ايگىلى اقىن، ۇزدىك پەداگوگ قۇماربەك ساقاري ۇلىنىڭ 80 جاسقا تولۋى بايلانىسىمەن دابىرالى ەسكە الۋ قيمىلىن وتكىزىپ جاتقان "ءتاتتى الما " شوعىرىنا ەرەكشە ريزاشىلىعىمدى بىلدىرەمىن.
مەن اقىن دا، جازۋشى دا ەمەسپىن. ءبىراق اقىن-جازۋشىلاردىڭ ەڭبەكتەرىن كوڭىل قويىپ وقيمىن. وزىمشە جاقسىلىق جاقتارىن قۋانا قۇپتاپ، رۋحاني لاززات الىپ، ءالسىز جاقتارىنا اتتەگەنايلاپ قالامىن. كەيبىر ولقىلىقتارعا كەشىرىممەن قاراسام دا پەندەشىلىك ىستەپ، قالامىنان پايدالانىپ باسقالارعا شابۋىل جاسايتىن، تاريحتى بۇرمالاپ، ۇلتتىق ار-نامىسىمىزدى تاپتايتىن، ىشىنارا قۇبىلىستاردى جالپىلىققا جاتقىزىپ، باسقا ۇلتتارعا حالقىمىزدى جەككورىنىشتى كورسەتەتىن احۋالداردى كورگەندە قاتتى نازالاناتىن سانالى وقىرماننىڭ ءبىرىمىن.
مەن قۇماربەك ساقاريىننىڭ شىعارمالارىن ءسۇيىپ وقيتىن جانكۇيەرىمىن. ويتكەنى مەن قۇماربەكپەن ءارى مەكتەپتەس، ءارى قىزمەتتەس، ءارى اۋىلداس، ءارى تۋىس بولىپ كەلەمىن.
مەكتەپتەس دەيتىنىم قۇماربەك ساقاريىن 1964-جىلى شينجاڭ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ادەبيەت فاكلتوتىن، مەن 1967-جىلى ماتەماتيكا فاكلتوتىن بىتىرگەن ەدىك. قىزمەتتەس دەيتىنىم مەن قابا اۋداندىق 1-ورتا مەكتەپتىڭ مەڭگەرۋشىسى بولىپ تۇرعاندا قۇماربەك قىزىلسۋدان اۋىسىپ كەلىپ وسى مەكتەپكە ءتىل-ادەبيەت وقىتۋشىسى بولدى. جەرلەس دەيتىنىم ەكەۋىمىزدە قابانىڭ تۇلەگىمىز. تۋىس دەيتىنىم ەكەۋىمىزدە كەرەيدىڭ جانتەكەيىنىڭ قازىبەك رۋىنىڭ ىشىندەگى اجەكە دەيتىن كىشى رۋىنان بولىپ بالا كۇنىمىزدەن بىرگە وستىك. سونداي بولعاندىقتان ۋنيۆەرسيتەتتە جۇرگەندە ۇنەمى ارالاسىپ، جاستىق قىزىقتاردى بىرگە وتكىزدىك، كەيىن حات جازىسىپ، پىكىر الىسىپ تۇردىق. سەكسەنىنشى جىلداردىڭ باسىندا بىرنەشە جىل قىزمەتتەس بولدىق. سوندىقتان دا قۇماربەك ساقاريننىڭ جالپى جاعدايىنا بىرشاما تانىسپىن دەپ ايتۋىما ابدەن بولادى.
قۇماربەك ساقاريىننىڭ اقىندىق دارىنىنا، شىعارمالارىنىڭ كوركەمدىك تابىستارىنا، جەتكەن بيىگىنە اقىن-جازۋشى، سىنشى، ادەبيەت تانۋشى ماماندار ءار كەزەگىندە باعالارىن بەرىپ القاۋلارىن ايتىپ كەلەدى. مىنە ەندى 80 جاسقا تولۋى بايلانىسىمەن ەسكە الىپ جاتۋىنىڭ ءوزى حالىقتىڭ قۇماربەكتى ءالى ساعىناتىندىعىنىڭ، قۇماڭ جىرلارىنىڭ ناسيقاتتالىپ جاتۋى ومىرشەڭدىك قۇنىن ءالى جويماعاندىعىنىڭ ايعاعى. ءوزى ومىردەن وتكەن اقىننىڭ قايتالاي جاڭعىرۋى اقىن رۋحىنىڭ زامانمەن تالاسىپ بىرگە جاساپ كەلە جاتقاندىعى شىعار دەپ ۇعامىن.
