اقىن قۇماربەك ساقارين 1942-جىلى مامىر ايىندا قابا اۋدانىنىڭ قۇجىرتى دەگەن جەرىندە دۇنيەگە كەلىپ،1996-جىلى ساۋىر ايىندا كۇيتۇن قالاسىندا قايتىس بولادى. قۇماربەك ساقارين «جۇڭگو جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى»، «شينجياڭ جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى» ايگىلى اقىن ءوز ومىرىندە ءۇش ولەڭدەر جيناعىن شىعارىپ جالعاستى شىعارۋعا ۇلگىرە الماي كەتتى. ول جيناقتارى «جەز بۇيدا»، «ءتاتى الما»، «التىن قازىق» سونىمەن بىرگە «تور قاسقا» قاتارلى 10 داستان جازدى. قۇماربەكتە ۇلكەن اقىندىق تەكتىلىكپەن اقىندىق ونەر ۇشتاسقان پويەزيالىق تالعامدى كەرەمەتتەي قۋات بار ەدى. ول ىشكى ارپالىستىق سەزىمدى ءومىر امالياتىمەن ەتەنە قابىستىرىپ ءومىردى شىنايى جىر ەتۋ جاعىندا وزىقتىق كورسەتىپ كەلگەن .
تالاسپايدى ومىردەگى ولجاڭا،
كوز جۇماردا قيماسى سەن سوندا دا.
قاسىندا بول، اۋزىنا سۋ تامىزشى،
سەنەن ونىڭ تىلەيتىنى سول عانا.
بوياۋى جوق ءسوزدىڭ وسى راسى،
انالاردىڭ وزدەرىنەن سۇراشى.
الەمدەگى ادالدىق پەن ىزگىلىك،
تەك سولاردىڭ قازىناسى، مۇراسى.
كوڭىل-كۇيدىڭ ىرىستىلىق ونەرىنە بارىنشا باسا كوكتەپ كىرە بىلگەن
اقىن ولەڭ-جىرلارى ءسىزدى رۋحاني ءومىردىڭ قىزىقتى ايدىنىنا قانداي تولقىندى كۇيمەن ىرياسىز جەتەلەي بىلگەن.
قانداي تاماشا تاڭ شىعىنداي ءمولدىر، مارجانداي توگىلە ساۋدىراپ تۇرعان شىنايى ومىردىڭ نۇرلى دا، جىرلى كارتيناسى دەسەڭىزشى!
اناقاسيەتى، انا مۇراتى مەن مۇرالى انا تىلەك، ارمانى تۋرالى كەرەمەتتەي جەتكىزە تولعانعان. ومىر بەرگەن دە انا،قامقور بولىپ كوڭىل بولگەندە انا، ءوز جۇرەگىنىڭ تامشى قانىنا دەيىن ۇسىنىپ ءبىزدى ومىرگە اكەلگەن انا ەكەنىن اقىن ءوزىنىڭ وتتى جىرى ارقىلى انا قاسيەتىن وقىرمان
كوكەيىنە قوندىرىپ، ىزگىلىك پەن ادالدىق انا جانىنىڭ ۇلىلىق قاسيەتى ەكەندىگىن جىرىمەن ۇعىندىرىپ، جىرىمەن سيلايدى.
تالاسپايدى ومىردەگى ولجاڭا،
كوز جۇماردا قيماسى سەن سوندا دا.
قاسىندا بول، اۋزىنا سۋ تامىزشى،
سەنەن ونىڭ تىلەيتىنى سول عانا.
ناعىز اقىن ءوز جىرىنىڭ قۇندى قۇدىرەتىمەن كىسىلىك قۇزىردىڭ جاساڭ جايلاۋىنا باستاپ، وقىرمان كوكەيىنە جىر ەسكەرتكىشىنىڭ وشپەستەي بالبال تاسىن ورناتا قويادى. جىر قۇندىلىعىن جاساقتاعان اقىن قۇدىرەتى دەيتىنىمىز مىنە وسى. ءسىز اقىن ولەڭدەرىن وقىعان سايىن ودان جان سۇيىندىرەر جاقسى جىرعا قۇمارلىقپەن، قۇندىلىق تالپىنىسىنا قۇلشىنا قول سوزا تۇسكىڭىز كەلەدى.
