارعاناتتار ۇشادى باعزى ءۇنىمدى دۋالاپ.

تۇسكەندە العاش كىرشىكسىز توپىراققا جۋاس ىزدەرىم،

اڭقاۋ كولەڭكەم عانا قالدى كۇناسىز مەنىڭ.

ءالميساقتان كورىندى تانىمە جاسىرىنعان توپىراق رەڭى،

اۋىردى وعان اقىننىڭ عانا بوسىراق جۇرەگى.

تابيعات ءسابيى

تۋعان جەر تاسىن باۋىرىنا باسقان قۇستارىم، ەركىندىك شايقاعان.

كىم وعان سۇق قادار كوزىندە رازىلىق تاييساعان.

وي كۇناسى الدىندا ءالجۋاز حالدەمىن،

مازاقتاپ كەتەدى تابيعات تىلىندە الدە كىم.

قاسىمدا ءتۇن كوبەلەكتەرى  تىم جومارت،

ءبىر ءسابي جىلايدى قوينىمدا، وزىمنەن مۇلدە قارت.

كوكىرەگىمنەن جوعالعان جۇرەگىم، كىم ونى ىزدەيدى كەۋدەمدى سيپالاپ،

كرەست جولداردا قارالى گۇلدەردىڭ ءيسى اعاد.

كەلگەندە جانىمنان جارىعىن جاسىرىپ ىمىرت، ءتۇن،

ءوزىمدى «ءوزىمنىڭ »ىشىنەن ءتىرىلتتىم.

تاڭى جوق شىعىستار، سۇپ-سۋىق ماڭدايىڭا نۇر ىلسەم،

قاسيەتتى جەرىمدە  ەجەلگى قالپىڭمەن ءتىرىل سەن.

سايقالدىق سايتانى ازعىرعان، جان-جاعىم ساندىراق،

تاستاندى توپىراقتان تىرىلەر كىم تاعى ءتان قۇراپ؟!

كەتەدى بىلدىرمەي كەلگەنىن، اجالدا جىلبىسقا،

مەن ەشكىم سۇراققا تارتپايدى مىڭ جىلدىق قىلمىسقا.

ۋاقىتتىڭ ىزىندەگى توزاڭنان سالىنعان مولادان،

ءوز ءتانىن ىزدەپ ءجۇر اداسقان كوپ ادام.

يماندى اجىمدەرىم مەنىڭ، الاقانىما تارتقاندا تامىرىن،

ەستىدىم تۇسىمدە عارىشتان قۇلاعان اللانىڭ ءامىرىن.

قۇبىلادان كەلدى ۇشىپ، كيەلى دۇعاعا اينالعان نۇر-ايان،

تابيعات ءسابيى-ەي، اقىن  كوز ىلمە، تۇر، ويان.

ءىشىمدى ورتەدى ىقىلىم زاماننان جالعاسقان ىم، ىرىم،

مەن مىناۋ پانيدە ەمەسپىن، باھيدا ءتىرىمىن.

 كوسە قۇرلىق كۇبىرى

ويىنشىعى ءۇشىن جاراعان سابيگە قۋىرشاق،

ويىنشىق بوپ ءجۇرمىن مەن دە پانيگە ءبىر ءسات.

................................................

مولالارعا تولادى ءاپپاق ايدىڭ ساۋلەسى لىپىلدەپ،

كيەلى جىلۋىن شاشادى عارىشتان جەتكەن ۇكى ءۇندى وت.

تۇسىمدە كوردىم ءبىر نۇكتەگە اينالعان جەر مەن اسپاندى،

قوس الاقانىمدا كىلكىگەن، وڭدەرىم قالدى تاستاندى.

تابيعات انا، مەن دە ءبىر جەتىم ادامزاتپىن ءالجۋاز،

قۇس اقىن بولدىم، مەزگىل بۇتاعىنا قونعان قالعۋى از.

شىمقاي ءبىر شيمايعا تولعان بۇل مەنىڭ قاعاز ءداۋىرىم،

جازمىشتىڭ اۋىزىنداعى سوڭعى ءسوز، اجال، اۋىر ءۇن...

