قانداستىق قاتىناسىن ساراپتاتۋ

(ىلەزدىك اڭگىمە)

لي شۇيتيڭ

ورتاق تىلدەن اۋدارعان: سەرجان قابەت ۇلى

-شەشە، ەرتەڭ اكەمدى ەرتىپ بارىپ قانداستىق قاتىناسىمىزدى ساراپتاتايىن دەپ وتىرمىن،-دەدى شىن شاۋ تەلەۆيزور ەكرانىنان كوز الماعان قالپى، وزىنە- ءوزى سويلەگەندەي جايىن عانا.

-قالايشا اياق استىنان ونداي ويعا كەلە قالدىڭ؟

-ەشتەمە...انشەيىن، انىقتاتىپ قويايىن دەگەنىم عوي،-دەي سالدى.

شەشەسى قايتالاي اۋىز اشپاي، بۇرىلىپ ىشكى بولمەگە كىرىپ كەتتى. شىن شاۋ سەزىپ وتىر، شەشەسى اكەسىنە بارىپ كەڭەسپەشى.

كوپ وتپەي، اكەسى ىشكى بولمەدەن شىعىپ، شىن شاۋدىڭ قاسىنا كەلىپ تىزە بۇگە بەرە:

- بالام، ساراپتاتۋدىڭ قاجەتى شامالى، بىلگىڭ كەلگەنىن، مەن- اق ايتىپ بەرەيىن.

-ءسىز مەنىڭ نە تىندىرعالى وتىرعانىمدى تۇسىنبەيسىز،- دەگەن شىن شاۋ ءيىلىپ كروسولادان تۇردى دا، اۋلاعا شىعا جونەلدى.

ول اۋلاداعى تەرەك بۇتاقتارىنان ءسۇزىلىپ وتكەن اي ساۋلەسىنە قاراپ تۇر، كەنەت كەڭسىرىگى شىم ەتىپ اشىعانداي بولدى. ءۇي ىشىنەن، شەشەسىنىڭ جىلاعان داۋىسى تالىعىپ قۇلاعىنا جەتتى.

ەكىنشى كۇنى، شىن شاۋدىڭ قانداستىق قاتىناسىن ساراپتاتۋ ءىسى شاعىن قىستاققا دەرەۋ جايىلدى. بۇل حاباردى شىن شاۋ قىستاقتىڭ شىعار اۋزىندا قارسى جولىققان ءۇشىنشى شەشەيگە ءوزى جەتكىزگەن ەدى. ءۇشىنشى شەشەي بولسا قىستاقتا ايگىلى « جەل اۋىزدىڭ»ءوزى، قانداي ءبىر جاڭا وسەك ونىڭ قۇلاعىنا ۇرىلدى ءبىتتى، جارىم كۇنگە جەتپەي، قاتىن – قالاش، بالا-شاعا بىتكەن ءبىلىپ بولدى دەي بەرىڭىز.

شىن شاۋ، ولكەلىك شيپاحانانىڭ الدىنا بارعاندا، ارتىندا كەلە جاتقان اكەسىنىڭ«بالام، ءبىز وسى ساراپتاتپاي-اق قويساق قايتەدى»-دەگەن جالىنىشتى ءوتىنىشىن ەستىدى. ءبىراق ايالدامادى. ول جان سانى 200 گە جەتەر-جەتپەس كىشكەنە عانا قىستاقتا، ءوزىنىڭ وسى بايلامىنىڭ ولكەن ءدۇنپۋ تۋعىزعانىن ابدەن بىلەدى. دەسەدە بۇدان باسقا جۇرەر جول جوق ەكەنىن ابدەن بىلەدى. بىرنەشە كۇننىڭ الدى بولاتىن، بۇلادىڭ«قاراسان كەلىگىرلەرى» كورشى وتىرعان وتباسىنىڭ ات بۇرشاق ەگىلگەن باقشالىعىنا ءتۇسىپ كەتەدى دە، باقشا يەسى لي شەشەي بۇلاردىڭ بوساعاسىنا تەبىنىپ كەلىپ، «قارابەت»تىڭ استىنان الىپ، اۋزىنان اق ءيت كىرىپ، كوك ءيت شىعادى، اشتى بوقتىققا شىداماعان شەشەسىنىڭ ءجۇزىن ىستىق جاس جۋادى، ءدال وسى كەزدە ويلاماعان جەردەن، اۋداننان قايتقان شىن شاۋ، ماجىرانىڭ ۇستىنەن تۇسەدى ، بۇل قولىنا ىلىنگەن كوستەكتى الا سالىپ، لي شەشەيگە تاپ بەرمەكشى بولعاندا، شەشەسى: «بالام، بوقتاسا بوقتاي بەرسىن، ادام بوقتىقتان ءولىپ كورگەن ەمەس»-دەپ توسىپ العان ەدى. لي شەشەي بولسا، سوندادا كوگايىلدىعىنا ءمىنىپ، ىرگە تامنىڭ ارجاعىنان قارعىس جاۋدىرعان، ونىمەن قويماي وتباسىن تۇگەندەپ ءجۇرىپ:« شىن شاۋدىڭ شەشەسىن ۇيلەنۋدەن بۇرىن بىرەۋ ۇياتتى ەتىپ كەتكەن، شىن شاۋدىڭ اكەسى بولسا ەلدەن قالعان كالوشتى سۇيرەلەپ ءجۇرىپ، بىرەۋدىڭ بالاسىن تەكتەن-تەكە جيىرما جىل باقتى»-دەپ داقپىرت تاراتقان. شىن شاۋ بۇل ءىستى اجەسىنەن سۇراعان ەدى، ول كىسى جاق كىرىسىن اشپاي قويعان بولاتىن.

