اكەم قايتىپ كەلدى

 سەرجان قابەت ۇلى

سايانىڭ ءسابي كوڭىلىنە تۇسكەن مۇڭ ات كوتەرە الماستاي اۋىر ەدى. ءتىرى جەتىمدىك كۇي كەشكەلى دە ءۇش جىل بولدى، ءۇش جاسقا شىققان كەزى، ارقا-جارقا تۇرمىس كەشىپ جاتقان وتباسىنىڭ بەرەكەسى اياق استىنان بۇزىلدى، الدەنەدەي اۋليە سانايتىن، ەركەلەتىپ ەمىرەنىپ تۇراتىن اكەسى ۇيگە كەلمەيتىن، كەلسە ماس كەلىپ شاڭىراقتىڭ شىرقىن بۇزاتىندى تاپتى. شىر-شىر ەتكەن سايا شەشەسىنىڭ ەتەگىنە ورالىپ جىلان ارباعان تورعايدىڭ بالاپانىنداي كىرەرگە تەسىك تاپايدى، بۇل شۇرقان كۇننىڭ ءاري- ايدايى ءبىر اياقتاماي-اق قويدى. ەل ءىشى ەمەس پە، ماناتتىڭ باسقان -تۇرعان ىستەرى دە اشىققا شىعا باستادى. ماحاببات پا، ماستىق پا، الدە ءبىر مەزەتتىك جەلىكپە سەزىم بە؟ كىم ءبىلسىن، سىرتتان كەلىپ اۋىل ورتالىعىنان شاعىن اسحانا اشقان ءبىر ايەلمەن ءامپاي-ءجامپاي بولىپ جۇرگەنىنە دە ءبىرتالاي  ۋاقىت بولعان سىياقتى. العاشتا جۇمىس بابىمەن اۋىل ورتالىعىنا بارىپ، سول اسحانادان ءبىر-ەكى رەت تاماقتانعان، سودان باستاپ سىلتاۋىن تاۋىپ جالعىزدا، جانىنا اعايىندارىن ەرتىپ تە ايتىلمىش اسحاناعا بارعىشتاي بەرەدى. قالتاسى مايلى جىگىتكە جانى كىرگەن سۇلۋ ايەل، مانات دەگەندە اينالىپ ءۇيىرىلىپ، كوركىن كولدەنەڭ تارتىپ، اق بىلەگىن ونىڭ موينىنا ارتىپ ەركەلەپ ەمىرەنە قالاتۇعىن.

اسحانانىڭ ارتىنداعى ءبىر اۋىزدى ءۇي اسپاز ايەلدىڭ تۇرار جايى بولاتىن-دى، سونداي كۇندەردىڭ ءبىر كەشىندە،  اسحاناسىن ەرتە جاپقان ول نەداۋىر جەلپىنىپ العان ماناتتى جاپا-جالعىز جاتاعىنا باستاعان، دايارلىقتى ەرتەدەن كورىپ قويعانى بەلگىلى بولىپ تۇر، شاعىن ۇستەلدىڭ ءۇستىن ىشپەك-جەمەكپەن تولتىرىپ تاستاپتى، ماناتتىڭ بەلىنەن قاۋسىرا قۇشاقتاعان كۇيى نازدانعان ايەل:

_ مانات اعا، مىنە مىناۋ مەنىڭ شاعىن تۇراعىم، بۇدان كەيىن ءسىزدىڭ ەركىن كىرىپ- شىعاتىن بوساعاڭىز بولادى،- دەگەن ول ەندى  اق بىلەگىن ماناتتىڭ موينىنا ارتىپ، ۇستەل باسىنداعى توسەككە باسا وتىرعىزدى. جاتاق ءىشى تىپ-تيناقتاي، جاعىمدى ءاتىر ءيسى ادامعا ءبىر ءتۇرلى كوڭىلدىلىك باعىشتايدى، مانات جەلپىنە قالدى:

- جاتاعىڭ جايناپ تۇر عوي ءوزى، باسە سەندەي كورىكتى قارىنداسقا مۇنداي جاراسىمدى ورتا بولماسا جاراساما،- دەگەن ول  ايەلدى قۇشاعىنا قاراي تارتىپ، اقتاماققا تۇمسىعىن تىرەي سۇيمەك بولىپ ەدى، قۇشاعىنان سىتىلىپ شىققان ايەل:

_ تۇرا تۇرشى مانات اعا، كۇنى كەشكەدەيىن اسحانادا ماي ساسىپ كەتتىم، جاڭا ايتتىم عوي، بۇدان كەيىن بۇل جاتاقتىڭ سىزگە ەسىگى اشىق دەپ، ءسىز وسىندا ءوز ۇيىڭىزدەي ەركىن كوسىلىپ وتىرىپ، قالاعانىڭىزدى ءىشىپ-جەي بەرىڭىز، سىزدەي مىرزا اعام جاتاعىمنىڭ ەسىگىن تۇڭعىش اشىپ وتىرعاندا، ماي ساسىپ وتىرسام ۇيات بولار، مەن دەرەۋ بارىپ جۋىنىپ كەلەيىن،-دەپ ماناتتىڭ الدىنا شايىن قۇيىپ، رومكالاردى ىڭعايلاپ قويىپ جاتىپ، -ال اعاسى مەن كەلگەنشە كەتىپ قالىپ جۇرمەڭىز ءا،- دەپ كەسەتتى دە، ەلىكتىڭ لاعىنداي سۇلۋ باسىپ شىعىپ كەتتى.

ايەل كەتكەن سوڭ مانات ءبىر ءتۇرلى لەپىرگەن كوڭىلمەن الدىنداعى بوتەلكەنى قولىنا الىپ رۋمكاسىن تولتىرا قۇيىپ الىپ تارتىپ جىبەردى دە، جۇدىرىعىنىڭ سىرتىمەن اۋزىن باسىپ ءبىراز وتىرىپ بارىپ، باۋىرساقتى سىندىرىپ اۋزىنا سالدى. مانات ءوز شاڭىراعىندا وتىرعان مايرا مەن مىنا ايەلدى جارىستىرا ويلايدى، قالاي ويلاسادا مىنانىڭ سالاۋاتى قايتا-قايتا باسا بەرەدى، ءوزىن باسقا ەركەك اتاۋلىدان تالەيلى جانداي سەزىندى، قالاي ەكەنىن كىم ءبىلسىن، ەركەك دەگەن پەندە سەزىم وربىيتاسىنان ءبىر تايىپ كەتسە، قايتا اينالىپ ورنىنا ورالۋى قىيىن، ول جازعاندار قاتا كەتىپ بارامىن-اۋ دەپ ءومىرى ويلامايدى، قايتا باقىتتىڭ قاقپاسى قارسى الدىنان اشىق تۇرعانداي ۇمتىلعانى ۇمتىلعان. ماناتتا ءدال قازىر سونداي ءبىر ەسىرتكى جەلىكتىڭ جەتەگىندە ءوزىن ەڭ باقىتتىلار قاتارىنا قويىپ وتىر، مەزەتتىك ەسىرتپە سەزىمنىڭ تۇتانىپ بارىپ سۋ سەپكەن شالاداي بىقىسىپ قالارىن مۇلدە ويلار ەمەس. وسىنداي كوڭىلى ءوسىپ لەپىرىپ وتىرعاندا، وت ۇستىنە ماي قۇيعانداي مونشاعا ءتۇسىپ قۇلپىرا قالعان ايەل سىڭعىرلاي كۇلىپ ەسىك اشا بەردى.

ەلىكتىڭ لاعىنداي بولىپ ەركىن باسىپ كىرگەن ايەلدىڭ تۇلا بويىنان جاعىمدى ءيىس اڭقىپ، شاعىن ۇيگە ءتىپتى دە كوڭىلدىلىك باعىشتاعانداي، شىيراقى قىيمىلداپ ءبىر-ەكى قۋىرماشتى دايارلاپ تا جىبەردى.

_ ال مانات اعا، بۇگىن ءبىر وڭاشا وتىرىپ سىرلاسايىقشى،-دەپ سىڭعىرلاي كۇلىپ، رۇمكالاردى جاڭالاپ قۇيىپ قولىنا الىپ:

-اعا، ەكەۋىمىزدىڭ تانىسقانىمىزعا دا ءبىر ايعا جۋىق بولايىن دەپتى، ءبىر ايەل ادامنىڭ جات ەل، جات جەرگە كەلىپ ساۋدا ىستەۋى وڭاي ەمەس ەكەن، سىزبەن تانىسقالى ارقا سۇيەر اعامداي كورىنىپ، تانىس-بىلىستەرىڭىزدى ەرتىپ كەلىپ، ساۋدامدى جۇرگىزىپ تۇردىڭىز، سول ءۇشىن مىنا رومكانى سىزگە راقىمەت ايتا وتىرىپ ۇسىنباقشىمىن،-دەپ قىيىلا قالعاندا، ەسسىز باقىتتان ەزۋى جىيىلماي وتىرعان مانات:

_ وي، وعان نەسىنە راقىمەت ايتاسىڭ ايمان قارىنداس، مىناۋ تىرلىك كەرۋەنى، پەندە بالاسىنىڭ باسىن قايدا سۇيرەمەيدى دەيسىڭ، تىرشىلىك قامى دەپ سوقا باسىڭدى سۇيرەتىپ اۋىلىڭنان الىس جەردە ساۋدا ءجۇرگىزىپ جاتىرسىڭ، سەندەي جىگەرلى قارىنداسقا قول ۇشىن بەرە الماساق اعالىعىمىز قايسى، ادامدىعىمىز قايدا،-دەپ، جەلپىنە ءتۇسىپ قولىنداعى شاراپتى جۇتىپ جىبەردى، مانات قانشالىقتى كىسىلىكتەنىپ وتىرعانىمەن مىنا ايەلدىڭ اتىنىڭ ”ايمان“ ەكەنىن عانا بىلەدى. ونىڭ قايدان كەلىپ، قايدان تۇرعانىنان مۇلدە حابارسىز، ايتەۋ كۇلكىسى مەن كوركىنە توياتتاعانىنا عانا ءماز، سودان اڭگىمەلەرى قىزا ءتۇسىپ رۋمكالارى دا جالعاسىن تاۋىپ جاتتى. ايمان بىرنەشە رۋمكا ىشكەن سوڭ ءتىپتى دە نۇرلانىپ قۇلپىرىپ شىعا كەلدى، ماناتتىڭ جۇرەگىندەگى شوق ونان سايىن قوزدانا ءتۇستى. ايمان ءوزىنىڭ ءاسىلى ەرەنتاۋ باۋرايىندا دۇنىيەگە كەلگەنىن، سول ورىندا وقۋ تاۋىسقان سوڭ، سەميا جاعدايىمەن جوعارلاپ وقي الماي، قالعان ءۇمىتتى ەكى باۋىرىن وقىتۋعا ارناپ، كىشى-گىرىم ساۋدامەن شۇعىلدانعانىن، اكە- شەشەسىنە سەنمدى قولعانات بولىپ، سەميانىڭ اۋىرتپالىعىن كوتەرسكەنىن ايتىپ كەلىپ، مويىل كوزىنىڭ جىيەگى بوتالاپ مۇڭعا شومعان بەينەمەن ءۇنسىز وتىرىپ قالدى.

_ نە بولدى ايمان قارىنداسىم، نەگە كوڭىلسىزدەنە قالدىڭ؟ تاماشا وتىرىسىمىزعا سالقىندىق اكەلمەشى، جانىم،- دەپ جان تارتا وبەكسىگەن مانات ايماندى قۇشاعىنا تارتىپ، بوتالاپ تۇرعان كوزىنەن ءسۇيدى. ماناتتىڭ قۇشاعىندا ءبىر ءسات ۇنسىز وتىرىپ قالعان ايەل، مۇڭلى بەينەسىن وزگەرتپەگەن قالپى تىڭ اڭگىمەنىڭ بەتىن اشتى:

_ مانات اعا، وسى اۋىلداعى اعام دا، ارقا سۇيەر تاۋىم دا ءوزىڭىزسىز، سىزدەن نەمدى جاسىرايىن، البىرت جاستىقتىڭ الجاستىرۋىمەن، كوزسىز كوبەلەكتەي وت جاعالاپ، ومىرلىك وكىنىشكە قالعان كەشىرمەلەرىم بار ەدى، رۇقسات ەتسەڭىز سول وكىنىشىمدى وزىڭىزگە ايتىپ، مۇڭىمدى شاقسام دەيمىن،-دەگەن ايماننىڭ سۇيرىك ساۋساقتارىن قوس الاقانىنا سالىپ، اق ۇرپىك بالاپانداي ايالاي سىيپاپ وتىرىپ، مۇڭلى ارۋدىڭ جارالى جۇرەگىمەن ورتاقتاسقىسى كەلگەدەي، باسىن يزەپ ماقۇلدىق تانىتتى.