«ايلىءتۇن» اتتى ولەڭىندە:
قۋاتىن ءتۇننىڭ جات بۇلتىن،
تاۋ جەلى قانداي تىنىستى ەد.
بۇلاققا سەنىڭ پاك كۇلكىڭ،
توگىلدى-اۋ سوندا كۇمىس بوپ.
جەتەلەدى الىس ارمان وي،
كەلەشەك جاقسى ەلەستەپ،
اق كويلەك كيگەن تالما بوي،
ايلى ءتۇن تۇستەس ەمەس پە ەد.
قانداي قولقا جۇرەكتى سولقىلداتا سۋىرىپ تۇرعان سۋرەت دەسەڭىزشى!
ءبىزدىڭ پويەزيالىق شارۋاشىلىعىمىزدا ءدال وسى كۇنگە دەيىن سۇيىكتىسىنىڭ كۇلكىسىن بۇلاققا كۇمىس ساۋلە بولىپ توگىلدى دەگەن بەينەلەۋ الىنعانىن كورمەدىك. سونداي-اق اق كويلەكتى ارۋدى اي ساۋلەلى تۇسكە بالاپ بەينەلەۋدە بىزدە ۇشىراماعان قاباعات ليريزىمدىك ءتاسىل.
ادەبيەت، اسىرەسە پويەزيا سىندى كوركەم شىعارماشىلىق ونەردىڭ كوڭىل –كۇيدى كەستەلەۋ جاعىنداعى تەرەڭدىكپەن، بيىكتىك ەرەكشەلىكتەردى اقىن قۇماربەك جىرلارىنان بارىنشا مولاڭ جولىقتىرامىز.
اقىندىق دەگەنىمىزدىڭ ءوزى-وي الەمىن،مەيىلىنشە سارالانعان، سۇرىپتالعان ءومىر شىندىعىن كوكەيگە قونىمدى ەتىپ قيىننان قيىستىرىلعان ءسوز جاۋھارلارىمەن بەينەلەۋ ونەرى. سوندىقتان دا ۇلى اباي
«ولەڭ ءسوزدىڭ پاتشاسى، ءسوز ساراسى،
قيىننان قيىستىرار ەر داناسى» دەگەندى جاي ايتپاعان عوي. وسى جۇيەدەن العاندا قۇماربەك ءوزىنىڭ جىر كوكىرەك ويىن سومداي بەينەلەۋ جاعىنان
ءوز وزىقتىعىن بازارلاتىپ وتىرادى. «كوكتەم قۇدىرەتى» دەگەن ولەڭىندە :
تاۋ عانا ساقتاپ قىستىڭ كۇرتىك قارىن،
تولقىننىڭ دالا جاتىر جۇتىپ بالىن.
كوكتەم سەن قۇدىرەتتى ساۋساعىڭمەن،
كولدەگى شاباقتى دا قىتىقتادىڭ.
قالدىڭ سەن قانداي جاندى ۇرلەپ وپپەي،
كەل كوكتەم كەشىرەيىك بىرگە كوپ توي.
بەسىك قىپ جۇرەگىمدى تەربەت جانە،
ولەڭىم ۋىلدەسىن ۇل بوبەكتەي.
اقىننىڭ ليريكالىق وي قۇلاشىنىڭ سەرمەلۋىنىڭ تەرەڭدىگىمەن كەڭدىگى، سونداي-اق ءدالشىل قىزىقتى قۋاتتىلىعىن سۇيىنە اڭعارىپ وتىراسىز.
تاۋ عانا ساقتاپ قىستىڭ كۇرتىك قارىن،
تولقىننىڭ دالا جاتىر جۇتىپ بالىن.