"مەن ءبىرى عاشىق قىلسا تالايدى ولەڭ،
تولعاندىم قالام ۇشتاپ بالا ويمەنەن.
ورتاڭنان قانشاما ورىن الدى ەكەم دەپ،
وقۋشىم قاباعىڭا قاراي بەرەم." دەپ ءبىر كەزدە جان سىرىن ايتقانى بار. شىندىق قوي. قاي اقىن ءوزى جازعان ولەڭىنىڭ حالىق جۇرەگىنەن ورىن الۋىن كوكسەمەدى. قاي اقىن ءوزى ولسەدە ولەڭىنىڭ بولاشاققا جەتۋىن ارماندامادى. مەنشە بۇگىنگى كۇنى اقىن رۋحى سول ۋايىمنان ارىلعان سياقتى. ەندى ەشكىمگە دە جالتاقتاۋدىڭ قاجەتى قالماعانداي، قايتا بۇرىن اقىندى كورمەي قالعان جاس بۋىننىڭ اراسىندا ءوز ورنىن كۇرەپ العان قۇماڭنىڭ مەرەيى ۇستەم بولا تۇسكەندەي.
ءبىز ادەبيەتتىڭ ىشكى زاڭدىلىعىنا بويلاماعانىمىزبەن وقىرمان رەتىندە اقىن-جازۋشىلاردان تاريحتاعى جانە بۇگىنگى ومىردەگى رەال بولمىستى قالاي جەتكىزىپ بەرە العاندىعىنا نازار سالامىز. "شىندىق" دەڭگەيىنە جەتكىزە الدى ما، جوق پا؟ دەگەنگە كوز تىگەمىز. حالىق كوكەيىندەگى "شىندىق" ايتىلدى ما، الدە ءوزىنىڭ قيالىنداعى "شىندىق" ايتىلدى ما سونى قاداعالايمىز. وسى تۇرعىدان قۇماربەك باستان اقىر شىندىقتى جىرلاعان اقىن دەپ باعالايمىن، ويتكەنى ونىڭ ولەڭدەرى ءوز ءومىر كەشۋلەرىمەن بىرگە ورىلگەن.
بايلاتىپ جۇرەكتەرگە قالىڭ شەردى،
ويدان دا، ولەڭنەن دە جالىن ءسوندى.
جاتىپ اپ الدىمىزدا مىستان كەمپىر،
بىلدىرمەي تىزەمىزدىڭ قانىن سوردى.
سول مىستان دەپ:"اناڭمىن ارداقتى، ەپتى"
بەس قۇرتىن داستارقانعا قارعاپ سەپتى.
بەينە ءبىر اشىلماعان قىزىل گۇلدەي،
جۇرەكتەر قابات-قابات قان بوپ كەتتى... بۇرقاسىنى بوراعان سولاقاي ءداۋىردىڭ بەينەسىن ۇلتتىق تانىمىمىزداعى ەڭ ءبىر ۇرەيلى وبرازبەن بالامالاپ جەتكىزگەن شىنايى ولەڭ دەپ تامسانعامىز. بۇنداي مىسالدار كەز كەلگەن ولەڭىنەن تابىلا بەرەدى.
جەدىم اتۇش نانىڭدى،
الپىس جىڭنان ايىنا.
سەنىڭ وسى دامىڭدى،
وڭاي ۇمىتايىن با؟
...كوپ تاسىڭنان كەتىلىپ،
قايىرىلدى ۇشى قايلانىڭ.
كوك تاسىڭا جەتىلتىپ،
قايراتىمدى قايرادىم.
ولەڭ جازدىم كوپ ويلاپ،
ەڭبەك قىلدىم قۇلشىنا.
مالتا تاستى كەڭ ايماق،
قايسار ۇلدى ءبىر سىنا. 1964 -جىل جەلتوقسان.
بۇل دا شىندىق. قايناعان ءومىردىڭ وزى ءارى جالىندى جاستى كورەسىڭ. بۇل جاعىن ازىرشە ادەبيەتشىلەرگە قالدىرا تۇرىپ قۇماڭمەن بىرگە قىزمەتتەس بولعان كەزدەگى وزىمە اسەر ەتكەن جايلاردان سىر شەرتە كەتۋدى ءجون كورىپ وتىرمىن.