_ باقىتتسىز كەشىرمەمدى ەستىپ”اقىماق قىز ەكەن“ دەپ الىمسنباي دا قالارسىز، دەسەدە ”كوڭىلدىڭ كىرى ايتسا كەتەدى“ دەمەكشى سىزگە شاعىنباي، كىمگە شاعىنام مانات اعا،-دەپ تىڭ اڭگىمەنىڭ قولامتاسىن كوسەي بەردى، - اكە-شەشەم تۇتقىيىل كەلگەن ماشىينا شىرعالاڭىنان قاتار كوز جۇمدى دا، ءبىر ءۇيدىڭ اۋىرتپالىعى ءوز باسىمدا قالدى، ەكى باۋىرىمدى وقىتىپ قوعامعا ءبىر جارامدى ادام ەتىپ شىعارۋ ءۇشىن، بۇرىنعىدان دا قاربالاستانىپ، قۇلشىنا ءتۇستىم، ءسويتىپ اكە-شەشەمنىڭ جىلدىق ءنازىرىن بەرگەن جىلى ۇلكەن باۋىرىم ىشكەرىدەگى ءبىر جوعارى مەكتەپكە ءوتتى دە، كىشى باۋىرىم شەت ەلگە كەتكەن تۋىستارىمنىڭ كومەگىمەن سول جاقتان وقىيتىن بولىپ اتتاندى، ولاردىڭ تۇرمىستتىق قاراجاتىن تولىق دايارلاپ جولعا سالدىم دا  اۋىلدا جالعىز قالدىم. باۋىرلارىم ءۇشىن جالعاستى تىربىنىپ اقشا تابۋىما تۋرا كەلدى، ساۋدام دا جامان بولعان جوق، باياعىشا دۇكەنىمدى اشىپ، قالادان زات كىرگىزىپ، شاعىن ساۋدامدى جۇرگىزىپ، اجەپ تاۋىر قارجى توپتادىم، اۋىلدا كىشى-گىرىم قوجايىن اتاندىم. وسىنداي كۇندەردىڭ بىرندە ءبىزدىڭ اۋىلعا ءبىر جىگىت پايدا بولىپ، مەنىڭ دۇكەنىمنىڭ ىرگەسىنەن دۇكەن اشا قالدى، بۇل جىگىت باسقا ولكەنىكى ەكەن، ايتۋىنشا ساۋدا ىستەگەلى دە كوپ بولعان سىڭايلى، ءبىزدىڭ اۋىلدان بولىمشە دۇكەن اشۋعا كەلىپتى، زاتتى توتە ىشكەرىدەگى ۇلكەن قالالاردان كىرگىزەدى ەكەن، العاشتا ءوز الدىنا دۇكەنىن اشىپ جۇرگەن ول تانىسا كەلە ماعان دۇكەندى بىرىكتىرىپ اشساق دەگەن تالابىن قويدى، ول ىشكەرىنىڭ زاتى بۇل جەردەن ارزان ەكەنىن، توتە زاۆود باعاسىندا كىرگىزەتىنىن، مۇنداي بولعاندا، كىرگەن زاتتىڭ تۇسەر پايداسىنىڭ جوعارى بولاتىنىن ايتىپ، قارجىنى تەڭ شىعارىپ پايدانى تەڭ بولىسسەك دەدى، ويلاپ كورسەم  ايتقانىنىڭ جانى بارداي سەزىلدى ماعان، سونىمەن  وعان ماقۇل بولىپ سەلبەسىپ ساۋدا ىستەيتىن بولدىق، ءبىر-ەكى رەت مەنى ىشكەرىگە ەرتىپ بارىپ، زات كىرگىزدىك، ول جاقتىڭ زاتى راسىندا بۇل جاقتان كوپ ارزان ەكەن، تۇسەر پايداسى دا مول بولدى، سودان شاعىن دۇكەنىم جاندانىپ، وعان دەگەن سەنىمىم ارتا ءتۇستى، وسى كوزسىز سەنىمدىلىك مەنى تاقىر جەرگە وتىرعىزدى عوي مانات اعا،-دەپ مۇڭايعان ايمان رۇمكاسىن قولىنا الىپ ماناتپەن سوعىستىرىپ قاعىپ جىبەردى دە ءۇنسىز وتىرىپ بارىپ اڭگىمەسىن ارىعا جالعادى،-ول ماعان قىس ءتۇسىپ كەلەدى، كۇن سۋىتپاي تۇرىپ ىشكەرىدەن زات اكەلىپ الساق، بار بولسا بەس ءجۇز مىڭ يۋان قارجى دايارلاساڭ، زاۆودتارمەن توقتامداسىپ كەتسەك، قىستاي تەلەفون ارقىلى زاتىمىزدى وزدەرى-اق جوتكەپ بەرىپ تۇرادى،-دەدى، مەن قولدا بار قارجىما تامىر تانىستارىمنان ءۇشء جۇز مىڭ يۋان قارىز الىپ، بەس ءجۇز مىڭ يۋانعا تولتىردىم دا ونىمەن بىرگە ىشكەرىگە جول الدىم، وعان سەنگەنىم سونشالىق بارلىق قارجىم قۇيىلعان پانكە كارتوشكاسىن ونىڭ قولىنا ۇستاتتىم. سونىمەن ەكەۋىمىز ولكە ورتالىعىنا بارىپ ودان ارى قاراي پويەزگە وتىرىپ، گۋاڭدۇڭ ولكەسىنەن ءبىراق شىقتىق، بارعان كۇننىڭ ەرتەسى ونىمەن ەرىپ، ءبىر-ەكى كىيىم-كەشىك زاۆوتىن ارالاپ الاتىن زاتارىمدى كورىپ ىشتەي جوبا جاساپ قويدىم، كەشىندە قالعان زاۆوتتاردى كەيىن ارالايتىن بولىپ، تاماقتانىپ جاتاعىمىزعا قايتتىق، تاڭەرتەڭ تۇرىپ وعان تەلەفون بەرسەم تەلەفونى جابىق ەكەن، توسەلحانانىڭ قىزمەت وتەۋ تەكشەسىنە بارىپ سۇراستىرسام، ول جاتاعىن قايتارىپ زىتىپ بەرىپتى، قالتامدا ازعانتاي عانا اقشا قالعان، سودان ءوڭىم تۇرعوي تۇسىمدە كورمەگەن بەيتانىس قالادا زار يلەپ قالا بەردىم، وعان قايتا-قايتا تەلەفون جالعادىم، اقىرىندا ول تەلەفون ءنومىرىنىڭ كۇشىن جويىپ تاستادى، بەيتانىس قالادان ونى قايدان تابامىن، سودان سەندەلىپ ءبىر-ەكى كۇندى وتكىزدىم، قالتام دا قاعىلۋعا تايادى، اناۋ الدامشىعا كەكتەنگەنممەن قولدان كەلەرى جوق، ءوزىمنىڭ ەكى ءجۇز مىڭ يۋانىمدى بىلاي قويعاندا اعايىن-تانىستارىمنان قارىزعا العان ءۇش ءجۇز مىڭ يۋان قارجىمدى الىپ كوزدەن عايىپ بولدى، اۋىلعا قۇر الاقان قايتۋدىڭ ءجونى جوق، سودان تەنتىرەپ ءجۇرىپ ءبىر اسحاناعا جالدانىپ جۇمىس ىستەپ، تىرشىلىك جولىن قايتا باستادىم، ءوزىمنىڭ وسىنداي مۇساپىر كۇيگە ءتۇسىپ قالعانىمدى اۋىلداعىلارعا ايتۋدان نامىستاندىم، دوسىما تەلەفون جالعاپ شاعىن دۇكەنىمدەگى زاتتى ەكى ءجۇز مىڭ يۋانعا باعالاپ، قارىز العان ادامدارىمنىڭ پايدالاۋىنا وتكىزدىردىم. ءوزىم ىشكەرىدە ءبىر ۇلكەن ساۋدامەن شۇعىلدانىپ جاتىرمىن دەپ سوقتىردىم، قالعان قارىزدى ساۋدام بىتكەن سوڭ، جوعارى وسىممەن قايتاراتىن بولىپ ۋادە بەردىم، ءسويتىپ تاعى دا ءوزىمنىڭ قاجىرلىلىعىما سۇيەنىپ، اسحاناعا ىستەي ءجۇرىپ تاماق ىستەۋ شەبەرلىگىن ۇيرەنىپ، جارىم جىل بولماي اسحانانىڭ باس باقىرشىسى بولىپ ەڭبەك اقىم كوبەيتىلدى، قۋرماش قۋرۋ ونەرىن ۇيرەنىپ العان سوڭ اۋىلعا قايتقىم كەلدى، ءبىراق ارادا ءبىر جىلدىق توقتام بار ەدى، توقتامدى بۇزۋعا بولمادى، اقىرى توقتام مەزگىلىن تولتىرىپ قايتتىم، وسىنداعى ءبىر قالاعا كەلىپ اسحانا اشپاقشى ويىمدا بار ەدى، ءبىراق ءۇيدىڭ ماي اقىسىنا شىدامادىم، اۋىلىما بارايىن دەسەم العاشتا ايتقان وتىرىگىم بار، ونىڭ ۇستىنە ەلگە قايتاراتىن ءجۇز مىڭ يۋاننىڭ ۇستىندە نەسيەم تاعى تۇر، سودان تاعى دا ءبىر اسحاناعا جالدانىپ باقىرشى بولدىم، ءبىر تاۋىرى جاتىن ورنىم، تاماعىم تەگىن بولىپ ەڭبەك اقىم قالتامدا قالىپ تۇردى، ءبىر جىل ىستەپ وتىز مىڭ يۋاننىڭ ۇستىندە قارجى توپتادىم، ءسويتىپ جۇرگەندە ءبىر دەمالىس كۇنى، كوشەدەن چوڭچيىڭ دەگەن قالاعا بارىپ ساۋدا ىستەپ جاتقان دوسىما جولىعىپ قالدىم، ايتۋىنشا ولاردىڭ ول جەردەگى ساۋداسى كەرەمەت ەكەن، ماعاندا بىرگە بارىپ ىستەسەڭ دەدى، ول ءۇشىن الدىن الا الپىس توعىزمىڭ سەگىز ءجۇز يۋان تاپسىرۋىم كەرەك ەكەن، بىرنەشە جىلدا بۇل قارجىم ون نەشە ەسە كوبەيەدى دەيدى، الايدا مەندە سول كەزدە الدىن الا تاپسىراتىن قارجى بولماعاندىقتان، ارتىنان بارادى بولىپ قالىپ قويدىم، سودان جەكە دارا ساۋدا ىستەسەم، بۇل قارجىنى توپتاۋىم تەز بولار دەگەن ويعا كەلىپ، ءوز تۋعان اۋىلىمنان الىستاۋ وسى جەرگە ات باسىن تىرەپ، تىربانىپ جاتقانىم وسى، -دەپ اڭگىمەسىن اقىرلاستىرعاندا، مىنا ايەلدىڭ باسىنان وتكەن باقىتسىزدىعىنا جانى اشىپ، ءارى ونىڭ جاپادان -جالعىز ءجۇرىپ تىربانىپ جاتقان قاجىرلىلىعىنا سۇيىنگەن مانات:

_ ويپىرىم-اي، قارىنداسىم، نەدەگەن جارالماعان جان ەدىڭ، سونشالىق قيىنشىلقتارعا ۇشىراساڭ دا، جۇرەگىڭدى قايعىعا بەرمەي، قاجىرلىلىق كورسەتكەنىڭە ءسۇيىنىپ وتىرمىن، بۇل قينشىلقتاردىڭ باسڭىنان تەز ءوتىپ كەتەتىنىنە دە سەنەمىن، قانە ايمان قارىنداسىم، الداعى باقىتىڭ ءۇشىن، ءبىر رومكانى كوتەرىپ قويايىقشى،- دەپ رومكاسىن قولىنا الدى.

ەكەۋ ارا سىرلاسىپ وتىرىپ ماناتتىڭ ماستىعى كۇشەيە ءتۇستى، ول ەندىگى جەردە ايماندى ۇناتىپ قالعاندىعىن ايتىپ وزەلەنە ءتۇستى. كۇيدىم- سۇيدىم دەگەن جۇرەك جاردى سەزىمدەرىن اقتاردى، ايمان دا وعان كوڭىلى اۋىپ جۇرگەندىگىن ءبىلدىرىپ، ەمىرەنىپ وتىرعان جىگىتتىڭ ەسىرىك سەزىمىنە ەسىك اشتى، ءوزى بەيىمدەلگەن سايىن ەركەكتىك قۇشتارلىعى قوزا تۇسكەن مانات ەندىگى جەردە ايماننىڭ ەكى يىعىنا قولىن ارتىپ وزىنە قاراي بەيىمدەپ، الما موينىنان قۇشىرلانا يىسكەپ باۋىرىنا تارتا بەردى، ەركەك يسىنە ەمەىرەنە قالعان ايمان ەكى كوزىن جۇمىپ سۇيسىنە ءتۇستى، بارا-بارا قوس انارىن ايالاي سىيپالاعان ىپ-ىستىق الاقان ايماندى ەسىنەن اداستىرىپ تالىقسىتا ءتۇستى دە، وتىرعان توسەگىنە شالقالاتا باستاعان ەركەك ەركىنە ءبىر جولاتا جول بەردى. 

ماستقتىڭ جەتەگىندە ەسەرسوقتىقپەن باسقان ەسىرىك سەزىمنىڭ نازىك سىيراقتارى ايمان قۇرعان سەزىم قاقپانىنا قۇتىلماستاي شىرمالىپ، ودان بولىنبەستەي ەتىپ ءبىراق جادىلاپ تىندى. وسىدان كەيىن ءوز وتباسىنان ءبىرجولاتا سۋىنعان مانات، بىرەر كۇننىڭ ىشىندە قوراداعى ونشاقتى ىرى قاراسى مەن ەلۋ تۇياق ۇساعىن ساتىپ جىبەرىپ، ءبىر- اق تۇندە عاشىعمەن بىرگە ۇشتى-كۇيدى جوعالدى دا كەتتى.

جازدىڭ جانىڭدى جادىراتار جايلى كەشى، اناۋ قورىم-قورىم تاۋلاردىڭ توبەسىنە قولىن ارتقان اق شۋلان بۇلت ەتەكتەگى شاعىن اۋىلدىڭ توبەسىنەن ەنتەلەي ءتۇسىپ، ءتۇرلى- ءتۇرلى قولدان شىققان جاتاعان مورجالاردان بۋداقتاي كوتەرىلگەن كوك بۇيرا تۇتىنگە ەتەگىن ۇستاتىپ قۇشاعىنا تارتىپ جاتقانداي ەلەس بەرەدى. موڭىرەگەن سىيىر، كىسىنەگەن جىلقى، ماڭىراعان قوي، ايعايلاعان بالا-شاعا اياداي اۋىلدىڭ كەشكى تىرلىگىن اقىسىز ساحانالاستىرىپ جاتقانداي سەزىلەدى. ءيا، بۇل اۋىل مايرانىڭ اۋىلى، ماناتتىڭ مايرامەن ءسوز بايلاسقانىنا كوپ بولماعان، انەۋ شەتكى كورىنگەن كوك كارنەزدى اق ءۇي مايرانىڭ ءۇيى، مايرا بولسا ءبىر شاڭىراقتىڭ ءۇش بالاسىنىڭ كەنجەسى.