تۇستەن كەيىنگى شاق، شيپاحانا قارسىسىنداعى تاماقحانادا شىن شاۋ قارسى الدىندا وتىرعان، اكەسىنىڭ ولىكتەي بوزارىپ كەتكەن جۇزىنە قاراپ وتىرىپ، الۋان ويلارعا كەتتى. ول اكەسىنىڭ ءدال وسى ساتتەگى كوڭىل كۇيزەلىسىن ءتۇسىنىپ وتىر، ارتتا قالعان شەشەسىنىڭ دە ءجۇزىن جاسقا شىلاپ وتىرعانىن ءىشى سەزەدى. اكە-شەشەسىنىڭ ىشكى تەربەلىسىنەن اڭعارۋىنشا، لي شەشەيدىڭ انا سوزدەرى دە قيسىنسىز ەمەس. قىستاقتاعىلاردىڭ الدىندا ءوزىنىڭ اكەسىنىڭ بەل بالاسى ەكەنىن دالەلدەۋ ءۇشىن، تەك قانداستىق قاتىناسىن ساراپتاتۋدان باسقا جول جوق، ءارى ساراپتاۋ ناتيجەسى ارقىلى عانا شەشەسىنىڭ جۇرەگىنە ينەدەي قادالعان قاڭقۋ ءسوزدىڭ جولىن كەسۋگە بولادى.

- اكە، ءسىز وسى جەردە قوزعالماي وتىرا تۇرىڭىز، مەن بارىپ ساراپتاۋ ناتيجەسىن الىپ كەلەيىن، دەگەن شىن شاۋ تاماحانادان شىققان سوڭ، توتە شيپاحاناعا تارتپاي، قايتا قول كوتەرىپ ءبىر كىرە ماشيناسىن توقتاتتى. كىرە ماشينا سان بۇلتاققا باسىپ ءجۇرىپ، جاقىندا قۇلاتۋ قارساڭىندا تۇرعان كونە عيماراتتىڭ الدىنا كەلىپ توقتادى. شىن شاۋ جان-جاعىنا ساقتانا قاراپ الدى دا، كەزدەسكەن قوقىسىق ۇيىندىلەرىنە بوي جاسىرا ءجۇرىپ، التىنشى قاباتقا شىقتى، بۇل جەردە ءبىر سۇلۋ بويجەتكەن ءوزىن توسىپ تۇرعان بولاتىن.

شىن شاۋ وعان ءبىر سارجان ارالىق قالعان دا توقتاي قالىپ« تاپسىرعان دۇنيەنى اكەلدىڭ بە؟»-دەپ سىناي سۇراق تاستادى. بويجەتكەن قول سومكاسىنان بىرنەشە پاراق قاعاز الىپ شىعىپ:«مىناعان اكەڭ ەكەۋىنىڭ اتى- جوندەرىڭدى تولتىرساڭدار عانا بولعانى»-دەدى.

شىن شاۋ بۇكتەۋلى قاعازداردى العان سوڭ، قالتاسىنان 2000يۋان اقشا شىعارىپ، قىزدىڭ قولىنا ۇستاتتى دا، بۇرىلىپ جۇرە بەرىپ ەدى.

«توقتاي تۇر»-دەگەن قىز 100يۋاندىقتان ەكى جاپىراق سۋىرىپ الدى دا، شىن شاۋعا قاراپ:«مەن باسقالار ءۇشىن ون تۇرلىگە تارتا انىقتاما جاساتىپ بەرگەن ەدىم، ال مىناداي انىقتامانى تۇڭعىش رەت جاساتىپ وتىرمىن. سەن شىنىندا وپالى ۇرپاق ەكەنسىڭ، مىنا 200يۋان سەندەردىڭ قايتاتىن كولىك اقىلارىڭ بولسىن»-دەدى.

شىن شاۋ قايتا قايىرىلىپ شيپاحاناعا كەلىپ، شيپاگەردىڭ قولىنان ساراپتاۋ قاعازىن الىپ كوز جۇگىرتىپ ەدى، ءوزى شىنىندا اكەسىنىڭ بەل بالاسى ەمەس بولىپ شىقتى. شيپاحانا قاقپاسى الدىندا شىعىپ، ساراپتاۋ قاعازىنا ون مينۋتتاي قاراپ تۇرىپ قالدى دا، باسىن كوتەرىپ، قارسىداعى تاماقحاناداعى اكەسىنىڭ سولباسىنا كوز سالدى، سودان شيپاحانانىڭ شىعارعان ساراپتاۋ قاعازىن جۇمارلاپ الىپ، ماڭايىنداعى قوقىسىق شەلەگىنە تاستاي سالدى.