ەڭ اۋەلى، قۇماربەك اتى زاتىنا ساي تاڭداۋلى پەداگوگ ەدى. ول مەيلى اقتاۋدا، مەيلى قابادا، مەيلى كۇيتۇندە بولسىن باستان-اياق تازا وقىتۋشىلىقپەن شۇعىلداندى. 1981-جىلى قابا اۋداندىق ورتا مەكتەپكە اۋىسىپ كەلگەن سوڭ تولىق ورتاعا ءتىل-ادەبيەت ساباعىن ءوتتى ءارى سىنىپ جەتەكشىسى بولدى. وسى بارىستا ونىڭ ۇزدىك مەتوديكاسى، اقىندىق تالانتى بۇكىل مەكتەبىمىزدىڭ داڭقىن اسىردى. وقۋشىلارعا عانا ەمەس كاسىپتەس مۇعالىمدارعا قۇماربەكتىڭ ساباق ءوتۋ شەبەرلىگىنەن ۇيرەنۋ ءار رەتكى تالقى جيىندارىنىڭ كۇن تارتىبىنەن تۇسكەن ەمەس. ول ساباق بەرگەن سىنىپتاردىڭ وقۋشىلارى كۇنى بۇگىن ساعىنىشپەن ەسكە الىپ، وسىنداي ءبىر تاڭداۋلى ۇستازدارىنىڭ بولعانىن ماقتانىش ەتىپ كەلەدى. ايتىپ-ايتپاي قۇماربەك سىندى دارىندى اقىننىڭ بولۋى قانداي مەكتەپ بولماسىن باعى دەپ ايتۋعا ابدەن بولادى. بۇل تۇرعىدان ىبىراي التىنساريىن ايتقانداي "ۇستاز-مەكتەپتىڭ جۇرەگى" دەگەن ايگىلى ۇلاعاتىمەن استاسىپ جاتادى.
ەكىنشى ءبىر ءتاسىر ەتكەنى، ونىڭ ۇلتتىق ار-نامىسىنىڭ جوعارىلىعى ەدى. قۇماربەك ۋنيۆەرسيتەت بىتىرگەن سوڭ وڭتۇستىك شينجاڭدا ۇيعۇرلارمەن قىرعىز اعايىنداردىڭ اراسىندا 17 جىل قىزمەت ىستەپ، ۇيعۇرشا، قىرعىزشا ساباق ءوتىپ كەلسە دە قاباعا اۋىسىپ كەلگەن سوڭ مەيلى اۋىز ەكى سويلەۋ بولسىن، مەيلى ساباقحانادا بولسىن ءبىر اۋىز ارالاسپا قوسىپ كورمەگەندىگى بارىمىزدى قايران قالدىرعان ەدى. ءتىل –ۇلتتىڭ وكىلدىك بەلگىسى ەكەنى ءتىپتى دە ايقىندالعان بۇگىنگى تاڭدا قۇماڭداعى ۇستانىمنىڭ قانشالىق قاجەت ەكەندىگى ايتپاساق تا تۇسىنىكتى جاي شىعار دەپ ويلايمىن.
ءۇشىنشى ايتارىم، قۇماربەك ساقاريىننىڭ ولەڭدەرىنىڭ قوعامدىق رولى، الەۋمەتتىك ىقپالى وتە كۇشتى بولدى. سول تۋرالى ەكى مىسال كەلتىرە كەتەيىن. ءبىرى قۇماربەك قاباعا الماسىپ كەلگەننەن كەيىن جازعان ولەڭدەرىنىڭ ىشىندە <<جەبەتىنىڭ بويىندا>> دەگەن ولەڭى بولدى.
جەبەتىنىڭ بويىندا،
كوش قامالىپ تۇر ءالى.
كەلگەن كىمنىڭ ويىنا،
مۇنداي بۇلىك تۋارى.
ءوتىپ جۇرگەن ەجەلدەن،
بۇزىپ بوپتى وتكەلدى.
سيىرلى كوش وزەننەن،
ءوز سۋرەتىن كوپ كوردى.