اسپان شىراقتارى اندىزداپ جانا باستاعان شاق، قوڭىر توبەلمەن ساۋ جەلىپ كەلە جاتقان بوزبالا مانات ەدى، شاعىن اۋىلدىڭ وكپە تۇسىنداعى مويناققا كەلىپ تىزگىن تارتتى، وسى اياداي اۋىل ول ءۇشىن ىستىق، ناعاشسىنىڭ اۋىلى بولعان ءۇشىن عانا ەمەس، مايرا بولعانى ءۇشىن دە سولاي. اۋىلعا قۇمارلانا كوز ساپ تۇرىپ ساعاتىنا قارادى، ۋادەلى ۋاقىتتىڭ دا ساعات-مينۋتى مىيمىرتتاپ ءجۇرىپ تاياعان ءتارىزدى، اۋىلدىڭ باتىسىنداعى مويناقتان اسا بەرستەگى شاعىن شاتقا جايلاسقان «تاس باستاۋ»دەپ اتالاتىن سانامالى عانا توپ تەرەكپەن كومكەرىلگەن باستاۋ بار، انە سول ارا قوس عاشىقتىڭ كەزدەسەر ۋادەلى جەرى، مانات مانادان ىركە تارتىپ تۇرعان تىزگىندى بوساتا بەرگەنى سول ەدى، وڭ اياعىمەن جەر تارپىپ، تىزگىندى سوزا ءتۇسىپ تۇرعان قوڭىر توبەل كولبەڭ ەتىپ، بولاڭ بەردى دە سۋماڭداي جونەلدى. ات ۇستىندە الىپ ۇشىپ كەلە جاتقان ونىڭ كوڭىل ەكىرانىنا مايرامەن العاش تانىسقان ساتتەرى كولدەنەڭ تارتىلا بەردى.

وتكەن جىلى قازان ايىنىڭ ەندى قاراعان كەزى بولاتىن، وندا ناعاشى اۋىلىنا قوسقان بەس سادىرا مالىنا قستىڭ قامى ءۇشىن جەم اكەلگەن، وزدەرى ەگىمشىلىك قىستاقتا بولعاندىقتان، مالعا دەپ تيەسەلى جەرىنىڭ ءبىر پۇشپاعىنا بورمي سالاتىن دا، قولداعى ىرىقاراعا ءبىر ءبولىمىن ىركىپ قالىپ، ءوندىرىس اياقتاعان سوڭ، قار تۇسپەي اسقان بولىگىن ناعاشى اۋىلىنا جەتكىزەتىن. سونداي جۇمىس بابىمەن وسى اۋىلعا كەلگەن مانات اۋىلداعى كەلىن ءتۇسىرۋ دۋمانىنىڭ وستىنەن تۇسكەن، ناعاشىسىنىڭ تۇڭعىش نەمەرەسى ەرسىن ماناتپەن زامانداس، بالا كەزىنەن ارالاس-قۇرالاس وتەتىن. سول ەرسىن”كورشىنىڭ ۇيىندە توي بولىپ جاتسا، دۋمانعا بارماي ومالىپ وتىراسىڭ با؟“دەپ قوياردا قويماي كەشكى ساۋىققا باستاعان.

ەكەۋى ۇيدەن شىعىپ شىعىستى بەتكە الىپ جاياۋ تارتتى، شاعىن اۋىلدىڭ كۇندىزگى كۇيبىڭى ساباسىنا تۇسكەن، اۋىل ىرگەسىندەگى پىشەندىكتەن اندا-مۇندا جىلقىنىڭ پىسقىرعانى مەن الستاعى اعاش اراسىنان سۇڭقىلداعان  بايعۇز داۋسى ەستىلگەنى بولماسا  اينالاعا جاعىمدى تىنىشتىق ورناعان، قارا ءدوڭنىڭ ۇستىنە شاشراي وتىرىقتاسقان تام ۇيلەردىڭ شاكەنە تەرەزەلەرىنەن كەشكى وتتار جىلتىرايدى، كوكشىل اسپانعا جۇلدىزدار جامىراي باستاعان، تاۋدىڭ تۇنىق اۋاسىنان بويى سەرگي قالعان مانات قىر دالاسىنىڭ كەشكى كورىنىستەرىنە قىزىقتاي قاراپ كەلە جاتىر. تاۋدىڭ ەلى قىزىق، كورشى دەگەنى ماناتقا كوش جەردەي سەزىلدى، ءبىراق ات ءۇستى جۇرەتىن تاۋلىقتار ءۇشىن وسى قويناۋعا ءسىڭىسىپ وتىرعان شاڭىراقتىڭ ءبارى كورشى.

ويدان كەلگەن ماناتتىڭ كىيىمى جۇقالتاڭ ەدى، قازاننىڭ كەشى بويىنءسال تىترەتە باستادى، ناعاشى قۇرداسى ساڭگىرلەپ سويلەپ كەلەدى، تاعاتى تاۋسىلعان مانات”توي جاساعان كورشىڭ كوشىپ كەتكەن بە؟ “ دەمەكشى ەدى، قۇلاق ءوتى تۇسىنان تامىلجىعان ءان داۋسى تالىپ جەتكەندەي بولدى، سودان تاياعانىن سەزگەن مانات الگى سۇراعىن جۇتىپ الدى، الدىداعى ساندىق تاستان سولعا اينالا بەرە، كۇشتى جارىق بايقالدى، كەلىن تۇسكەن شاڭىراق وسى ەكەن، دالاعا ۇلكەن شىراق ورناتىلىپتى، تام ۇيدەن وڭاشالاۋ تەكشەگە سەگىز قانات كيگىز ۇي تىگىلگەن، اۋىل ماڭى كۇندىزگىدەي جاپ-جارىق، كىيگىز ءۇي شاڭىراعىنان  ۇنالعىدان كوتەرىلگەن ءان اۋەنى جۇلدىزدى اسپانعا تاراپ جاتىر.

جاستار اتتىلى-جاياۋ جان-جاقتان كەلىپ سىرتتا قوناق قابىلداپ تۇرعان جاس جۇبايلارعا قۇتتى بولسىن ايتسىپ، كىيگىز ۇيگە قاراي بەتتەپ جاتىر، ەرسىن مەن ماناتتا كەلىپ كوپكە ارالاستى، تاۋلىق جاستار جايراڭداي جۇزدەسىپ، ءوز ارا ەسەندىك سۇراسادى، كىيگىز ۇيدىڭ ىشىنە مەكتەپتەن اكەلگەن بە، قىستاق كەڭسەسىنەن اكەلگەن بە،  ايتەۋ ءبىر كەلكى كوك سىرلى ۇستەلدەردى اينالدىرا قويىپ، ءۇستىن الۋان ءتۇرلى تاعامدارمەن جاساپ تاستاپتى، قاق تۇردەن مۇزيكا اسپاپتار ورىن العان، كىيگىز ۇيدىڭ ابزەلدارى دە ايىرىقشا، اناۋ كوركەم جاسالعان كەرەگەنىڭ باسى، ۋىقتىڭ قارنى، شاڭىراقتىڭ شەڭبەرىنەن-اق شەبەر اعاششى قولىنان شققانى بەلگىلى بولىپ تۇر، ال ۇيدىڭ كۇلدىرەۋىشى مەن دودەگەسى قارا قوڭىر جانە قىزىل ءتۇستى اسىل بۇلدارمەن ويىستىرىلىپ التىن سارى جىپپەن زەرلەنىپتى، ءتۇرلى-ءتۇستى كارىش جىپپەن ورالعان ءشي قازاقتىڭ بايىرعى ويۋ- ورنەكتەرىمەن تەرىلىپ توقىلعان، ءتىپتى باسقۇر، تۇىرلىق، ۋىق باۋلارىنىڭ بارلىعىدا جاراسىم تاۋىپ كوز تارتادى، ماناتقا مىناۋ ءۇيدىڭ ءىشى ەرەكشە كوركەم سەزىلدى، ول وسىلاي جان-جاعىنا تاڭىرقاي تاماشالاپ وتىرعاندا، ۇزدىك- سوزدىق تويعا كەلگەندەر كىيگىز ۇيگە لىق تولعان ەكەن، سونان كەشكى ساۋىقتا باستالىپ كەتتى، توي اساباسى تويعا كەلگەن قاۋىمنىڭ قادامىنا ءسات تىلەپ، جۇبايلار تويىنىڭ تىزگىنىن قولىنا الدى. ەرسىن اۋزىن ماناتتىڭ قۇلاعىنا تامان توسەپ:

_ مىنا توي باسقارىپ تۇرعان اسابا، كۇندىز كەلىننىڭ بەتىن اشقان اۋىلىمىزعا تانىمالى سامارجاق اقىنىمىز ساكەن دەگەن جىگىت بولادى،-دەپ تانىستىردى. مانات”ءبىلدىم“دەگەندەي باسىن يزەپ قويدى دا، اسابانىڭ دەگەنىنە دەن قويدى، سامارجاق دەسە دەگەندەي ” اقىنعا قارا سوزدەن ولەڭ وڭاي“دى دالەلدەپ تاقپاقتاپ ءتوگىلتىپ تۇر، ول جاس جۇبايلارعا شاڭىراعىنىڭ ءبىيىك، بوساعاسىنىڭ بەرىك، ءتۇتىنىنىڭ دۇزۋ ءۇشۋىن تىلەي كەلىپ:

_ اتا مۇرا ارداقتى اسىلىمىز،

سالت- سانانى سىيلاڭدار باس ۇرىڭىز.

اجەلەردىڭ اق جارما كوڭىلىندەي،

شاشىلادى شاتتىققا شاشۋىمىز،- دەپ اجەلەردى شاشۋ شاشۋعا شاقىردى، كامپىت، قۇرت، ىرىمشىكتەرگە ءبۇيىرى شىققان الا داستارقاندى كوتەرگەن ەكى اق سامايلى انا”اق شاشۋ “ءانىنىڭ شارىقتاعان اۋەنى ىشىندە كيگىز ۇيدە وتىرعان قوناقتاردى جاعالاي شاشۋ شاشىپ شىقتى دا، ويىن تورەلىگى تاعى دا اسابانىڭ يەلىگىنە ءوتتى، تويشىل قاۋىمدى اۋزىنا قاراتىپ، كەيدە كۇلكگە كومىپ، كەشكى توي ءمۇراسىمىن ارىعا جالعاستىرىپ اكەتتى.

”ەل ىشى، ونەر كەنءىشى“دەگەندەي، بۇل اۋىلدىڭ دا وزىنە ءتان بوگەنايى بولەك ءانشى-كۇيشىلەرى بار ەكەن، قارا جورعا بىيىنەن كەيىن، ويىن ونان سايىن جاندانىپ انشىلەردىڭ تامىلجىعان ءانىنىڭ جەتەگىمەن تاڭسا باستالدى، تارتىناقتاپ وتىرعان ماناتقا ناعاشى قۇرداسى ”بىيلەي وتىرساڭشى“دەپ ەسكەرتىپ قويادى، ال ماناتتىڭ كوزى اناۋ ماساڭداۋ جىگىت قايتا-قايتا تاڭساعا تارتىپ مازاسىن الىپ جۇرگەن، بۇرىمى توقپاقتاي بىيداي ءوڭدى، ورتا بويلىلاۋ بۇلا قىزدا وتىر، ”شىركىن“ دەيدى ول؛ ”ناعىز بۇرىنعىنىڭ ارۋى، اناۋ تال بويىنا جاراسقان قوس بۇرىمى قانداي كەرەمەت، قىزىل تورعىن كويلەككە ۇناسىمدىلىق تانىتقان قىناي بەل جاسىل پۇلىس كامزولى قانداي جاراستىق تاپقان دەشى، تاڭسىعا دوڭگەلەنىپ كەتكەندە ناعىز بۇراڭ بەلدىڭ ءوزى ەكەن-اۋ، شىركىن! وزىمەن تانىسىپ، بىيگە تارتىپ ايدىنداعى اققۋداي جۇپتاسارما ەدى اتتەڭ... “ دەپ قىيالداپ وتىرىعاندا، ناعاشىسى تاعى كەلىپ، بۇيىردەن ءتۇرتىپ”بىيلە“دەپ تاقىمدادى، الدىڭعى ءبىيدىڭ اقىرلاسىپ، ەندىگى ءبىيدىڭ ەندى باستالعالى جاتقانىن دا اڭعارماي قالعان مانات، ورنىنان تۇردى دا ەلدەن بۇرىن بارىپ الگى ءوزى تامسانىپ وتىرعان ارۋىن بىيگە ۇسىنىس ەتتى، بىيلەي ءجۇرىپ قىزدى اڭگىمەگە تارتىپ، ءوزىن ەرسىننىڭ جىيەنى بولام دەپ تانىستىردى، قىزدىڭ اتىنىڭ مايرا ەكەنىن سۇراپ ۇعىستى، ءارى ەرسىننىڭ ساباقتاسى بولىپ شىقتى، تاڭسا اياقتاعان سوڭ ناعاشىسى ەرسىن ماناتقا:

_ كوزىڭ وتكىر ەكەن ءا جىيەن، بۇگىنگى بويجەتكەندەردىڭ ىشىندەگى ەڭ ماڭدايعا باسارى انا بويجەتكەن ەدى، قالاي بايقاي قويعانسىڭ- ەي؟ ول ءوزى مەنىڭ ساباقتاسىم بولادى، قىزىڭ قايسى دەسە مىناۋ دەيتىندەي ادەمى ارۋ، تانىستىرايىن با ساعان؟- دەپ قالجىڭ شىنى ارالاس قامشىلاپ قويدى.

_ ءيا، جاقسى بالا ەكەن، جاڭا وزىمدە تانىستىم، سەنەن جاسىرىپ قايتەم، ۇناتىپ قالدىم ساباقتاسىڭدى،- دەپ جۇرەك تۇكپىرىندەگى ءسوزدى اقتارىپ سالدى.

_ تاڭساعا تارتىپ، ىشكەرلەي تانىسا بەر، توي تارقاعان سوڭ ەكەۋىمىز ونى ۇيىنە جەتكىزىپ قويامىز،- دەدى دە بىيگە ارالاسىپ كەتتى.

سودان مانات مايرانى تاعى دا ءبىر-ەكى رەت بىيگە تارتىپ، تانىستىعىن قويۋلاتا ءتۇستى، الدىعى جولعىداي ەمەس ءبىر- ەكى اۋىز ءازىلىن دە ايتىپ، بۇلا قىزدىڭ اۋجايىن ءتۇيىپ كوردى، ال مايرا بولسا، ماناتتى ساباقتاسى ەرسىننىڭ جىيەنى بولعانى ءۇشىن، ءارى اۋىلعا كەلگەن قوناق بولعانى ءۇشىن سىيلادى، ءارى ازىلدەرىن دە بوزبالاعا ءتان وجەتتىك بولار،- دەپ دۇرىس قابىلداپ، سۇراۋلارىنا شىنايى كوڭىلىمەن جاۋاپ بەردى، ماناتتىڭ تاعى ءبىر تاڭ قالعانى مايرا تاڭسانى دا وتە ادەمى، وتە سىلىق بىيلەيدى ەكەن، مىنەزى دە سونداي ءبيازى سەزىلدى.