سۇبەلى ليريكالىق سەزىمدى، شالقار ويلى قۇلشىندى دا، قۇنىتتى، پويەزيالىق تولىق قاندى اقىنىمىز قۇماربەكتىڭ كوڭىل-كۇي ليريكالارى سىزگە تاماشا تابىستى وي سالىپ، جاقسىلىققا، تارتىمدىلىققا جەبەگەن
وي ءيىرىمىن كەنەۋلى ەرشىمدىلىكپەن ەگەي كورسەتە بىلەدى. تابيعات الەمىنىڭ مەزگىلدىك قۇبىلىسىنىڭ ءبىرى بولعان كوكتەم كورىنىسىمەن ءسىزدى ءبىر شالقىتىپ تاستايدى. جىر قۇدىرەتىنىڭ،تابيعات قۇدىرەتىمەن تاماشا كەلىسىم تاپقانىنا تاڭداي قاقپاي تۇرا المايسىز.
اقىن قۇدىرەتى ءومىردىڭ ىشكى ءوڭىرىن ەركىن ارالاي بىلەدى دەيتىنىمىزدە وسىدان. بەينەلەۋ ءتاسىلى ارقىلى تابيعات الەمىنە ادامزات يدەيالوگياسنا تاياۋلاتا ءسول تارتىپ، تىرلىكتەگى ادامياتتىق كىسىلىكتىڭ سونداي پاك تە، تازاكوركەم بولۋ ىزگىلىك مانىنە بەيىمدەلۋىن ءسوز ەتەدى. «ورمانعا» دەگەن ولەڭىندە كىسىلىك الەمىن بىلاي قۇدىرەتتەندىرەدى:
شىقشى مەنىڭ يىعىما،
كوتەرەيىن اۋىپ ەتەيىن.
العى جولدىڭ قيىرىنا،
اۋىر كورمەي اكەتەيىن.
بالا قۇمار ادام دەگەن،
اكەڭ سەنىڭ كۇندە «ءۇي» دەيدى.
كىرپىش قۇيسا ساعان دەگەن،
ماحابباتىن بىرگە يلەيدى.
كوركەم تۋىندى قاشاندا ءوزىنىڭ مازمۇندىق، ءارى ءومىرشەڭدىك قۋاتى ارقىلى تارتىمدى تاربيەلىك رولدى ارقالاعاندا عانا جۇرت جاعىنان سۇيىمدىلىك تابادى. سونىڭ ءۇشىن دە ادەبي ەڭبەكتەردى اردىڭ ءىسىن ارقالاعان سىباعالى دا سىندارلى ەڭبەك، ادام جانىنا مولاڭ رۋحاني ازىق ۇسىناتىن قۋاتتى شارۋاشىلىق دەپ ۇعىنامىز.
ادەبيەت شارۋاشىلىعىنىڭ اسىرەسە پويەزيا جانرىنىڭ كوڭىل-كۇيدى كەستەلەۋ، رۋحاني الەمگە قانات قاقتىرۋ جەتىستىگى ناعىز اقىندار قالامىنىڭ كەنەۋلى دە اقجارىلقاپ قۋاتىمەن وسىلاي بەينەلەنۋگە ءتيىس.
قۇماربەك ولەڭدەرى تۋرالى مارحۇم اقىن سارقىتجان اقمادي ۇلى بىلاي دەپ وي تارتادى: «قۇماربەك دۇنيەگە قوناق بولعالى كەلگەن جوق. بايگەسىنە قوسىپ كەرگىتسە دە، كەمەلىنە كەلتىرىپ وربىتسە دە، باقىت بەرسە مارسيىپ، جاداۋلىق كورسە تام ءسۇزىپ جاسىپ وتىرمادى. جىر تىڭداپ تۋىپ، جىر جازىپ ءولدى. «جەز بۇيدا» دەگەن ولەڭىندە :
«جىعىلدىق تۇيەدەن دە، وگىزدەن دە،
تىرشىلىك وڭاي نانىن جەگىزگەن بە؟
كوز اشقان تۇمادايىن سول ءبىر شاقتا-اق،
ويلاۋشى ەك قۇيىلۋدى تەڭىزدەرگە.»