يىرىلەدى، قاينايدى،
شەگىنەدى ءتونىپ كەپ.
ازۋ ءتىسىن قايرايدى،
اشۋلى سۋ كوبىك بوپ.
دۇبىرلەتىپ دالانى،
تاۋعا سوعىپ ءبۇيىرىن.
ايداپ كەتىپ بارادى،
اقبۋرىلدىڭ ءۇيىرىن.
تۇنىپ بولدى قۇلاعىم،
ۇركەدى سۋ ساي بويلاپ.
جەبەتىدەن سۇرادىم،
جەتپىس رەت ايعايلاپ.
و، جەبەتى، سەن نەگە،
مۇنشا قاتتى تاسىدىڭ؟
جاعاڭداعى ەلگە دە
زيان سالدى اشۋىڭ.
رەنجىدىڭ بە،
بىزدەن،
جاتپاۋشى ەڭ سىر جاسىرىپ.
"ءالى كۇنگە وگىزبەن،
كوشتىڭدەر" دەپ اشىنىپ.
كىم شوشىتىپ جىبەردى،
كۇندىز-ءتۇنى اتتان ساپ؟
دەدىڭ بە الدە بۇل ەلدى،
قايراتى جوق ماقتانشاق.
ايتشى ماعان سىرىڭدى،
بىزدەر وسكەن ايماق بۇل.
كورىپ مىنا تۇرىڭدى،
زىعىردانىم قايناپ تۇر.
اققابا مەن قاناستان،
ەل ەدى عوي كوشى وتكەن،
ەزسىڭدەر دەپ تالاسپا،
ەستىدىڭ بە وسەكتەن.
زامان، زامان وسىندا،
مەكەندەگەن ەل قازاق.
جيىرماسىنشى عاسىردا،
ەتپەكسىڭ بە سەن مازاق؟!
"جوق،- دەدى سۋ جايىمەن،
كوكىرەگى كۇرىلدەپ،_
بالا ەدىڭ عوي تاي مىنگەن،
تەبىتەسىڭ بۇگىن كەپ.
تاسقىنىمنان وتە الماي،
كوشىڭ مىنە قامالدى.
ءجۇرسىڭ بە ويلاپ جەتە الماي،
مىندەتىڭدى، باعاڭدى.
ميىڭا ساپ قاراشى،
ۇل وسىرمەك ەل نەگە؟
نە قىلاسىڭ تالاسىپ،
ەل قارىزى مەندە مە!؟
-مايدانعا شىق كەل،- دەدىم،
سالتىم بار كۇش سىناسۋ.
تالاي زامان جول بەردىم،
كەلسە كوپ پە ءبىر اشۋ؟!
جىگىت قوي دەپ قارادىم،
كەۋدەڭدە جىلت، وتىڭ بار.
شاماڭ جەتسە قاراعىم،
جول سەنىكى ءوتىپ ال!"
دەپ جۇيتكىتە جونەلدى،
اقبۋرىلىن تەبىنىپ.
نە دەمەكپىن مەن ەندى،
قالا بەردىم جەڭىلىپ.
ءسوز توركىنىن تانىپ كور،
ەلەمەپپىن شەشەندى.
زامانداس تەز الىپ بەر،
ونان مەنىڭ ەسەمدى. 1984-جىل 6-اي
ولەڭدە اڭىس ەتىلگەنىندەي كوشپەندى مالشىلاردىڭ تاسقىندى سۋدان مال وتكىزۋدەي وتكەل بەرمەس قيىنشىلىعىن ءدال بەينەلەگەن ەدى. وسى ولەڭ جاريالانعاننان كەيىن حالىقتىڭ كوكەيتەستى ارمانى رەتىندە قابىلدانىپ اۋداندىق ۇكمەت ءمان بەرىپ، جەبەتىدەن كوپىر سالۋعا شەشىم قابىلدانىپ، حالىقتىڭ مال-مۇلكىنىڭ اماندىعىنا كەپىلدىك ەتەتىن يگى جۇمىسقا نۇكتە قويىلعان بولاتىن. ەندى ءبىرى، ۇلتىمىزدان شىققان اتاقتى بالۋان سەرىك قوجاباي ۇلى اۋرىپ قالعاندا قۇماربەك كۇيتۇندە جاتىپ <<اۋىرىپ جاتىر دەيدى سەرىك بالۋان>> دەگەن ايگىلى ولەڭىن جولدادى.