”ءبىر كورىپ عاشىق بولۋ“ دەگەن، وسى بولعانى ما؟،- دەپ ويلادى مانات، ونىڭ نازارىن مايرا ءبىرجولا باۋراپ الدى، مىناۋ تويدىڭ دىر-دۋمانىن مۇلدە ۇمىتقان، ەكى كوزى تەك مايرادا، تاعى ءبىر كەزەك تاڭسا باستالاردا ورنىنان تۇرىپ مايراعا قاراي ۇمتىلدى، شاتاق بولعاندا ءبىر ماساڭداۋ جىگىت ەكەۋى مايرانى قاتار تاڭساعا ۇسىنىس ەتىپ قالدى دا، الگى ماس ”ەرۋ ەلدىڭ تايىنشالىعىن تانىتىپ“ ماناتتى كەۋدەسىنەن يتەرىپ قالدى، مىناۋ ماساڭ جىگىتتىڭ قىز الدىنداعى وزبىرلىعى ونى جايسىز كويگە تۇسىرگەندەي ەدى، مايرا ماساڭ جىگىتكە:

_ شالقار رەنجىمە، قوناق جىگىت بىيگە الدىمەن تارتتى، ەكەۋمىز كەلەسى كەزەكتە بىيلەيىك،-دەپ مەسەلدەسى قايتا قالعان ماناتقا جەڭىستىك اپەرىپ، قىسىلىپ قالعان كۇيىن جۋىپ-شايىپ كەتتى، تاڭسا ويناي ءجۇرىپ:

_ رەنجىمە زامانداس، انا شالقار دەگەن جىگىت، ادەتتە جۋاس ، بۇگىن قىزىپ قالىپتى، ادەپسىزدىگىن كەشىرەرسىڭ،-دەپ اۋىلداسى شالقاردىڭ كورگەنسىزدىگىن جۋىپ- ءشايدى.

_ ە، نەسىنە رەنجىيمىن، ءبارى دە اراقتىڭ كەسىرى عوي، ونىڭ ۇستىنە وندايلار ءبىزدىڭ اۋىلدا دا بار، ولارمەن جاعا جىرتىسىپ، ادامدىق ابىرويدى شاشۋدىڭ ءوزى ۇيات قوي،-دەپ ءوزىنىڭ ادەپ ساقتاعاندىعىن ەمەكسىتتى، ارجاعىندا ايتپەسە ول جىگىتتەن قورقىپ تۇرعام جوق دەگەن جاسىرىن ەمەۋرىن جاتتى.

تويدا تارادى، ەرسىن ايتقانىندا تۇرىپ، مايرا مەن ساۋلە دەگەن قىزدى وڭاشا ەرتىپ شىعىپ، مانات ەكەۋى ۇيلەرىنە جەتكىزىپ تاستايتىن بولدى، تورتەۋى تويدان تاراعان ەلدەن بولەك كەتتى، ابىروي بولعاندا ەكى قىزدىڭ ءۇيى ەرسىندەردىڭ ۇيىنىڭ تومەنگى جاعىندا ەكەن دە، بىرگە قايتۋدىڭ قىيسىنى دا كەلە قالعان ءتارىزدى، وزدەرى كەلەردە اينالعان ساندىق تاستان وتكەن سوڭ توي اۋلاسىنىڭ شىراق ساۋلەسى قالقالانىپ تورتەۋى قارڭقىعا سۇڭگىپ كەتتى، ەرسىن ماناتتىڭ مايرامەن سويلەسىپ قالۋىنا وراي جاراتۋ ءۇشىن، ساۋلەنى قاسىنا ەرتىپ ارقان بويى الدا ءجۇرىپ وتىردى. مانات بولسا تويداعى باتىلدىعىن قاسقىر جەگەندەي، وڭاشا شىققاندا مايرانىڭ قاسىندا قاراداي قالتىراپ اۋزىنا ءسوز تۇسپەي قىينالدى، ال مايرا بولسا ءبىر كورگەن جىگىت الدىندا الدىمەن سۋىرىلۋدى ابەستىك ساناپ كەلەدى، ونىڭ ۇستىنە ماناتتىڭ وزىنە ولەردەي عاشىق بولىپ ومەشەگى ءۇزىلىپ كەلە جاتقانىنان دا حابارسىز ەدى. ۋاقىت قۇرعىر تىزگىن بەرمەي جولدا قىسقارىپ بارادى، مانات ءوزىن- ءوزى قايراپ”ءاي، مانات، نەگە ۇنجىرعاڭ ءتۇسىپ، ءتىلىڭ بايلانىپ قالعان، ايتىپ قال ايتاتىنىڭدى، بولماسا قىزدىڭ تامىرىن ۇستاپ كورمەيسىڭ بە، شاپانىڭدى شەشىپ المايدى“ دەيدى، وعان جۇرەك قۇرعىر دۇرسىلدەپ، القىمىنا تىعىلىپ، قىز الدىندا مۇلدەمگە ىرىقسىز كۇيگە ءتۇستى، دەسەدە وسىلاي ءۇنسىز جۇرە بەرۋگە ءداتى دە شىدامادى. سودان اۋزىنا تۇسكەنى”ءبىر ۇيدە نەشە اعايىندى بولاسىڭدار؟“بولدى.

_ ءبىر ۇيدە ءۇش بالا بولامىز...

_ ءيا، ءوزىڭ نەشىنشسى بولاسىڭ؟

_ مەن بە؟

_ ءيا...

_ مەن كەنجەسى بولامىن، الدىمدا ەكى اعام بار، ۇلكەن اعام بولەك وتاۋ، مەن قارا شاڭىراقتاعى اعا-جەڭگەمنىڭ قولىندا تۇرامىن.

_ اكە شەشەڭ بارما...؟

_ ول كىسىلەر قايتىس بولعان...وسىدان كەيىن، ودان ارى وربىتەرگە سۇراق قالماي مانات تاعى دا ءۇنسىز قالدى، مايرا بولسا مىنا ۇنسىزدىكتەن قىسىلدى ما:

_ مانات، ءوز اۋىلىڭ قايدا بولدى،- دەپ قارسى سۇراۋ تاستادى.

_ءبىزدىڭ ءۇي، انا كوكتەرەك دەگەن ءوندىرىس قىستاعىندا، ۇساق مالدى ناعاشىلارىمىزعا قوسامىز، وسى جولى سول مالدارعا جەم اكەلگەن ەدىم، بۇگىن كەش ورايى كەلىپ، وزىڭمەن تانىسىپ قالعانىمدى باقىت سانايمىن،- دەپ اۋزى سوزگە كەلىپ، بويىنا جان كىرە باستادى دا، سودان قارسى سۇراۋ تاستادى:

_ مايرا، سوندا ۇلكەن كىسىلەر ەرتە  قايتىس بولعان بولدى ما؟

_ اكەم مەنىڭ بالا كەزىمدە قايتىس بولىپتى، شەشەم اكە ورنىنا اكە، شەشە ورنىنا شەشە بولىپ ءجۇرىپ ءۇش بالاسىن قاتارعا قوستى، مەن تولىق ورتا وقىپ جۇرگەندە شەشەم اۋىرىپ توسەك تارتىپ جاتىپ قالدى، وندا كىشى اعام ءالى باس قۇراماعان، شەشەمە قارايتىن ادام بولماعاندىقتان، تولىق ورتانى تامامداي الماي، جول ورتادان قايتىپ شەشەمە قارادىم، ءبىراق سۋ ىشەرلىگى از بولدى، مەن وقۋدان شىققان جىلدىڭ كەلەسى جىلىندا،  ول كىسى دە دۇنيەدەن ءوتتى، داتكە قۋات ەتەتىنىم ايتەۋ قوىلىمنان سۋسىن بەرىپ، ءومىرىنىڭ سوڭعى كۇندەرى جانىن دا بولعانىم،- دەپ كۇرسىنىپ جىبەردى.

_ ە، مايرا ءومىر دەگەن جۇمباق دۇنيە ەكەن، مىناۋ تاعدىر ادامعا بىردە ارتىن، بىردە الدىن كورسەتەدى، ءدۇن-دۇنيە جارالعالى ادام بالاسى بىردە جىلاپ، بىردە كۇلىپ، تىرلىك ارباسىن جالعاستى العا سۇيرەي بەرەدى ەكەن، ءتىرى پەندە قاتىگەز تاعدىردىڭ باسقا سالعانىنا كونۋ ءۇشىن جارالعانداي.

_ ءيا، سولاي”ولگەننىڭ ارتىنان ولمەك جوق، ءتىرى ادام تىرشىلىگىن كورەدى“ دەگەنگە باعىنادى ەكەنسىڭ، شەشەم قايتىس بولىپ، ەكى جىلدان كەيىن كىشى اعام باس قۇرادى، وتباسىمىزعا ويلاماعان جىلۋلىق كىردى، جەڭگەم جارالماعان جان بولىپ شىقتى، قولامتاعا اينالعان وتىمىزدى قايتا مازداتىپ، جانۇيامىزعا جاز ورناعانداي بولدى.

_ جەڭگەڭ قاي اۋىلدىڭ بالاسى بولدى؟

_ ول كىسى، كولدەنەڭ دەگەن اۋىلدىڭ بالاسى، اعام ەكەۋى باستاۋىشتا ساباقتاس ەكەن، اكەسى مۇعالىم.

_ ە، ونەگە كورگەن، تەكتى شاڭىراقتىڭ بالاسى ەكەن عوي.

_ ءيا، وتباسىن ۇستاۋعا پىسىق، ماعان دا ”ەركەم“ دەپ ەمىرەنىپ تۇرادى.

_ جاقسى، جاقسى، ”ورنىندا بار، وڭالادى“ دەگەنى وسى دا.

_ ءيا،  سولاي، ال مانات ءوزىڭ نەشە اعايىندى بولدىڭ؟

_ بىزدە ءبىر ۇيدە ءۇش بالامىز، ەكى ۇل، ءبىر قىز. اپەكەمىز ۇزاتىلعان، باسقا اۋىلدا تۇرادى، شەشەمىز قايتىس بولعالى ءبىرقانشا جىل بولدى، جامان اۋىرۋمەن كەتتى، اكەم بار، مەن ۇلدىڭ ۇلكەنىمىن.

_ ە، بالا كەزدە بىلەبەرمەيدى ەكەنبىز، شەشەنىڭ ورنى بولەك بولادى ەكەن عوي، ايەل جوق ۇيدىڭ بەرەكەسى بولمايدى ەكەن، قانشا بار دەگەننىڭ وزىندە، دۇنيە- مۇلىك ءوز ورىنىن تاۋىپ قابىسپاسا  قاراداي قالتىرپ تۇرادى ەكەن.

_ سولايى سولاي ەكەن مايرا، اكەم مەنى جاسىڭ جەتتى، باس قۇرا سەميا ۇستايتىن ءبىر كەلىن كەرەك،- دەپ مازالايدى، ال مەن بولسام لايىقتى ادامىما كەزىكپەي سوزاقتاتىپ كەلەمىن،- دەدى. مايرا سىڭعىرلاي كۇلىپ:

_ ە، تالابىڭ جوعارى بولدى عوي، كوك ەتىكتى كەز بولماي، كون ەتىكتىنى مەنسىنەي ءجۇرمىن دەشى...

_ ولايدا ەمەس، ونداي جوعارى تالابىمدا جوق، ءوزىڭ دە بىلەسىڭ ماحاببات دەگەن بازارداعى زات ەمەس قوي، بارىپ ساتىپ الا سالاتىن، ارمانداعان ادامىمدى جولىقتىرا الماي جۇرگەن جايىم بار...

_ قالجىڭدايمىن، ونىڭ راس، بارلىعىن جۇرەكتىڭ ءامىرى، كوڭىلدىڭ قالاۋى بەلگىلەيتىن شارۋا عوي، ارمانداعان ارۋىڭا تەزىرەك جولىعۋىڭدى تىلەيمىن..

مانات ءدال وسى سوزدەن پايدالانىپ قالۋدى لايىق دەپ تاپتى دا كوڭىلدەگى ايتالماي كەلە جاتقان ءسوزىنىڭ ادىرناسىن قويابەردى.

_ مايرا، مەن بۇگىن كوڭىلدەگى ادامىمدى تاپقاندايمىن، ءبىراق ول نە دەيدى بىلمەيمىن...- دەپ ءسوزىنىڭ اياعىن جۇتىپ الدى، سەزىمتال قىز جۇرەگى قىلپ ەتە قالدى، ىشتەي ” مىنا مانات مەنى ايتىپ كەلە جاتقان جوق پا ؟“ دەگەندە جۇرەگى اتقلاقتاپ جاڭا تانىسسادا ارجاعى بەيتانىس قوناقتىڭ جانىنان تەز قۇتىلۋعا اسىقتى.

_ وندا جاقسى بولعان ەكەن، ارمانداعان ارۋىڭمەن تەزىرەك ءتىل تابىس، شىن كوڭىلىمنەن ساعان باقىت تىلەيمىن،- دەپ ءجۇرىسىن تەزدەتىپ الدىداعى ەكەۋدى قۋىپ جەتۋگە اينالدى. بۇل كەزدە الداعىلار ساۋلەنىڭ ۇيىنە كەلىپتە قويعان ەدى، ساۋلە قاقپاسىنا قاراي بۇرلعان سوڭ،  ەكەۋى مايرانى جەتكىزىپ تاستاماق بولىپ العا ىلگەرلەدى، ەرسىن قالجىڭداپ:

_ مايرا، مەنىڭ جىيەنىممەن دۇرىستاپ تانىستىڭ با؟ ايتەۋ بىلمەدىم، ءوزىڭدى ۇيىڭە جەتكىزۋگە دىلگىر بولىپ كەلەدى عوي، سەن ءوزى  بۇل جىگىتتى سىيقىرلاپ العان جوقسىڭ با؟ - دەپ ەدى. سىڭعىرلاي كۇلگەن  مايرا:

_ قويشى ەرسىن، قايداعىنى ايتادى ەكەنسىڭ، اۋىلعا كەلگەن قوناق بولعاسىن، جول سەرىك بولعانىم راس، الپامساداي ەر- ازاماتتى سىيقىرلاپ الاتىن ونەر مەندە جوق.