قاراڭىزشى، تاۋدا تالابىنان الاسا تۇر عوي. تالاپتىڭ تايىنا مىنگەن قۇماربەك زاڭعارىنا قاراي ۇمتىلادى. ءسابي جۇرەك ساۋساعىن ايعا قاراي سوزسا، ارماننىڭ اق جاۋلىعى كوز ۇشىندا بۇلدىرايدى. تاۋ قاپتالىنان تۋلاپ
اققان كوزدى بۇلاق قۋانا تولقىن اتادى. بالا تىلىمەن بىلدىرلاپ ءۇن قاتادى. تەڭىزگە، تەڭىز بولعاندا دا اقجايقىن كوكجيەكپەن استاسقان
كوك جۇلدىزىن كوكىرەگىندە جۋساتقان، شەكسىزدىك ۇكىم ءسۇرىپ كەمەل تاپقان، شالقار جايساڭدىق مەڭگەرگەن دۇنيەگە قوسىلماقشى. ارماننىڭ اق سۇڭقارى شالقىعان سەزىممەن تاڭقالارلىق قارقىندا اسپاننىڭ اق شاربى بۇلتىنا ءمىنىپ ءجۇزىپ بارادى...» دەسە، اقىن بولەش قالي ۇلى :
«بەزىلدەگەن كۇي ولەڭ،
كەيدە ىڭىلداپ ءان قىلىپ.
بوشالاعان تۇيەمەن،
بىرگە كەتتىم قاڭعىرىپ.
قايتام الىس بەلەستەن،
ەلگە بۇرىپ بەتىمدى.
اق بوتاسى ىلەسكەن،
اقباس ىنگەن سەكىلدى.» اقىن ولەڭ تولعاعى جيىلەگەن
تۇستاعى شابىت شيىرشىق اتىپ بوشالاپ كەتىپ، بوتالاپ قايتاتىن اقباس ىنگەن سياقتى سەزىم سەنتىرىنە ورالادى. سيقىرلى سەزىم، مىڭ قۇلپىرعان سىرعا تولى اقىن جانىنىڭ جاسامپازدىق ءلاززاتقا كەنەلگەن شاعىن ءدال وسىنداي بەينەلەپ بەرۋ، كەۋدەسى سىر ساندىعى سياقتى قۇماربەكتەي ليرىكتەردىڭ عانا قولىنان كەلەتىندىگى ولەڭ سۇيەر قاۋىمعا ايتپاساقتا تۇسىنىكتى جايت. قۇماربەك ءومىردى شىن ءسۇيىپ، شىنايى عاشىق بولعان اقىن دەيدى.
قۇماربەك ولەڭدەرى ويدى سومداي سوعىپ، ءومىردى كەسەتتى دە، تالعامدى، ءدال بەينەلەۋ جاعىنان ءوز ەرەكشەلىگىن بارىنشا جەتتىك ۇستەمەلەپ وتىرادى. ونىڭ قايسى ولەڭىن وقىساڭىزدا، جالاڭ ەركەلىكپەن، جاداعاي اۋەستىلىك بوي كورسەتپەي، ونەرلىك تەكتىلىگى مەن مازمۇن مانەرلىلىگى مەن مۇندالايدى. ءبىز اقىن ولەڭدەرىنىڭ كەڭدىگى، تەرەڭدىگى، بيىكتىگى تۋرالى توقتالعاندا الدىمەن ونىڭ جان الەمىن جارىلقاعىش ساپاسىنا ات باسىن بۇرعىمىز كەپ تۇرادى.
ادەبيەت-كوركەمونەردىڭ ونىڭ ىشىندە پويەزيانىڭ كوڭىل تابار قۇدىرەتى، ءومىر شىندىعىن، ونىڭ تىرشىلىكتىك تىنىسىن بەتالدى بوياماي، كوركەم شىعارمانىڭ ءوز مانەرىندە كوز سۇزدىرەتىن كوركەمدىك شىندىقتى قارىمدى قابىلەتپەن ءساتتى دە، شىنايى تۇردە كورسەتە بىلۋىندە.