سۇم اۋرۋ قۋاتتى دا، كورىكتى العان،
سارعايىپ جاتىر دەيدى سەرىك بالۋان.
شىلبىرىن جۇلا تارتىپ اساۋ دۇنيە،
قۇتىلىپ شىعامىن دەپ بەرىك قولدان.
باباسى مال قايىرعان قارا قازاق،
قايراۋلى قارا سەمسەر-ماڭداي ۇلان.
جابىرقاپ جاتىر دەيدى-اۋ بىلدىڭدەر مە؟
تاماقتىڭ ءدامى كەتىپ تاڭدايىنان.
جوق شىعار تانىمايتىن بۇل تاۋدا ەشكىم،
يەسى دەمەۋشى ونى مىلقاۋ كۇشتىڭ.
تاسقىنى قايتىپ جاتىر دەيدى قازىر،
ەل دەسە بۋسانعىشتىڭ، بۋىرقانعىشتىڭ.
تۇسىرمەس نامىس تۋىن توبەسىنەن،
ارقالىق وسكەن اۋىل ونى وسىرگەن.
استىنا باستى-اۋ ەرىڭ سان ديۋدى،
قاداقتاپ ەت جۇلدىرىپ دەنەسىنەن.
قاباعىن قارا تاۋدىڭ بۇلتى باسقان،
كورگەندە قارسى جاقتىڭ سۇرقى قاشقان.
كەزىندە ول وپەراتسيا توسەگىنەن،
تۇرا ساپ نامىس ءۇشىن جۇلقىلاسقان.
ماۋە الىپ بالالار-اي سول شىناردان،
نامىسشىل سەن دە اعاڭداي بولشى قارعام!
ميلليارتتار ەلىنىڭ ابىروي تۋىن،
بيىككە ءبىر كەزدەرى سول شىعارعان.
بار، قۇربىم، كوڭلىن سۇراپ اۋلىڭمەن،
مۇڭداسشى سەرىگىڭمەن-باۋىرىڭمەن.
قايىڭنىڭ توشىنىنداي قايران دەنە،
شايناسىپ جاتىر قانداي اۋرۋمەنەن.
ساۋ كەزدە كوردى قانشا سيلارىڭدى،
اياما ەندى وسى ۇلدان جيعانىڭدى.
ايالى الاقانىڭدى توسەنىش قىپ،
اياۋلى ەل، دەنەڭنەن اپ قۇي قانىڭدى.
سەن ءۇشىن ءداۋ پەرىڭنەن شوشىماعان،
اسپايدى تۋىسىڭ دا دوسىڭ ودان.
تۋعان ەل سۇيەي بەرشى، سۇيەي بەرشى،
ءسۇرىنىپ كەتپەسە ەكەن وسى بالاڭ! 1988-جىل
مەن ول كەزدە اۋداندىق ۇكمەتتە ورىنباسار اكىم مىندەتىن اتقارىپ جۇرگەن كەزىم بولاتىن. ارينە وقىعان ادام تەبىرەنبەۋ مۇمكىن ەمەس. سوسىن سول كەزدەگى اۋداندىق دەنە-تاربيە كوميتەتىنىڭ جۋرىنى ماسىعۇت مۇعالىمدى ەرتىپ وراڭقايتەرەك دەگەن جەردەگى قۇم ىشىندە جاتقان سەرىك بالۋاننىڭ ۇيىنە قار بۇزىپ بارىپ حال سۇراپ قايتتىق. قۇماربەكتىڭ ولەڭى شىققان گازەتتى كورگەندە بالۋان قاتتى تەبىرەنىپ، كۇش-قايراتىن بويىنا جيناپ جاستىقتان باسىن كوتەرىپ الدى. بالكىم سول ولەڭ رۋحاني جاقتان سەرگىتكەن بولۋ كەرەك، سەرىك بالۋان نە ءداۋىر ساقايىپ، ورنىنان تىك تۇردى. بەيجىڭدە وتكىزىلگەن ازيا سپورت جارىسىنا اۋدانىمىزدىڭ ۋاكىلى بولىپ قاتناسىپ كەلدى. ءبىز سول كەزدە قۇماربەكتىڭ ولەڭىنىڭ اسەرىندە سەرىك بالۋاننىڭ داۋالانۋىنا تاعى باسقا دا كومەك قاراجاتتار شەشىم ەتۋگە بەلسەندى ات سالىستىق. باسشىلار تالقى جيىنىنا حالىقتىڭ اسىل ۇلىنا دەگەن قامقورلىعىنىڭ، ءۇمىت-تىلەگىنىڭ ۇندەۋ حاتى دەپ تاپسىردىق.