_ قايدان بىلەيىن، بۇل جيەن، كەشكى تويداعى كەربەزدەردىڭ بىرىنە كوز سالماي، تەك وزىڭدى قايتا- قايتا بيگە تارتقان سوڭ ايتقانىم عوي،- دەگەندە بۇل شىندىققا ۇشەۋى قاتار كۇلىسىپ الدى. مانات ەرسىنگە ايتقان بولىپ:

_ ناعاشى، بۇگىن مەن”ءبىر كورىپ عاشىق بولۋ“ دەگەننىڭ شىندىعىنا كوز جەتكىزدىم، سەنەن نەسىن جاسىرايىن ساباقتاسىڭدى جاقسى كورىپ قالدىم،-دەدى، مىنا ءسوزدى ەستىگەن مايرانىڭ ەكى بەتى ءورت بولىپ قىسىلىپ قالدى دا:

_ قويىڭدارشى، ءبىرىڭ اتىپ، ءبىرىڭ قاقپاي، ەندى ايتا بەرسەڭدەر رەنجىپ قالامىن،- دەپ بۇرتىيدى. ەرسىن:

_ بولدى باتىرەكە قويدىق،- دەپ قاراڭعىدا ماناتتىڭ بۇيىرىنەن نۇقىپ قويدى، مانات ەرسىنگە سىبىرلاپ:

_ سەن وسى ارادا توساتۇرشى، مايرانى مەن جەتكىزىپ قويايىن،-دەدى دە، الدا وزڭقىراپ باراجاتقان مايرامەن قاتارلاستى.

_ مايرا،  توقتاشى ساعان ايتاتىن از جۇمىسىم بار ەدى.

_ تانىسپاي جاتىپ نە جۇمىس؟ جۇمىسىڭ بولسا ايتا بەر، قۇلاعىم سەندە،-دەپ ايالداماي جۇرە سويلەدى. مانات ونىڭ الدىن وراپ توسىپ الدى دا:

_ مايرا ءسال سابىر ەتىپ، از ۋاقىتىڭدى قىيشى، وزىڭدە راسىندا جۇمىسىم بار،- دەپ جالىنعانداي بولعان جىگىتكە ”ال ايت“ دەگەندەي تۇرىستىق بەردى.

_ مايرا، مەنىڭ جاڭاعى ءسوزىم قالجىڭ ەمەس شىن سىرىم، ءوزىڭدى راسىندا ۇناتىپ قالدىم، ارمانداعان ادامىما جولىققانداي بولىپ تۇرمىن، بۇل مەنىڭ جۇرەگىمنىڭ قالاۋى، جۇرەككە ءامىر جۇرمەيدى دەيدى عوي، مەن قازىر مۇلدە جۇرەگىمنىڭ جەتەگىندەگى  اداممىن،ءبىر جاۋابىڭدى بەرشى ماعان.

_ قىزىق ەكەنسىڭ مانات، تولىق تانىسپاي جاتىپ، مەن قازىر ساعان نە دەپ جاۋاپ بەرمەكپىن، بۇدان كەيىن جالعاستى تانىسايىق، ارالاسايىق، ءبىر-ءبىرىمىزدى تۇسىنىسەيىك.

_راقىمەت مايرا، ماعان وسى ءسوزىڭنىڭ ءوزى جەتكىلىكتى، تاعى دا كەلىپ حابارلاسامىن، ال وندا ساۋ بول،- دەپ مايرانى قاقپاسىنا دەيىن جەتكىزىپ تاستاعان مانات كەرى قايتتى. سودان جەرگە قار تۇسكەنشە مانات ەكى كەلىپ جولىققان، ءبىرىن-ءبىرى تۇسىنىسكەن،  سوڭعى جولى كەلگەندە مايرادا زارىقتىرماي رازىلىعىن بەرگەن ەدى، مىنە سودان بەرىدە توعىز اي وتە شىعىپتى. ماقۇلداسقاننان كەيىن، ولار ۇنەمى تاس باستاۋدىڭ باسىندا جولىعاتىن-دى. وسىلاردى وي ەلەگىنەن وتكىزگەن مانات قوڭىر توبەلىن تەبىنىپ قالدى دا، مويناق اسىپ بارىپ، ۋادەلى جەرگە كەلىپ تىزگىنىن ىرىكتى.

تامىز ايىنىڭ سالقىن كەشى، تاۋلى قىستاقتىڭ توبەسىنەن جۇلدىزدار كوزىن اشىپ - جۇمىپ تامسانا قاراسا، كۇمىس اي اقشا بۇلت اراسىنان ءبىر شىعىپ، ءبىر كومىلىپ باتستى بەتكە الىپ، ۇشىپ بارا جاتقانداي، شىعىستان مامىق سامال ەسىپ، بار تىرشىلىككە كوڭىلدىلىك باعىشتايدى. مانات قوڭىر توبەلىن تۇمانىڭ اياق جاعىنداعى تار شاتقالداعى كوگالعا  اپارىپ ارقانداپ قويدى، ورلەپ كەلىپ، سۋپ- سۋىق توما سۋىنىڭ سايعا قۇلاعان جەرىنەن بەتى-قولىن جۋىپ ەدى، ات ءۇستى جۇرىستەن شارشاڭقراپ  كەلگەن دەنەسىن سەرگىتىپ جىبەردى، ساعاتىنا قاراپ ەدى ىسترەلكاسى سەگىزدى كورسەتىپ تۇر ەكەن، كوڭىلى الىپ ۇشقان ول، تاعاتسىزدانىپ تۇمانىڭ جوعارى جاعىنداعى قىراتقا شىعىپ اۋىل جاققا كوز سالدى، اۋدەم جەردە مايرا وسىلاي قاراي قۇلداپ كەلەدى ەكەن. ول توستىرمادى،  ءسۇت پىسىرىم ۋاقىت بولماي،  تاس باستاۋدىڭ قاسىنا كەلىپ تە ۇلگىردى، مانات مايرا جانىنا تاياي بەرە، تۇلكىگە تونگەن قىرانداي ۇمتىلىپ بارىپ قۇشاعىنا الدى مايرا تۇنشىعىپ بۇلقىنىپ ەدى، ماناتتىڭ تەگەۋرىندى قۇشاعىنان شىعا المادى، سۇيتىپ ءولدىم – تالدىم دەگەندە ساعىنشى باسىلعانداي بولعان مانات ونى ازەرگە بوساتتى.

_ مانات، تۇنشىقتىرىپ، ولتىرە جازدادىڭ عوي،- دەگەن مايرانىڭ  قوس انارى ءبىر كوتەرىلىپ ءبىر باسىلىپ ەنتىگە تىنىس الدى.

_ قايتەم ەندى جانىم مايرا،  ءوزىڭدى ساعىنىپ كەتتىم عوي.

_ ساعىندىم دەپ تۇنشىقتىرىپ ولتىرۋشى مە ەدىڭ،- دەپ بۇرتىيدى مايرا.

_ كەشىر جانىم، ءوزىمدى ۇستاي الماي قالدىم عوي،- دەگەن مانات، مايرانىڭ قولىنان جەتەلەپ، تاس باستاۋدىڭ قىر جەلكەسىندەگى كوگالعا بارىپ وتىردى، ساعىنىسقان قوس عاشىق، باستاۋ باسىندا وتىرىپ وزاق سىرلاستى، وسى كەزدە كوز بايلانىپ قاراڭقى تۇسە باستادى.

_ مايرا،-دەدى مانات ونى قۇشاعىنا الىپ ايمالاي وتىرىپ،- سارسەنبىدە ءبىزدىڭ جاق سۇراۋ جولىمەن كەلمەكشى.

_ نەدەگەن اسىعىس،  قۇدالىق سويلەسكەلى ءبىر- اق اي بولدى عوي،-دەپ مايرا ىڭعايسىزدانىپ ماناتقا قارادى.

_ مەندە نە امال بار، ۇيدە شالەكەڭ قىزىق كورسەم دەپ اسىعىپ وتىر، ونىڭ ۇستىنە ماقۇلداسقان سوڭ، ەكەۋىمىزدىڭ ەكى جەردە جۇرگەنىمىز دە قىيىن ەكەن، اعا-جەڭگەڭ ماقۇلدىعىن بەرسە،  قازان ايىنىڭ باسىندا تويىمىزدى جاساپ الساق دەيمىن.

_ مەن نەدەيمىن، اعا-جەڭگەم بەرمەيمىز،- دەپ وتىرعام جوق، اساماي جاتىپ قۇلدىق دەپ، كەشە عانا قۇدالىق سويلەسىپ، بۇگىن تويىمدى جاساپ بەرە قويىڭدار دەسەم، سەن قىزدى الاقانعا سالىپ وتىرمىز عوي، سونشا نەگە”اسىقتىڭ“ دەپ جەڭگەم بەتىمە  باسپاي ما؟

_ جەڭگەڭنىڭ جارالماعان جان ەكەنىن بىلەم عوي، توي جاسايمىن دەسەڭ ەتەگىڭنەن تارتپاس.

_ەتەگىمنەن تارتپاۋى تارتپايدى عوي، دەسەدە تىم اسىعىستاۋ ەمەس پە، جەڭگەم ەكەۋىمىز اپەكەلى- سىڭىلىدەي، سىرلاسىپ ءوتىپ كەلەمىز، مەن ءۇشىن جاساۋىن جابداپ، قىزىل تاناۋ بولىپ ءجۇر،  مەنىكى انشەيىن تەز بولىپ كەتتىمە دەگەن كۇدىك قوي.

_ ءجا،  جانىم، توي ۋاقىتىن ەكى جاقتىڭ ۇلكەندەرى، اقىلداسىپ شەشە جاتار، وعان ءبىز بۇگىن باس اۋىرتپايىقشى،- دەگەن مانات الا كەۋىمدەنگەن اينالاعا قاراپ الىپ، مايرانى قۇشاعىنا تارتتى دا، وزەلەنە ايمالاي باستادى، ەسى كەتە ەمىرەنە ءسۇيدى، بۇلا قىزدىڭ تاماعىنان بۇرقىراعان جاعىمدى ءيس ماتانتى ماستاندىرىپ بارادى، جۇرەگى اتقالاقتاي قالعان مايرا:

_ مانات ۇيتپەشى جانىم، اماناتىم قاشاندا وزىڭدىكى ەمەس پە، تويىمىز تاياپ قالدى عوي، وتاۋعا تۇنىق قالپىممەن كىرەيىنشى،- دەپ جالىنىپ، ماناتتىڭ وڭ قولىنان ۇستاي الدى، سوندا بارىپ ەسىنە كەلگەندەي بولعان مانات، قىز امىرىنە جىعىندى بولىپ،  قولىن تارتىپ الدى.

_ ماقۇل جانىم دەگەنىڭ بولسىن.

بالانى سۇراپ كەلگەن ەلشىلەر ماناتتىڭ ۇلكەن ناعاشى اعاسى قاقار مەن جەزدەسى بەكەجان ەدى، ولار بۇگىن باۋىرجاننىڭ ۇيىندە، مايرانىڭ ۇلكەن اعا جەڭگەسى مەيىرجان مەن عاينىشتا وسىندا. كەشە، قۇدا جاق بالانى سۇراپ كەلەدى - دەگەن سىبىستى ەستىگەن، كىشى اعا جەڭگەسى ول كىسىلەردى تەلەفون بەرىپ، كەڭەستىڭ ىشىندە بولسىن دەپ شاقىرتىپ العان. قارا شاڭىراقتاعى مايرانىڭ كىشى اعاسى باۋىرجان مەن كىشى جەڭگەسى شاربات، قوناقتارىن جىلى جۇزبەن قارسى الىپ، بايەك بولىپ كۇتىپ جاتىر، كۇزدە كۇن  سۋىماي تۇرىپ، قازاننىڭ باسىندا بالانى الساق دەگەن قۇدا جاقتىڭ تالابىنا مايرانىڭ ۇلكەن اعاسى مەيىرجان:

_ نەگە اسىقتىڭىزدار، قۇدا بولعانىمىز كەشە عانا ەمەسپە ەدى، بالالار كارتەيىپ تۇرعان جوق، اكە شەشەسى جوق دەگەن بولماسا، قارىنداسىمىز ەكى اعاسىنىڭ ۇيىنە سىيادى عوي، جاساۋ- جابدىعى دەگەن بولادى، جەڭگەلەرى جالعىز قايىن سىڭىلىسىنىڭ انا- مىناسىن تولىقتاپ بەرسەك دەپ وتىر،-دەپ توقتاعان ەدى. ەندىگى ءسوزدى ءبىر اۋىلدا وسكەندىگىن، كورشى قاقىسىن بۇلداپ، سۇراپ كەلگەن ەكەۋدىڭ ءبىرى ماناتتىڭ ۇلكەن ناعاشى اعاسى الدى.

_ قۇدا ونىڭ ءجون عوي، قاتار وتىرىپ كورىپ تە ءجۇرمىز، مايرا بالامىز ەكى ەنەنى قاتار ەمگەن مارقا قوزىداي، ەكى جەڭگەسىنىڭ الدىندا ەشتەمەدەن تارىقپاي، ەركەلەپ ءوستى، اتامىز قازاقتا” اسىقساڭ، جاقسىلىققا اسىق“ دەگەن ءسوز بارعوي، ءسىزدىڭ قۇدا، مەنىڭ جەزدەم، انا جەتپىستى جەلكەلەپ وتىرعان جامان شال اسىعىپ، بالامدى كورسەم،- دەپ بىزگەدە تىنىشتىق بەرمەي وتىر، ول جاعىندا ەسكەرسەڭىزدەر ەكەن دەيمىز. ماناتتىڭ جەزدەسى قارا تولتىرىپ كەلگەنى بولماسا، ازىرگە قۇلاق مولداسى، ەندىگى ءسوزدى مايرانىڭ كىشى جەڭگەسى الدى:

_ ءيا، ۇلكەن كىسىنىڭ كوڭىلىن تۇسىنىپ تە وتىرمىز، دەسەدە قازان ايىنىڭ باسى دەگەندەرىڭىز، تىم تىعىزداۋ بولىپ تۇر، بولماسا قازاننىڭ سوڭىنا تامان شەگىندىرسەك، مىنا وتىرعان تاتەم ەكەۋىمىز، جاساۋ- جابدىعىمىزدى تولىقتاپ، دايارلىعىمىزدى كورىپ الساق،- دەپ  ابىسىنىن يەگىمەن نۇسقاپ، ءجونىن ايتىپ ەدى، ماناتتىڭ ناعاشى اعاسى قوعاداي جاپىرىلدى:

_ بولادى، قازان ايىنىڭ باسى نە، اياعى نە ۇقساس قوي، انا قۇدالارىڭدى مەن كوندىرەيىن، سىزدەرگە جەزدەم اتىنان راقىمەتتى مەن ايتايىن، وندا قۇدا-قۇداعىيلار ءسوز وسى بولسىن.