تورىمدە وتىر ەسىگىمدە ەس بىلگەن قۇلىم،

تەلمەڭدەپ وتكەن قايران- ن - ن! تەكسىزگە كۇنىم.

«ۇستاراسىز اۋىزىما ءتۇستى» قىلمستى مۇرتىم، كۇنالى ساقالىم،

كوسە قۇرلىققا شۇلدىرلەپ ايتقان ۇنادى ماقامىم.

عاسىردىڭ قاباعىنان كوردىم قايىرىمدىلىق ھام قاتاڭدىق،

اقىرى اڭىزعا اينالام، اسىعىم شىگەسىن اپان عىپ.

قوي جىلى قۇمالاقسىز قالدىردىم، باقاداي شۋلاعان باقسىمدى،

كوپ ەركەلەتتىم كوبىكتە جۇقا كويلەگىن كيگەن ءناپسىمدى.

كىم تاعى مىناۋ تاستاندى توپىراقتان ءتان تۇزگەن،

شۇبىرىپ كەلەدى دۇنيەدەن، وزىمە ۇقسايتىن سانسىز «مەن».

ءومىر ومىرگە كەلگەندە، ەمەسپە ەدى قوينىمداعى ۇياڭ ۇرپەگىم،

وڭىمدە ويان دەپ، قاسىمدا جاتقان ءوزىمدى- ءوزىم تۇرتەمىن.

عايىپ ىمىراسى

ىستىق ولەڭگە ورتەنگەن قۇستىڭ قاۋىرسىن كۇيەسى،

مەن ەدىم ونىڭ ءالميساقتان بەرگى يەسى.

سول كيەلى قاۋىرسىننىڭ پانيگە جۇققان داقتارىن،

دۇنيەگە كەلگەندە مىناۋ سولاقاي ۋىسىمدا ساقتادىم.

ءاپپاق قاعازعا اينالدى الاقانىما سەبىلگەن ۋاقىت ۇنتاعى،

ھام ىحىلاستى ىڭگالاۋىم ەدى اي بەدەرى مەن كۇن تابى.

سويلەدىم سوسىن تابيعاتقا دا ءسابي تىلىممەن بىلدىرلاپ،

توگىلدى جەرگە جاسىل جاپىراقتاردان ءنىلدى ىرعاق.

انامنىڭ الديمەن تەربەلگەن بەسىگىمنىڭ كىم ۇرلار ىرعاعىن،

ءسابي يسىمە اينالدى، جاۋىراپ اداسقان مىڭعىرعان نۇرلارىم.

كولەڭكەمدى جوقتاي الماعان ىڭىرلەرىمدى ءسوندىرىپ،

سولاقاي دۇنيەدەن كەلگەنمىن بۇرىشسىز دۇنيەگە وڭ كىرىپ،

مەن-داعى مىناۋ اياقتالماي قالعان اقىرعى اڭىزبىن،

ومىردەن بۇرىن كەلدى مدە ولىمنەن بۇرىن جان ءۇزدىم.

ادامزات قايدا اياعىمنىڭ استىنداعى اداستى قۇرلىعىم،

وڭىمدە ايىپتالدى تۇسىمدە ىستەگەن ۇرلىعىم.

كەتتىم مەن سوسىن ءوزىمنىڭ دە ادامزات ەكەنىمدى ۇمىتىپ،

قىزىل ءتىلىمدى قىزىل شوقپەنەن سۋىتىپ.

قىزعانىشپەن جاماپ قىزىل تىكەن جىرتقان گۇل ءيسىن،

كوپ قىزىقتادىم، كوكتەمى جوق كوبەلەكتەردىڭ جىميىسىن.

اق كىردى شاشىما پانيدە قالدى ءۇش ماۋسىم،

قارشاداي عانا قيالىم مەنىڭ دۇعاعا بالاعان قۇس داۋسىن.

كەلەمىن مىنە ەلدىمەن دە ەمەس ەلسىزبەن،

مەن، مەڭىرەۋ مەزگىلدەن مەسەلدەم قايتقان «مەنسىز» مەن.

«قامشى» سىلتەيدى