ساعىنىشتى شاقتار ەدى،
كەتكەم سولاي جىراققا.
كوزىمدە ىستىق جاس بار ەدى،
تامىزبادىم ءبىراق تا.
قۇلپىرعاندا كوكتەم گۇلى،
بۇلت ىدىراپ بۇركەگەن.
قاستارىڭا جەتكەن كۇنى،
سول جاسىمدى ءبىر توگەم.
« توراڭعى» دەگەن ولەڭىندە
اقىن بىلاي توكپەلەيدى:
جۇرگەندە ەلدى ساعىنىپ،
ويىما قايدان ورالدى؟
بەيۋاقتا مۇنار جامىلىپ
مۇلگىپ ءبىر تۇرعان توراڭعى.
جاپاندا وسكەن تۇل دەنە،
وتكىزىپ كۇنىن عارىپتىڭ.
قايناعان ىستىق شىلدەدە،
مەكەنى بولىپ تامۇق قۇم.
جولاۋشى وتپەيد ول ماڭنان،
كيىك تە جورتىپ اسپاعان.
قيىرسىز قۇمعا ورماننان،
كىم ونى ءبولىپ تاستاعان.
قاراڭىزدارشى؟! ساعىنىشتى اقىن تامۇقتاعى توراڭعىمەن مۇڭداس بولىپ ەڭىرەپ تۇرعانىن. اقىن ساعىنىشى ءسىزدى وزىمەن بىرگە مۇڭعا باتىرىپ، وزىمەن بىرگەساعىنىش ارقالاتىپ، بىرگە وي تاستاپ تۇرماي ما؟!
«دوس ۇيىنە ەركەلىك»
ساعىنىپ كەلگەن دوسىمنىڭ،
پيمامەن شىقتىم تورىنە.
ەلىمە تۋعان ەلىمە،
ەركەلىك ەكەن وسىنىم.
ىپ- ىستىق ەكەن ءۇيى ونىڭ،
سەزبەدىم كوڭىل سالقىنىن.
باتپاقتان وتكەن تۇيەنىڭ،
ەدەندە ءىزىن قالتىردىم.
مەندە ونىڭ نەسىن ايتامىن،
سودان –اق انىق ءبىلىندى.
تۋعان ەل كوڭىلىن بايقادىم،
كوتەرگەن ەركەلىگىمدى،- دەيدى
اقىننىڭ تۋعان ەلىنە، دوستارىنا دەگەن ەركەلىگىمەن ساعىنىشى وقىپ وتىرعان ءسىزدىڭ دە كوڭىلىڭىزدى بوساتىپ، جان سەزىمىڭىزدى تۇبىتتەي تۇتەدى.
ادام جان دۇنيەسىنىڭ قۇبىلىسىن، ساعىنىشىن، ارمان، تىلەگىن ءوز مانەرىندە كورسەتە ءبىلۋ اقىن مادەنيەتتىلىگىنىڭ تاڭ ەتەرلىك قۋاتى ەسەپتەلەدى. جوعارى دا الىنىپ وتىرعان ولەڭ شۋماقتارىندا شىندىق، ساعىنىشتى كوڭىل-كۇي، سەزىم اسپانىنا كوگارشىنداي قوناقتاپ جاتپاي ما؟! ويران –وسىر جىلداردى «قاسىرەتتى شاقتار ەدى» دەپ ءداپ باسىپ ايتىپ وتىر عوي. ودان ارتىق نە دەسىن!
اقىن ءوزىنىڭ ليريكالارىندا تىرلىكتىڭ سان الۋان، ساعىمدى قۇبىلىستارى مەن كوڭىلگە قونار شىندىعىن ساناعا سەنىمدى يلانىمدىلىقپەن ۇيالاتا بىلەدى. «سالەم قابا» ولەڭىندە:
كوكىرەگىڭە قادايىن،
قاي جۇلدىزدى اكەلىپ؟
قاي شولىڭە بارايىن،
قاي تاۋىڭدى كوتەرىپ.