ءسويتىپ ەكى جاق ءتىل تابىسىپ، ايتقان ۋاقىتىندا دابىرالى توي بولىپ، مايرانىڭ قوس اعا-جەڭگەسى جاساۋىن تولىق جاساپ، قۇتتى ورنىنا قوندىردى. مانات ءوزىنىڭ جۇمىسقا ىعى بار، تۇرمىسقا ۇقىپتلىعىن تانىتتى، ال مايرا بولسا”كەلىننىڭ اياعىنان“ دەپ كەلگەلى ءبىر شاڭىراقتىڭ جۇمىسىن دوڭگەلەك اينالدىردى، اتاسىنىڭ الدىنا جىلى-جۇمىساعىن توسەپ، اتالاپ اينالىپ، ءۇيىرىلىپ تۇردى. قانشا ۇقىپتى دەگەنمەن ەركەك ۇستاعان ءۇي بەلگىلى ەكەن، مايرا كەلگەلى ۇيدىڭ ءىشى دە جايناپ سالا بەردى، اتاسىدا كەلىنىنە ءدان رىزا، بالام دەپ باسىنان قۇس ۇشىرمايدى، قاينى ساناتتا مايرا دەگەندە كوڭىلى بولەك، جەڭگەلەپ قاتتى- قايىرىم جۇمىستارعا جەڭگەسىن جولاتپاي، ءوزى تىندىرىپ تاستايدى. اعالى- ءىنىلى ەكەۋى  تويدىڭ كەلەسى جىلى تىرناشراپ ءجۇرىپ ەڭسەلى جاڭا ءۇي دە سالىپ الدى. ەكى جىلدا باعىمى كەلىسكەن مالدارى دا دۇركىرەپ ءوستى. وسى جىلى قىركۇيەك ايىندا مايرا بوسانىپ سايا دۇنيەگە كەلدى، الىس- جۋىققا قالجاسىن بەرىپ، ەل قاتارلى وشارلى سەميا بولىپ. ىشكەنى الدىندا ىشپەگەنى ارتىندا دەگەندەي قىستاقتاعى اۋقاتتى وتباسىنىڭ بىرىنە اينالدى، سايا ەكى جاسقا كەلگەن جىلى، ماناتتىڭ ىنىسى ساناتتا باس قۇرادى، مانات جول بويىنشا قارا شاڭىراقتى ىنىسىنە قالدىرىپ، ءوزى وتاۋ شىعىپ، ۇلكەن ءۇيدىڭ قاسىنان ءۇي سالدى، اكەلەرى ارداباي شالدىڭ دا ارمانى ورىندالىپ سەكسەن ەكى جاسقا قاراعان جىلى و دۇنيەلىك بولدى، اعايىندى ەكەۋى، اكەلەرىنىڭ ارتىن ايتا قالسىن ەل القارداي ەتىپ وتكىزدى، ەل ىشىندە ”شىركىن اردابايدىڭ ەكى ۇلى- اي“ دەگىزدى.

ايماننىڭ قاسىنا ءبىر تۇنەپ شىققان مانات، قارماق قاپقان شاباقتاي، ونىڭ جەتەگىنە ەلپىلدەدى دە قالدى، ول ايماندى الادى بولىپ، ال ايمان ماناتقا تىيەدى بولىپ سەرتتەستى. ايمان وعان ”ەكەۋمىز بىرگە بولاتىن بولساق، بۇل جەردە تۇرمايىق، بۇندا تۇرساق، انا ۇيىڭدەگى مايراڭ شاشىمدى جۇلىپ، قولىما بەرەر، تۋىس - تۋعاندارىڭ ماعان وشىگەر، وزىڭە ايتىپ ەدىم عوي، ىشكەرىدە ءبىر دوسىم ساۋدا ىستەيدى دەپ، سوعان بارىپ قوسىلىپ ساۋدا ىستەسەك، سەن ءجۇز ەلۋمىڭ يۋان اقشا تاپ، ەكى-ۇش جىلدا شىرىگەن بايعا اينالامىز“دەگەن. سونان از كۇندە مانات بار جوقتى مالىن ساۋداگەرگە وتكىزىپ، اۋىلدا ومالىپ ەگىن-ەگىپ، توپىراق قاۋىپ جۇرگەنشە، ۇلكەن قالاعا بارىپ، ءسۇيىپ تابىسقان ايمانىمەن بىرگە ىرعىن تۇرمىس كەشىرمەكشى بولىپ جولعا شىققان. ولار اۋدان ورتالىعىنان جەڭىل ماشىينادان ءبىرىن مايلاپ الىپ، ولكەلىك قالا قايداسىڭ- دەپ تارتىپ بەردى، ايمان جول بويى دا ماناتتى وقىتىپ، دەگەنىنە جۇرەتىن ەلپەك كولىككە اينالدىرىپ الدى. ولكەلىك قالادان ارى قاراي پويەزعا وتىرىپ نەشە كۇن دەگەندە شۇڭچيڭ قالاسىنا دا جەتتى، جول بويى تەلەفوندا بايلانىس جاساپ تۇرعان ايماننىڭ دوسى جانىنا ءۇش ادامدى ەرتىپ، پويەز بەكەتىندە توسىپ تۇر ەكەن، شۇڭچيڭنەن اۆتوكولىككە وتىرىپ زۇن-ي قالاسىنا جول الىپ، كەش باتا تۇرار جايلارىنا دا جەتتى، اۋىلدان كوپ ۇزاپ شىقپاعان مانات قايدان كەلىپ، قايدان تۇرعانىن بىلمەيدى، ايتەۋ جول باستاۋشىلاردىڭ ەمەۋرىنىمەن ەرىپ عانا كەلەدى، ايمان دوسىم دەپ تاىستىرعان جول باستاۋشىلاردىڭ تۇراعى، قالاىنىڭ شەتىن الا ورنالاسقان ءتورت قاباتتىق كونە بىينادا ەكەن، كەشىندە جىيرما نەشە ادام جىينالىپ ۇلكەن زالدا بۇلاردى قارسى الۋ قوناعاسسىن بەردى، ۇزىن ۇستەلگە ەكى جەردەن ۇلكەن تەگەشپەن اسقان تاۋىق ەتى قويىلدى دا، بىرنەشە جەردەن ۇلكەندى-كىشىلى قاشالارمەن سۋىق سايلەر جايعاستى، مانات مۇنداعىلاردىڭ تۇرمىسىنىڭ ونداي ءبىر شالقىپ جاتپاعانىن، داستارقان جايىسىنان بايقاپتا وتىر، ەرتەسى  ايمان وسىندا قالدى دا ءۇش جىگىت ماناتتى ەرتىپ قالانى ارالاتتى، باقشالارعا اپاردى، تاريحي مۇراعاتاردى تاماشالاتى، ءسويتىپ مۇندا كەلگەننىڭ ءۇش كۇنى ۇسىلاي ساياحاتپەن ءوتتى دە ءتورتىنشى كۇنى ايمان دوسىن ەرتىپ ماناتقا كەلدى:

_ مانات ءبىز بۇگىننەن باستاپ ”توتە ساتۋ“ دەيتىن مەملەكەت كولەمىندە اتى بار ۇلكەن سەرىكتىككە رەسىمي مۇشە بولدىق، ازاماتتىق كۋالىگىمىزدى، الدىن الا تاپسىراتىن قارجىمىزدى سەرىكتىكتىڭ قاتىستى ورىندارىنا تاپسىرادى ەكەنبىز،-دەپ ماناتتىڭ ازاماتتىق كۋالىگىن جانە قالتاسىنداعى ءجۇز ەلۋ مىڭ يۋان اقشانى الدى دا: - ال ەندى مانات مۇنداعى دوستارمەن تاماشالاپ سىرلاسىپ وسىندا جاقسىلاپ دەمال،- دەدى. مانات:

- سوندا بۇل سەرىكتىك نە جۇمىسپەن شۇعىلدانادى،-دەپ ەدى. ايماننىڭ دوسى:

- ونى كەيىن بىلەتىن بولاسىڭ، ەرتەڭنەن باستاپ سەرىكتىكتىڭ ماماندارىنان ساباق الاسىڭ، ساباق الۋ بارىسىندا نە ىستەيتىنىمىزدى ءتۇسىنىپ كەتەسىڭ. ايتپاقشى مىنا ايمانىڭ قازىرشە مەنىڭ قاسىمدا بولسىن، سەن انا جىگىتتەرمەن بىرگە جاتا تۇرارسىڭ، قالىڭدىعىمدى ءبولىپ اكەتتى دەپ رەنجىمەيتىن شىعارسىڭ، بۇل سەركتىگىمىزدىڭ قاعيداسى،-دەپ سىڭعىرلاي كۇلدى، مانات ءۇن-ءتۇنسىز قالا بەردى دە انالار شىعىپ كەتتى.

مۇنداعىلار وننان، جىيرمادان ءبىر بولمەگە جايعاسىپ، ءبىر سەميا اتانادى ەكەن دە، وندا ءبىر سەميا باستعى بولادى ەكەن، ماناتتىڭ بايقاۋىنشا بۇل اراداعى ادامداردىڭ بارلىعى مەيىربان، ءبىر- بىرىنە ەتەنە، ءتىپتى جاڭا كەلگەندەردىڭ استى- ۇستىنە ءتۇسىپ، اياق-قول جۋاتىن سۋىنا دەيىن دايارلاپ بەرەدى ەكەن، تاماقتى دا الدىمەن جاڭا كەلگەندەردەن باستاپ ۇلەستىرەدى، ەندى ءبىر بايقاعانى وزدەرىنىڭ بۇل كاسىپكە دەگەن ىنتالارى بولەك، بىرنەشە جىلدا بايىپ شىعا كەلەتىندەرىنە سەنىمدەرى مىعىم، ماناتپەن بىرگە ون ادام ءبىر بولمەدە ەكەن، جاتىن ورىنى دا، تاماق ورىنى دا وسى ءبىر قىرىق كۆادىراتتىق تار بولمە، تاماق ۋاقىتىندا ورتاعا قورالانىپ وتىرىپ تاماقتانادى دا كەشتە كيىز ۇيدەگىدەي توسەك ورنىن جايىپ جىبەرىپ، جاعالاي جاتا كەتەدى ەكەن، ماناتتى ءۇش كۇن كوشە ارالاتقان قاسەن وسى ءبولىمنىڭ وتاعاسىسى ەكەن، وسى كۇنى ول ماناتتى باستاپ تاعى ءبىر قانشا بولمەلەردى ارالاتتى، بارلىعىدا قىزۋ قارسى الىپ توردەن ورىن بەردى، بۇل ۇيىمنىڭ مۇشەلەرى از ادام ەمەس كورىنەدى، ءار ۇلتتان قۇرالعان جولىققان ادامدار شەتىنەن جايدارلى، ءبىر-بىرىنە اعا- ىنىدەي، اپەكە-سىڭىلىدەي قارايدى، قىسقاسى قول- اياعىڭدى جۋىپ بەر دەسەڭ دە كەت ارى دەمەيدى، ءبىراق بۇل اراداعىلاردىڭ وزدەرى ”تىكە ساتۋ“ دەپ اتاپ العانىمەن ىسجۇزىندە بۇل زاڭسىز ”جالعاپ ساتۋ“ ۇيمى ەدى، ال باستان-اقىرعىءبىر- بىرىنە بولعان مەيىرباندىق”جالعاپ ساتۋ“ ۇيىمىنىڭ ”جۇرەكتى جاۋلاۋ“ تاكتيكاسى ەكەنىن مانات قايدان ءبىلسىن، ول مۇنداعى ادامداردىڭ پەيىلىنە ءدان ريزا، ءارى  العاشقى ءارى-  ءسارى بولعان كۇدىگى اسپانعا ۇشىپ جوعالىپ، مول اقشا تابۋعا بولادى ەكەن دەگەن بەرىك سەنىمگەدە بولەندى، بۇل جولدى قاتە باسپاعانىنا ىشتەي ماسايرادى. ەرتەسى كەشتەن باستاپ سەرىكتىك ماماندارى ساباق باستادى، مۇندا مانات پەن ايماننان باسقادا جاڭادان مۇشە بولعاندار بار سىياقتى، ساباقتى كونە توز ءبىر بوس قالعان ىسكلاتتىڭ ىشىندە وتەدى ەكەن، لەكسىياعا قاتىناسىپ مامانداردان ساباق الاتىنداردىڭ سانى از ادام ەمەس كورىنەدى، ايمان مەن مانات قاتار كەلىپ كوپ ىشىنەن ورىن الدى، شاڭ باسقان ۇلكەن ىسكلات ءىشى لىق تولدى، سول كەزدە باسشىلار مەن ماماندار كەلدى دەپ حابار تارادى دا، ءبىر قىسىق كوز جۋان قارا، ءبىر ارىق بۇيراباس ايەل، تاعى ءبىر ورتا بويلى قاسقاباس ىسكلات قاقپاسىنان ايباتتانا كىرىپ”جولداستار سالامەتسىزدەرمە؟“ دەپ كوپشىلىككە قول بۇلعاپ مەيىرلەنە سالەمدەستى، كوپشىلىك ”باسشى جولداستار سالەمەتسىزدەرمە“ دەپ وزەلەنە سالەم قايتارىپ جاتىر. ءسوزدى ەكىنشى كىرگەن بۇيراباس ايەل الىپ قاسىنداعىلاردى تانىستىردى. سەمىز قىسىق كوز قارا، سەرىكتىكتىڭ ەڭ جوعارى قوجاينى بولىپ شقتى دا، ءوزى كاسىپتىك ءبولىمنىڭ باستىعىءارى لەكسىيا سويلەيتىن مامان ەكەن، ال اناۋ قاسقا بولسا، ءبولىم دارەجەلى ەڭ جوعارى مۇشە، ءارى مامان ەكەن. تانىستىق اقىرلاسقان سوڭ بۇيراباس باس قوجايىندى سوزگە ۇسىنىس ەتتى. قىسىق كوز قوجايىن وتىرعاندارعا ورنىنان تۇرىپ ءيىلىپ سالەم بەردى دە، كىشىپەيىلدىكپەن قال- جايلارىنىڭ قالاي بولىپ جاتقانىن سۇراپ ەدى،  بارلىعى دا ”جاقسى، الاڭسىز بولىڭىز“ دەپ شۋ ەتتى. بۇل كاسىپكە بولعان سەنىمدەرىنىڭ قالاي ەكەنىن سۇراپ ەدى” سەنىمىز كامىل“ دەپ تاعى دا شۋلاپ قويا بەردى. قوجايىن جايدارلانىپ، كوپشىلىكتى بەرەكە-بىرلىكتە بولىپ، ورتاق قۇلشىنىس جاساسا ءسوزسىز كوزدەگەن ماقساتتارىنا جەتەتىندىكتەرىن ايتىپ قامشىلادى، سوڭىندا ”بۇل ۇيىم كوپشىلىكتى الدىمەن ادام بولۋعا، ونان سوڭ اقشالى بولۋعا تاربىيەلەيدى، ۇيىمىمزدا اۋدان دارەجەلى باسشىلاردا، جوعارى مەكتەپتىڭ پروفەسسورلارى دا بار، ءتىپتى ەلدى شۋلاتىپ تۇرمەدە بولعان سودىرلاردا مۇشە بولعان، سول سودىرلار بۇل ۇيىمعا كىرگەن سوڭ، ادام بولۋ جولىنا ءتۇسىپ، اقشالىلارعا اينالدى، كەزىندە شىرىگەن جۇمىرتقا دەپ بۇل سودىرلاردان بەزىپ كەتكەن وتباسىنىڭ ادامدارى دا بۇل كۇندە ولارمەن قايتا تابىسىپ، ادامدىق جولعا باستاعان بىزگە، ءبىزدىڭ ۇيىمىمىزعا مىڭ دا ءبىر العىسىن ايتىپ وتىر“ دەي كەلىپ، كوپشىلىكتى لەكسىيانى جاقسى تىڭداۋعا ناسيقاتتادى دا، ءوزىنىڭ اسىعىستىعىن ايتىپ ءسوزىن جىيىپ الدى. سونان سوڭ قالعان جۇمىستى ۇستەل باسىنداعىلارعا تاپسىرىپ كوپشىلىكپەن قوشتاسىپ، ەسىك جاققا اياڭداعاندا زالداعىلار دۋ قول شاپالاقپەن قوشامەتتەپ ورە تۇرەگەلدى، قوجايىن بولسا قايتا- قايتا باسىن ءيىپ، قولىن بۇلعاعان قالپى كوڭىلدى ورتادان شىعىپ كەتتى. 