تورتىنشىدەن، قۇماربەك ساقاريىن ولەڭدى جاقسى جازىپ عانا قالماستان وقىعاندا دا وتە رۋحتى، داۋىسى ساڭقىلداپ تىڭداۋشىلارىن بىردەن ۇيىتىپ اكەتۋشى ەدى. ەسىمدە قالۋىنشا 1982-جىلى اۋدانىمىزدا مادەنيەت سارايى سالىنىپ ، لەنتاسىن قيۋ سالتى ءوتتى. مەدەنيەت سارايىنىڭ باستىعى شامەن يسا كەشتى ۇيىمداستىرىپ، اۋدان باسشىلارىن، ءار سالاداعى زيالى قاۋىم ۋاكىلدەرىن، حالىق ونەرپازدارىن شاقىرىپ ءار الۋان كونسەرت نومىرلەرىن دايىنداعان ەكەن. سول كەشتە:
<<مالشى قازاق بالاڭا اقىل ايتشى،
ايران ءىشسىن، جۇرگەنشە بوتەلكە ەمىپ.>> دەپ كەلەتىن القاكولدىكتەن تيىلۋعا دارىپتەگەن ءبىر ولەڭىن وقىدى. ولەڭنىڭ جينالعان توپقا اسەر ەتكەنى سونشالىق، سول مايداندا سىرتتان قىزىپ كەلىپ ەلەۋىرەپ جۇرگەن بىرنەشە ەركە-شولجاڭداردىڭ ءوزى ەستەرىنە كەلىپ، ءوز قىلىقتارىنان ۇيالعانداي تۇزەلە قالعانى ءالى كۇنگە كوز الدىمدا. اقىننىڭ مىسى باسۋ، ولەڭ قۇدىرەتى، ونەر قۇدىرەتى دەگەندى تاعى ءبىر تانىعان ەدىم.
وڭنان : رازباي دانيار ۇلى ، سەرىك قوجاباي ۇلى ، قۇماربەك ساحارين ۇلى 1992-جىلى شىلدە دە نارىن قابا جايلاۋىندا وتكىزىلگەن التاي ايماعىنىڭ 9-كەزەكتى اقىندار ايتىسىندا.
بەسىنشى ءبىر ايتارىم، قۇماڭ ولەڭ جازعاندا ومىردەن كورگەندەرىن قاعىلەزدىكپەن قورتىپ، سول مايداندا ولەڭ كەستەسىنە اينالدىرىپ ءارى ماڭىنداعىلارعا وقىپ، پىكىر الىپ وتىراتىن. كوپ ولەڭدەرى مۇعالىمدار اراسىندا وقىلىپ، تالقىلانىپ، ەلدىڭ پىكىرىن بايقاپ كورىپ، پىستى-اۋ دەگەندە گازەت-جۋرنالعا جولدايتىن. حالىقتان الىپ حالىققا قايتارۋ دەيتىنىمىز دە وسى بولار. ءبىز ولەڭ قۇدىرەتىنە تامسانىپ جۇرگەندە قۇماڭ الماساتىن بولىپ كوڭىلىمىز قۇلازىپ قالدى. ەندى ءبىر جاعىنان قۇماڭ تاياز سۋدىڭ بالىعى ەمەس قوي، اياداي اۋدان ۇلكەن دارىننىڭ كەڭ قۇلاشىنا تارلىق ەتەتىنى تابيعي. ىلە وقۋ-اعارتۋ يىنىستيتۋتىنىڭ شاقىرۋى قۇماڭا جان-جاقتىلى مۇمكىندىكتەردىڭ كوزىن اشىپ بەردى دەپ ويلايمىن. سول كەزدە ءبىر جاعىنان مىقتى مۇعالىمىمىزان ايىرىلىپ بارا جاتقانىما قينالسامدا، كەڭ ايدىنعا شىققالى تۇرعان جارقىن بولاشاعىنا شىن نيەتىممەن اق جول تىلەگەن ەدىم. قۇماڭ مەكتەپتە ساباق ءوتتى دەگەننەن گورى ءوزى ءبىر مەكتەپكە اينالىپ كەتتى دەسەك ۇيلەسىمدى بولار ما ەكەن. ويتكەنى ونىڭ الدىنان شىققان شاكىرتتەرىنىڭ الدى وسى كۇنگى ادەبيەتىمىزدىڭ ۋاكىلدەرى بولىپ ءجۇر. قۇماڭ ساباقحانادا لەكسيا وقىسا، قوعامدا ولەڭى ارقىلى حالىقتى تاربيەلەگەن شىنايى ادام جانىنىڭ يىنجەنەرىنە اينالعان تۇلعا بولدى.