......
ارمانىمدى ماپەلە،
اسىل قابام ايبارلىم.
تورقا بولعان اكەمە،
توپىراعىڭنان اينالدىم.
قاراسام دا قانبايمىن،
قانداي اسەم كوكتەمىڭ.
اق جاڭبىرىن ماڭدايدىڭ،
ايامايىن دەپ كەلدىم.
ساعىنىشتىڭ قوس قاباتتى جىرىن اقىن ءوزىنىڭ جىر سۇيگىش كوكەيىنە بىردەي ۇيالاتىپ الادى دا، كەزى كەلىپ كەمەلىنە تولعان شاعىندا بىردەن كوكەي قۇلپىن اشىپ پارتيا 11-كەزەكتى ءۇشىنشى جالپى جيىنىنان كەيىنگى ءومىرىنىڭ سالتاناتتى دا سايالى كەزىن ساعىنىشىنا جۇكتەيدى. كوڭىل-كۇيدىڭ سەكەمسىز، داعدىلى ەڭبەك ناتيجەسى- قوعامنان، جاساعان ورتادان، زامان اعىمىنان، وسكەلەڭ مادە
نيەتتىك ورەدەن تۋىندايدى دەگەنىمىزدىڭ پاكىتىن وسىلاي جىلىكتەيمىز.
تاعدىر بەرگەن تالانتىنا ساي پويەزيالىق ونەردىڭ بۇگەسى مەن شىگەسىنە دەيىن مەڭگەرىپ، پويەزيا تۇلپارىن كىسىنى قىزىقتىرارلىقتاي-اق كىسىنەتە بىلگەن دەگەن وسىلاي بولار. ساعىنىشىن قانداي ساراپدال، سال ليريكالىق ونەرمەن ايگىلەپ كورسەتكەن. ادامداردىڭ كوپ جاقتىلى رۋحاني اڭسارىن ادەبيەت شىعارمالارى، اتاپ ايتار بولساق پويەزيا سىندى ادەبيەتتىڭ قوماقتى جانرى ءوز بيىگى مەن تەرەڭدىگى ارقىلى بەلگىلى دەڭگەيدە قاناعات تاپتىرىپ وتىرادى. سولاي بولادى ەكەن، ەندەشە كوركەم شىعارما ءوز تاعدىرىن حالىق تاعدىرىنان اۋاشالاي المايدى. بۇنى ءبىز قۇماربەك ولەڭدەرىنىڭ ءار جول، ءار شۋماعىنان ىزدەنىسسىز-اق كەزىكتىرىپ وتىرامىز. ءوز تىرشىلىگىنە كەرەمەتتەي اسەر بەرىپ، ىقپال تۋدىرعان قوعام جاڭالىقتارى مەن ۋاقىت ۇسىنعان وزگەرىستەردى قالت كەتىرمەي جىرلاپ، الەۋمەتتىك رۋحانني تىرشىلىكتى جىرىنا سۇيەنىش ەتە ماقتانىش ەتىپ وتىرادى.....
«اۋىرىپ جاتىر دەيدى سەرىك بالۋان»
سۇم اۋىرۋ قۋاتتى دا، كورىكتى العان،
سارعايىپ جاتىر دەيدى سەرىك بالۋان.
شىلبىرىن جۇلا تارتىپ اساۋ دۇنيە،
قۇتىلىپ شىعامىن دەپ بەرىك قولدان.
باباسى قارا قازاق مال قايىرعان،
قايراۋلى قارا سەمسەر ماڭداي ۇلان.
جابىرقاپ جاتىر دەيدى-اۋ بىلدىڭدەرمە،
تاماقتىڭ ءدامى كەتىپ تاڭدايىنان.
جوق شىعار تانىمايتىن بۇل تاۋدا ەشكىم،
يەسى دەمەشى ونى مىلقاۋ كۇشتىڭ.
تاسقىنى قايتىپ جاتىر دەيدى قازىر،
ەل دەسە ساعىنىشتىڭ، بۇرقانعىشتىڭ.