ەندىگى ءسوزدى بۇيراباس ايەل الدى، ول لەكسىياسىنىڭ باسىندا”تىكەلەي ساتۋ“ ۇيىمىنىڭ العاش قۇرلۋ تاريحىن، ونىڭ ەلىمىزدە شاڭىراق كوتەرۋى، دامۋى سەكىلدى كەلەلى ماسەلەر جونىندە توقتالدى:

_ بۇل كاسىپ العاش ەۆروپا ەلدەرىندە، امەريكا جەرىندە باستالعان، ەلىمىزدىڭ قاتىستى ماماندارى شەتەلگە شىعىپ، تەكسەرىپ، زەرتتەۋدە بولعان كەزىندە، وسى جاڭا كاسىپتى بايقاپ، ەلىمزدە دە جولعا قويۋعا بولاتىندىعىن تانىپ، بىرتىندەپ ەلىمىزدىڭ ايىرىم رايوندارىندا جۇيەدەن ەلىمزدىڭ وڭتۇستىك رايونىندارىندا الىپ بارعان،-دەپ ءبىر توقتالعان مامان ۇستەلگە قويىلعان ىستاكانداعى قايناق سۋدان قاۋىپ- قاۋىپ بىرنەشە رەت ۇرتتاپ الىپ ءسوزىن جالعاداى، ول سوزىندە ”بۇل ۇيىمنىڭ ورتالىقتاعى قاتىستى ورىنداردان قولداۋ كورىپ وتىرعاندىعىن، حۇجاتتارى دا بار ەكەندىگىن ايقۇلاقتانا دالەلدەي سويلەدى،  ىسكلاتتاعى ءتورت قاراكوزدى تۇگەلدەي وزىنە باۋراپ الدى، ول لەكسىياسىندا ناقتىلى مىسالدار ارقىلى”تىكەلەي ساتۋ“ كاسىبىمەن شۇعىلدانىپ، ەكى دە ءۇش جىلدا قىرۋار اقشا تاپقانداردى، ءتىپتى، كەيبىرەۋلەردىڭ دامىپ، ميلليونەرگە اينالعانىندا تىلگە تيەك ەتتى. كىمنىڭ كوپ اقشا تاپقىسى كەلمەيدى، مىنا مىسالداردى ەستىگەندە كوپشىلىك دابىرلاسىپ، وزدەرىن ۇستاي الماي ايعايلاپ تا جىبەردى، ەندى بۇيراباس ايەل دوسكىگە سۇيەنىپ لەكسىياسىن ارىعا جالعادى، ول ەندىگى سوزىندە بۇل كاسىپتىڭ باستى ەرەكشەلىگى” تىكەلەي ساتۋ“ ۇيىمىنا مۇشە تارتۋ ەكەنىن، مۇشەلەر E,D,C,B,A دەگەن بەس دارەجەگە بولىنەتىنىن، العاش مۇشە بولعان ادام E دارەجەلى بولىپ، ودان A,B,C,D  دەپ ورلەپ وتىراتىنىن، دارەجەسى ورلەگەن سايىن، تابىسىنىڭ دا كوبەيە بەرەتىنىن جازىپ كورسەتكەندە، زال تولى ادام اسەرلەنگەندىكتەن شاتىرلاعان شاپالاقپەن زال ءىشىن دۇرىلدەتىپ جىبەردى، اۋزى كوپىرشىپ، ابدەن بابىنا كەلىپ العان بۇيراباس ايەل ءوزىن ۇستاي الماي جۇلىنىپ تۇرىپ لەكسىياسىن جالعادى:

_ بۇل كاسىپ بەينە پرامىيداعا ۇقسايدى، العاش كەلگەندە پرامىيدانىڭ تاعانىندا تۇراسىڭ، ياعني E دارەجەلى مۇشە بولاسىڭ، بىرتە-بىرتە، باسپالداق بويىنشا ورلەپ پرامىيدانىڭ ۇستىنە قاراي ورلەيسىڭ، سۇيتىپ A دارەجەگە بارعاندا پراميدانىڭ ۇشىنا شىعىپ، ەڭ جوعارى دارەجەلى مۇشەگە اينالىپ، ايلىق كىرىسىڭ 119مىڭ يۇانعا بارادى ءارى سەرىكتەستىكتىڭ ون سەگىز ءتۇرلى تيىمدىلىگىنەن يگىلىكتەنەسىڭ، ول ءۇشىن ۇيىمعا سىرتتان جاڭا مۇشە تارتاسىڭ، سەن ۇيىمعا ەكى ادامدى كىرگىزسەڭ ءبىر باسپالداق ورلەيسىڭ، ول ەكى مۇشە ەكى-ەكىدەن ءتورت مۇشە تارتسا، تاعى ءبىر باسپالداق ورلەيسڭ، بۇگىن تاقىر ەدەنگە جاتقانىڭمەن ەرتەڭ سالاۋاتتى قوجايىنعا اينالاسىڭ،-دەپ، بايلىق دەپ باسى اينالىپ وتىرعانداردىڭ اۋزىنىڭ سۋىن قۇرتىپ، جۇرەگىن جاۋلاپ الدى. دۇدامال وتىرعان كوڭىلدەردىڭ كوكىرەگىنە ىقتيارسىز ساۋلە ۇيالاتتى، مىنە بۇل”جالعاپ ساتۋ“ دەيتىن ۇيىمنىڭ ”مي جۋۋ“ دەيتىن تاكتيكاسى ەدى. ءسويتىپ ”مي جۋۋ“ تاكتيكاسىن بىرنەشە كۇن جالعاستىردى، ءتۇرلى مامان دەپ تانىستىرعان ادامدار كەلىپ، وسى تەكتەس لەكسىيالار جاسادى، ميى جۋىلعان كەلىمسەكتەردىڭ باسىن ءتىپتى دە ايلاندىرىپ الدى.

مانات قاتارلى الىس اۋىلداردان كەلگەندەر، بۇل ساۋدانىڭ ۇزىن ىرعاسىن بىلگەندەي بولعانىمەن، ماماندار ۇتكەن ساباقتىڭ كوردەلى جەرلەرى كۇنگىرت قالدى. سودان ءتورتىنشى كۇنى بولعاندا كەشكى تاماقتان كەيىن، مانات ايماندى جاتاعىنا ىزدەپ بارىپ: ”مەن سىياقتى اۋىلدان كەلگەندەر كەيبىر تۇستارىن تۇسىنە الماي قالدىق، العاشقى كۇنى مامان دەپ تانىستىرعان مۇعالىم، قايتادان ساباق ءوتىپ بەرىۋىنە بولاما؟ سەن باسشىلارعا ايتىپ كورسەڭ قايتەدى“ دەپ ءوتىندى، ايمان بولسا”سەرىكتىكتىڭ باسشىلارىنا ايتايىن، مۇمكىندىك بولىپ قالار“ دەپ ماناتتى جولعا سالدى.

ءامالياتتا قاسقاباس مۇعالىمنىڭ ءوزى، بۇل اراعا ماناتاردان بىرەر جىل بۇرىن كەلدى دەگەن بولماسا ”جالعاپ ساتۋ“ دەيتىن زاڭسىز ساۋدانىڭ باتپاعىنا باتىپ، ميى جۋىلعانداردىڭ ءبىرى ەدى. ايتپەسە كەزىندە بەلگىلى مەكتەپتىڭ جاۋاپتىسى بولعان، مەملەكەت قىزمەتكەرى، قازىر قاڭعىپ وسىندا ءجۇر، ميى اپدەن جۋىلعان، قازىر وعان تەرىس جولعا ءتۇسىپ باراسىڭ دەشى، مۇمكىن ەمەس سەنبەيدى. بۇل كۇندە ءوزىن بۇل كاسىپتىڭ مامانى سانايدى، تۋىس- تۋعاندارىنان تالاي ادامدى شاقىرىپ اكەلىپ، وزىمەن بىرگە جارعا يتەرىپ وتىر، ال ول بەيشارالار وزدەرى اۋليەدەي تابىناتىن مىنا تۋىسىنىڭ ايتقانىنان قايدان شىقسىن، بۇل جەرگە كەلگەننەن كەيىن، ماناتارشا ساباق تىڭداپ، باستىق تۋىسىنىڭ كەڭەسىن العاننان كەيىن، جەتكەن جەرىمىز وسى ەكەن دەپ ساندالىپ ءجۇر. سول قاسقاباس باستىق ايماننىڭ قولقاسى مەن ەرتەسى كەشىندە، اۋىلدان كەلگەندەردىڭ باسىن قوسىپ بالدىر- باتپاق لەكسىيا سويلەدى، ولدا الدىڭعى لەكسىيا سويلەگەن ماماندار سىياقتى” جالعاپ ساتۋ“ ۇيىمىنا شاڭ جۋىتپاي، ارتىقشىلىعىن ارتتىرىپ، قالتالى قوجايىن بولۋدىڭ ورايىنا يە بولىپ وتىرسىڭدار دەگەن. سوزىنىڭ سوڭىندا:

_ ەگەر، بۇل ۇيىم زاڭسىز ۇيىم بولسا مەن ورتالىق ۇلتتار ينستيتۋتىندا وقىپ جاتقان ۇلىمدى مۇندا شاقىرىپ الامىن با؟  ينىستيتۋتتى تامامداۋعا ءبىر- اق جىلى قالىپ ەدى، جالعاستى وقىتپادىم، نەگە؟ ويتكەنى قازىر جوعارى مەكتەپ وقىپ جاتقان وقۋشىلار قانشاما، ولارعا مەكتەپ بىتىرگەن سوڭ، دەرەۋ قىزمەت تابىلا قويا ما؟ مۇمكىن ەمەس، ۇكىمەت جاعى ولارعا ءوزىڭ كاسىپ جاراتىپ، جاڭا ءبىر اقشا تاباتىن جول اش دەپ وتىر،- دەپ توقتاعاندا، توپ ىشىنەن بىرەۋ:

_ اعاسى بالاڭىز قازىر وسىندا ما؟،- دەپ سۇراۋ تاستادى، قاقىرىنىپ العان قاسقاباس مامان:

_ ءيا، قازىر وسىندا، مۇندا كەلگەن سوڭ ۇيىمعا  مۇشە بولعان، قازىر D  دارەجەلى مۇشە، ول دا مامانداردان ساباق تىڭداۋ ارقىلى ”تىكە ساتۋ ۇيىمىنىڭ“ بولاشاعىن ءبىلدى، ەندى ءبىر- ەكى جىلدا مەنىڭ دارەجەمدى دە قۋىپ جەتەدى،-دەدى تولىق سەنىممەن.

قاسقاباس مۇعالىمنىڭ لەكسىياسىن تىڭداعان سوڭ، ەڭىسكە قۇلاعالى تۇرعان مىناۋ توپقا باپ بولدى، وزدىكتەرىنەن ەكپەتىنەن ءبىراق ءتۇستى دە”جالعاپ ساتۋ“ دەيتىن زاڭسىز ۇيىمنىڭ باتپاعىنا باتا بەردى.

ءبىر كۇنى كەشتە ماناتپەن وڭاشا كەزدەسكەن ايمان:

_ مانات، بۇل ارانىڭ تۇرمىسىنا ۇيلەسە الماي جاتقان شىعارسىڭ، تاماقتارى ىلعىي دا قارا تاماق، كوگەنىس بازارىنان تەرىپ اكەلگەن، قالعان  كوگەنىستەر، بۇل نە ءۇشىن؟ بىلگەن شىعارسىڭ، بۇل ۇيىم بارلىق مۇشەلەرگە تىرلىكتى نولدەن باستاۋدى دارىپتەيدى، قاراشانىڭ تۇرمىسىن دا كورسىن دەيدى، جاقسى تاماق ىشىۋگە اۋقاتتارى جەتپەي مە؟ ولاي ەمەس جەتەدى، بىرەر جىلدا ءار قايسى مۇشەسىن شىرىگەن بايعا ايلاندىرىپ وتىرعان ۇيىم، قارا تاماققا قاراپ قالدى دەيسىڭ بە؟ ولاردىڭ ويى قىينالىسسىز كەلە قالعان بايلىقتىڭ قادىرى بىلىنبەيدى دەپ قارايدى، وزىڭدە بىلەسىڭ عوي قاراتاماق ءىشىپ، قاراشا ۇيدە تۇرعان ادام عانا توسىن كەلگەن بايلىقتىڭ قادىرىن جاقسى بىلەدى، سولاي شىعار.