سوڭعى ءبىر ايتارىم، قۇماربەك ساقاريىننىڭ جۇرگەن جەرى دىر-دۋمان بولىپ كەتەتىن. وتە ازىلقوي، شەشەن، بارلىق ادامدى جاتسىنبايتىن دا تارتىنبايتىن. وتىرعان ورتاسىن شاتتىققا بولەپ، بىردە ولەڭ وقىسا، بىردە تاپ بەرمەدە تاقپاقتاپ، سۋىرىپ سالمالىعىمەن دە قاۋىمدى قايران قىلىپ كەتە بەرەتىن. ءبىر جىلى قۇربان ايتتا ۇلكەن-كىشى مۇعالىمدار ءبارىمىز كورشىمىز توپتىق ايتشىلايتىن ادەتىمىزبەن باستاپ كەتتىك. ىشىمىزدە قۇماربەك ساقاريىن بار. ارينە، اقىنىن ارداق تۇتاتىن حالىقپىز عوي، باتا جاساۋ جولىن قۇماربەككە بەردىك. ءار ۇيگە بارعاندا كەم دەگەندە ەكى دە ءۇش شۋماقتان قايىرىپ باتا جاسادى. ونىڭ جاساعان باتاسى سول شاڭىراقتىڭ تاريحىنا، ءۇي يەلەرىنىڭ سالاۋاتىنا، مىنەز-قۇلقىنا ساي كەلەتىندەي ەتىپ جاسالدى. ءازىلى دە جاراسىم تاپقانى سونشالىق بارلىعى رازى بولىپ قارقىلداسىپ ءبىر جاساپ قالدى. وسى كۇندە كونە كورشىلەر كەزدەسكەندە قۇماربەكتىڭ سونداعى باتالارىن نە جازىپ، نە دىبىسقا الىپ الماعانىمىزعا قاتتى وكىنەمىز. ەگەر قۇماربەكتىڭ باسقادا وسىنداي تاپقىر، ۇتقىر شەشەندىكتەرىن جيناسا سونىڭ ءوزى ءبىر جيناق بولار ما ەكەن دەيمىن. قۇماربەكتى زەردەلەپ جۇرگەن شاكىرتتەرى الداعى كۇندە بۇنى ەسكەرە جاتار دەپ ۇمىتتەنەمىن. جالپى العاندا،
<< اق شىنىداي الماي جاتىپ كەتىلگەن،
التى جاستا اكەسى ولگەن جەتىم ەم.
سىنىق كوڭىلىم قايدا بارسام وسپەگەن،
اكە ورنىنا قايعى ءسۇيىپ بەتىمنەن.>> دەپ قۇماربەك ءوزى ايتقانداي پارتيانىڭ باۋلۋىندا "ءوز وتىن ءوزى ۇرلەپ مازداتىپ" بويعا بىتكەن قاسيەتتى ونەردىڭ ارقاسىندا بۇگىنگىدەي ارداقتى ازاماتقا، ونەگەلى تۇلعاعا اينالىپ وتىر. ونىڭ ءومىرىن، ونەر جولىن ۇلگى تۇتۋىمىزعا ابدەن تاتيدى. قارا ورمانداي حالقى باردا قۇماربەك ساقاريىن ەشقاشاندا ۇمىتىلمايدى قايتا قازاق ادەبيەتىنىڭ اسپانىندا جارقىراي بەرمەك.
دايىنداعان : قيمىلدى ۇيىمداستىرۋ القاسى