تۇسىرمەس نامىس تۋىن توبەسىنەن،
ارقالىق وسكەن اۋىل ونى وسىرگەن.
استىنا باستى- اۋ ەرىڭ سان ديۋدى،
قاداقتاپ ەت جۇلدىرىپ دەنەسىنەن.
قاباعىن قارا تاۋدىڭ بۇلتى باسقان،
كورگەندە قارسى جاقتىڭ سۇرقى قاشقان.
كەزىندە ول وپەراتسيا توسەگىنەن،
تۇرا ساپ نامىس ءۇشىن جۇلقىلاسقان.
ماۋە الىپ بالالار-اي سول شىناردان،
نامىسشىل سەندە اعاڭداي بولشى قارعام.
ميلياردتار ەلىنىڭ ابىروي تۋىن،
بيىككە ءبىر كەزدەرى سول شىعارعان.
بار قۇربى كوڭىلىن سۇراپ اۋىلىڭمەن،
مۇڭداسشى سەرىگىڭمەن –باۋىرىڭمەن.
قايىڭنىڭ توشىنىنداي قايران دەنە،
شايناسىپ جاتىر قانداي اۋىرۋمەن.
ساۋ كەزدە كوردى قانداي سيلارىڭدى،
اياما ەندى وسى ۇلدان جيعانىڭدى.
ايالى الاقانىڭ توسەنىش قىپ،
اياۋلى ەل دەنەڭنەن اپ قۇي قانىڭدى.
سەن ءۇشىن ءداۋ پەرىڭنەن شوشىماعان،
اسپايدى تۋىسىڭ دا، دوسىڭ ودان.
تۋعان ەل سۇيەي بەرشى، سۇيەي بەرشى،
ءسۇرىنىپ كەتپەسە ەكەن وسى بالاڭ!
شىنىندا دا اقىن ايتسا ايتقانداي-اق سەرىك عۇمىرىن جوعارى ورەلى كىسىلىكتىڭ التىن عۇمىرىنا بالاپ، ونىڭ الەۋمەتتىك ورتاداعى ەشكىم تەڭ كەلمەس جويقىن رولىن ەرەكشە كۇيىنىشتى كۇيمەن كۇيزەلە كورسەتىپ، سەرىكتىڭ تىرشىلىك عۇمىرىنداعى بيىك ورەسىن ادامياتتىق قاسيەتن جىرلاپ، ونىڭ اۋىرۋىنا توڭكەرىلە جان كۇيدىرەدى. ناعىز شىنايى شىندىقتى جىر جولىمەن بەزەپ كورسەتۋ دەگەن مىنە وسى.
پويەزيالىق شارۋاشىلىق سونىڭ ىشىندەگى كوڭىل كۇي ليريكاسىنىڭ وڭاي-وسپاق دۇنيە ەمەس ەكەندىگىن، قيىننىڭ- قيىنى ەكەندىگىن، ءومىردى ورنەكتەيتىن ولەڭ ونەرىنىڭ ورىنە شىعىۋ ءۇشىن اقىن كەلىستىرىپ جازعان ولەڭ-جىرىمەن عانا بيىك ەسەپتەلەتىندىگىن ايگىلەي كەلىپ ءومىرلى ولەڭگە كەرەمەتتەي سالماق سالادى.
قۇلاگەر اقىننىڭ قۇندى ەڭبەكتەرىن بىرەر تانىستىرۋ ماقالالارىمىز ارقىلى تولىق ايگىلەي الدىق دەي المايمىز، پويەزيانىڭ قۇلاگەرىنە مىنگەن قۇندى جىر يەسىنىڭ ولەڭ-جىرلارىن حالىقتىڭ تولىق يگىلىگىنە اينالدىرۋ ءبىزدىڭ ۇرپاقتارىمىزدىڭ جالعاستى تۇردە قۇلشىنا ىستەيتىن ادەبي شارۋاشىلىق جۇمىستارى بولماق.
قايران اقىن
(ايگىلى ليرىك اقىن مارقۇم قۇماربەك ساقاريندى ەسكە الىپ)
سۇيىنگەن زامانىنا جاراسىمدى،
ليريكانىڭ وت كەۋدە جاناشىرى.
قۇماڭداي ەركە اقىندى ەسكە الايىق،
سيدىرعان ءبىر شۋماققا ءبىر عاسىردى.
جان ەدى-اۋ قيىندىقتى كەسكىلەگەن،
نە اۋىر كۇندەردى ول كەشتى بىلەم.
قولىنا ءبىر ارەدىك قالام السا،
كىسىنەپ شىعا كەۋشى ەد بەستى ولەڭ.
تۇرعاندا زامان بۇلتتاپ قۇرىشتاعان،
كەزدەدە ول جىردىڭ شوعىن ۋىستاعان.
جانى قانداي ءورت ەدى ورالىمدى،
التايدىڭ اۋاسىمەن تىنىستاعان.
بەس قۇرتىن توكتى «مىستان» داستارقانعا،
دەپ جازدى ول «سولشىلدىقتى» جاسقانعان با؟!
قاي كەزدە دە تارتىنىپ، تارىققان جوق،
جىرمەن ەلىن جارىلقاپ باسقان العا.
از عۇمىردا قىرانداي بيىك ۇشتى،
جىر جازعاندا بولۋشى ەد كۇيى كۇشتى.
قۇسبەگىندەي ءبىلۋشى ەد ليريكانىڭ،
بوتاداي بوزداپ تۇرعان كۇيىن ىشكى.
ات باسىن بۇرماي جەكە باس قامىنا،
جۇيرىكتەي ۇدەي ءتۇسىپ شاپقانىندا.
«ساعىندىم انا» ءانى تامىلجىدى،
تۇپ-تۇنىق تۋعان جەردىڭ اسپانىندا.
اينالىپ ولەڭ جىردىڭ باپكەرىنە،
رۋحي ازىق جاساپ كەتتى ەلىنە.
ۇشىندا قالامىنىڭ ليريكا ويناپ،
جازىلىپ قالدى وشپەستەي داپتەرىنە.
بۇلاعىن قۇماڭ تالاي قانىپ ىشكەن،
قۇجىرتىمەن كۇيتۇن تۇر ساعىنىشپەن.
كورگەندە لاق جۇندەس ليريكانى،
كەتەمىز قۇماڭدى ەسكە اپ جانىپ ىشتەن.
«بوزدادى ۇيىقتاپ جاتقان بوتاداي دا»،
قول سوزدى ليريكا ءۇشىن جۇلدىز –ايعا.
باسىنا پالە ۇيرىلگەن شاقتاردا دا،
اقتاۋدا سالىپ ءجۇردى «اعا جايعا».
ساباق سويلەپ كەتكەندە كوكجالدانىپ،
الاتىن كوزىن جاسىل نۇرعا مالىپ.
ءوندىرىپ ليريكانى تاستاۋشى ەدى،
قالامىن السا ءبىر ءسات جىرعا مالىپ.
قول قويۋشى ەك جىر مىنەز بەدەلىنە،
قاشاندا، قايدا جۇرسە سەندى ەلىنە.
ايتۋلى اقىن، التىن جىر وقىعان كەز،
تۇر ايتىستىڭ اقىندار مىنبەسىندە.
ەلدەن ەرەك قۇماڭ وتى مازداعان،
ول بارماعان جەر جوق، جىر جوق جازباعان.
كۇنشىلدىكسىز ورتانى ىزدەپ تابام دەپ،
«اسان قايعى بولىپ كەتە جازداعان».
سەرمەگەندە جىرىمەن جاي قاناتىن،
كورگەندەي بولۋشى ەدىك ايدان اتىن.
قاسىنا اپ بايتىك پەنەن سارقىتجاندى،
پەيىشتە جۇرگەن شىعار قايران اقىن!
دايىنداعان : قيمىلدى ۇيىمداستىرۋ القاسى