-ءيا، الگى قاراجان دەگەن مامان لەكسىيا سويلەپ بەرگەننەن كەيىن، بۇل ۇيىمنىڭ قارەكتىرىن ءتىپتى دە تۇسىنگەندەي بولدىم، بۇل تەك سەنىڭ ارقاڭ عوي، ايتپەسە اۋىلدان اتتاپ شىقپاعان مەنىڭ ءيت ارقاسى قياننان مۇندا كەلىپ، مىناداي ۇيىمعا مۇشە بولۋىم مۇمكىن ەمەس قوي ايمان، سوندىقتان وزىڭە راقىمەت ايتامىن،-دەدى تەبىرەنىستى بەينەمەن ايماندى  قۇشاعىنا تارتىپ، ماڭدايىنان شوپ ەتكىزىپ ءسۇيىپ العان مانات، ايمان ماناتتىڭ قۇشاعىندا تۇرىپ، قوس قولىمەن بەلىنەن وراي قوشاقتاپ، اشاڭ جۇزىنە  ەمىرەنە قاراپ تۇرىپ:

- جانىم مانات، نەمەنە، مەنى جات ساناعانىڭ با؟ راقىمەتىڭ نە ايتىپ تۇرعان، قازىر ەكەۋىمىز ءبىر ادام ەمەسپىز بە، بۇل اراعا كەلۋىمىزدە ەكەۋىمىزدىڭ ورتاق بولاشاعىمىز ءۇشىن ەمەسپە، بىرنەشە جىلدا اكەلگەن اقشامىزدى ون نەشە ەسەلەپ الساق، ونان سوڭ اۋىلعا قايتىپ جەكە دارا سەرىكتەستىك اشىپ، سەن ديرەكتور بولساڭ، مەن سەمىيا ۇستاپ، تاماعىڭدى دايىنداپ وتىرسام، باقىت دەگەن سول ەمەس پە،-دەپ جىلى سوزبەن ماناتتى مايداي ەرىتە ءتۇستى.

- اياۋلى ايمانىم - اۋ مەنىڭ، ەگەر سەن بولماساڭ ماعان ونداي كۇن قايدا، سەن مەنىڭ باعىما جولىققان باقىت قۇسىم بولدىڭ عوي، ايتپەگەندە اۋىلدا باياعىداي توپىراقپەن جاعالاسىپ، بەس- التى باس مالمەن ارالاسىپ جۇرەر ەدىم عوي، سوندىقتان ساعان ايتپاعان راقىمەتىمدى كىمگە ايتپاقپىن.

-مانات، ەكەۋىمىزدى تاعدىر قاۋىشتىردى، ءدام توعىستىردى، ءبىر- ءبىرىمىزدى ءسۇيىپ بىلەكتەستىك، سوندىقتان راقىمەتىڭ قاجەتسىز، ەندى الداعى تىرلىگىمىز ءۇشىن تىربانۋىمىز كەرەك.

- ايتپاقشى ايمان، ءبىزدىڭ دارەجەمىز ورلەۋ ءۇشىن سىرتتان مۇشە قابىلداۋىمىز كەرەك ەكەن عوي، ونى قالاي قابىلدايمىز؟

- ول جاعىنان الاڭسىز بول، ونى مەن ىڭعايلايمىن، سەن ازىرشە ەشكىمگە تەلەفون شالما، سەنىڭ مۇندا ەكەنىڭدى اۋىلىڭنان ەشكىم بىلمەۋى كەرەك، ويتكەنى سەن مايرامەن ءالى زاڭدى تۇردە اجىراسقان جوقسىڭ، ەگەر ول زاڭعا ارىزداناتىن بولسا، زاڭ ورىنى سەنىڭ مۇندا ەكەنىڭدى بىلسە، زاڭ بويىنشا قۋزاستىرۋى مۇمكىن، ونداي بولعاندا ەكەۋىمىز ەندى عانا تابان تىرەگەن مىنا كاسىپتەن ايىرىلامىز، ەڭ جاقسىسى، ول جاقتاعى ەل سەنىڭ قايدا ەكەنىڭدى بىلمەسىن، قوماقتى قارجى تاۋىپ بولعان سوڭ، اۋىلعا بارىپ، مايرامەن زاڭدى تۇردە اجىراس، ونان سوڭ ەكەۋىمىز زاڭدى تۇردە نەكەلەنىپ، قالعان كۇندەرىمىزدى باقىتتى تۇردە وتكىزەيىك. مىنا ءسوزدى ەستىپ، ەزۋى ەكى قۇلاعىنا جەتىپ ماسايراعان مانات:

- ماقۇل جانىم، سەنىڭ ايتقانىڭ بويىنشا بولسىن،-دەپ ايماننىڭ الما جۇزىنەن ايمالاي بەردى. ولار ايمالاسىپ ۇزاق تۇرعان سوڭ ايمان:

- مانات، مەن باستىقتاردان ەكۋىمىزگە رۇقسات الىپ شىقتىم، قالاعا كىرىپ تويىپ وتىرىپ ءبىر تاماقتانايىق، ونان سوڭ كوشە ارالاپ، كەشتە ءتورت جۇلدىزدى جوعارى دارەجەلى توسەلحاناعا بارىپ، تاماشالاپ دەمالايىق،- دەپ ەدى، مانات التىن تاۋىپ العانداي قۋانىپ كەتتى. ەكەۋى بۇل اراعا كەلگەلى ەكى بولەك تۇرىپ كەلەدى، ايمانداردىڭ ايتۋىنشا بۇل ۇيىمنىڭ ءتارتىپ-ءدۇزىمى سولاي ەكەن، ۇيىمنىڭ قاعىيداسى بولعاندىقتان دا مانات شاراسىز شىداپ كەلگەن، بۇگىن مىنە، ايمان ەبىن تاۋىپ رۇقسات الىپ شىعىپتى.

- جاريسىڭ، جانىم، سەنەن جاسىرىپ قايتەم، اۋىلداعى از مەزەتتىك بىرگە بولعان ءلاززاتتى ساتتەرىمىز مەنى قاتتى ساعىنتتى، مۇندا كەلگەلى سول شاقتاردى ويلاماي وتكىزگەن ءتۇنىم جوق.

كەڭ بايتاق ولكە ءبىرتىن- ءبىرتىن بۋسانىپ، بوكتەرلەردەن ءيت جاتاق شىعىپ، اڭىزعاق دالا مەن ەگىس اتىزدارى ويدىم- ويدىم اشىلىپ، قىستاق تاعانىنداعى توپىراق جولداردا قىستاي سىرەسىپ جاتقان ءسۇرى قار، ناۋىرىزدىڭ شۇلەن شۇعىلاسىنا جونىن بەرىپ،  جەمىرلە باستاعان. جىلاپ اققان قار سۋى كۇندىزى جول شەتىندەگى ارقشالارعا قاراي جىلىستاپ، ارنا سالىپ كوپ- كورىم تىرشىلىك تانىتىپ جاتادى دا، كەش باتا قايماقشىپ قاتا قالادى، ەرتەسى كۇندىز قايتا اۋەلگى انىنە باسادى. كوكتەرەكتىكتەر ناۋىرىز اتتانىسىمەن، كوكتەم وندىرىسىنە كىرىسبەك بولىپ، وندىرىس كولىكتەرىن ىڭعايلاپ، سوقا-بۇلىعىن مايلاپ، سەيىلكە، ماناسىن دايىنداپ دەگەندەي ابىگەرلەنە باستاعان، كوكەك ايى كورنسە بولدى اتىزعا بۇلىق قويماق، مايرا بىيىل وزدەرىنە تىيەسەلى وتىز مۋ جەردىڭ ون مۋىنا جۇڭىشقا ۇرىعىن شاشتىرىپ، قالعان جيىرما مۋ جەرىنە سارى بۇرشاق ەكپەكشى بولىپ ەسەپ جاساعان. كەشە اۋىلدىققا بارعاندا جەتەرلىك تۇقىمدارىندا اكەلىپ العان ەدى. ”ولگەننىڭ ارتىنان ولمەك جوق، ءتىرى جان تىرشىلىگىن كورەدى“ دەمەكشى، مانات ولمەسەدە، مايرا ءۇشىن ەندى ولدىگە بارابار، ول جوعالىپ كەتتى ەكەن دەپ ارتىنان ازاتىن ەمەس، كىشكەنتاي باۋىرەتى ساياسى ءۇشىن بولسادا تىرشىلىك كورۋى كەرەك، مىنە مانات كەتكەلى جارىم جىلدان اسسادا ازىرگە ءولى نە ءتىرى دەگەن حابار كەلگەن جوق. ءىنىسى سانات الىس-جۋىققا قۇلاق ءتۇرىپ، دەرەگىن سۇراستىرعان بولادى، ال زاڭ ورىندارىنا حابارلايىن دەسە، اداسىپ كەتتى دەۋگەدە، بىرەۋ بارىمتالاپ كەتتى دەۋگەدە كەلمەيدى، ءوز اياعىمەن كەتكەن ادام، سونان سوڭ دا زاڭ ارقىلى قۋزاستىرۋدىڭ ءجونى جوق، ىشتەي تىنىپ عانا ءجۇر، تاستاپ كەتكەن ەكەن دەپ مايراعا ايىپ تاعۋ ارتىق شارۋا، مايرانىڭ نە جازىعى، كەزىندە ايەل زاتىنا ءزارۋ بولىپ، توزىپ وتىرعان شاڭىراقتارىنا كەلىن بولىپ ءتۇسىپ، ءسان بەرگەنىنە كىنالى ما؟ الدە جەتپىستى جەلكەلەپ، جەر تايانىپ وتىرعان اكەلەرىن الاقانىنا سالىپ، بالاشا باققانىنا كىنالى ما؟ قاينىم دەپ قاباعىنا  قاراماي، جوقتى بار قىلىپ، باسىن قۇراپ بەرگەن وزىنە كىنالى ما؟ جو... جوق ولاي دەسە ساناتتىڭ ءوزى كىنالى بولعانى، بارلىعىنا انا اق نەكەسىن لايلاپ، شايتان ازدىرعان اعاسى كىنالى. وسىنى وي قولامتاسىندا قورتقان سانات، الىدە مايرانى جەڭگەلەپ، قاتتى قايىرىم جۇمىستارىنا كومەكتەسىپ كەلەدى، ال اناۋ كوكەلەپ تومپاڭ قاعىپ الدىنان جۇگىرە شىعاتىن سايانى ايتپايسىڭ با، ونى كورگەندە اعاسىنىڭ ادامشىلىقتان شىعىپ، باۋىرەتى بالاسىن ءتىرى جەتىم اتاندىرعان ازعندىعىن ويلاپ، كەڭسىرىگى اشىپ، كوزىنە جاس كەلەدى، مىنە بۇگىندە سول سايا انادايدان كەلە جاتقان كوكەسىن كورىپ تۇرا جۇگىردى، الدىنا قۇراق ۇشىپ كەلگەن سايانى جەردەن ءىلىپ الىپ، ماڭدايىنان سۇيگەن سانات جەڭگەسىنىڭ ۇيىنە قاراي اياڭدادى. اۋلاسىنىڭ باتپاعىن ارىلتىپ، ەسىكتىڭ تابالدىرىعىنا اياق سۇرتەتىن شاربى شوپ سالىپ جۇرگەن جەڭگەسى، قاينىمەن جىلى جۇزبەن ەسەندەستى دە، ەسىك اشىپ، ۇيگە باستادى.

سانات اعاسى جوعالعالى، جەڭگەسىنىڭ جۇرەگىن جارالاپ الامىن با دەپ، ول جايلى بۇل شاڭىراقتا اڭگىمە قوزعامايتىن، ونىڭ ۇستىنە اعاسىنىڭ كىناسىن ءوزى وتكىزىپ قويعانداي قورعالاپ، ماڭىزدى جۇمىس بولماسا، بۇل بوساعانى اتتاۋدان دا تارتىناتىن. ءبىراق مايرا ەشقاشان ولاي دەپ ويلاعان جوق، مانات ماناتتا، سانات سانات عوي، كىمنىڭ الدىنا بارسادا بىرەۋدىڭ كىناسىن بىرەۋ ارقالامايدى، مايرا قاينىسىنىڭ بۇل شاڭىراققا كەلۋدەن، تارتىناقتاپ جۇرگەنىندە سەزىپ ءجۇر، سونان سوڭ دا سانات كەلگەن سايىن جىلى قاباق تانىتىپ، داستارقانىن جايىپ، شىنىنىڭ شەتىن تىستەتپەي شىعارمايتىن. بۇگن دە سول ادەتىنە باسىپ:

- سانات، نەگە تۇرسىڭ، تورگە شىقساڭشى، انداعى تەنتەكتە كەلگەن سايىن كوكەلەپ،  جابىسىپ الىپ ەسىڭدى شىعاراتىن بولدى عوي،- دەپ سايانى كوتەرىپ بوساعادا تۇرىپ قالعان قاينىن تورگە شىعىۋعا قامشىلادى. سايانى كوتەرگەن بويى تورگە شىعىپ وتىرىپ جاتقان سانات:

- جەڭگە، كوكتەم ءوندىرىسى بولسا تاياپ كەلەدى، ءسىز بىيىل جەرىڭىزگە نە سالاسىز، سونى ۇعىسايىن دەپ بۇرىلعان ەدىم،-دەپ شارۋاسىنىڭ شەتىن جىرىمداپ شىعارىپ ەدى، مايرا:

- ە، الدىمەن وتىر، شاي دايارلايىن، استان ۇلكەن ەمەسسىڭ عوي،-دەپ جەڭگەلىگىن تانىتىپ، ەلپەك قىيمىلداپ ۇستەلگە داستارقان جايىپ، دامدەپ شاي قويدى، سودان بارىپ:

- بۇيىرسا، كۇزگى جىيىن-تەرىنگەدە جەڭىل بولسىن دەپ، ونىڭ ۇستىنە سابان- توپانى اناۋ جالعىز بۇزاۋلى سىيىردىڭ ازىعى بولاما دەگەن ويمەن جىيىرما مۋ جەرگە سارى بۇرشاق سالىپ، قالعان ون مۋىنا جوڭىشقانىڭ ۇرىعىن شاشتىرىپ الامىن با دەپ وتىرمىن،- دەپ ءوز ويىنداعىسىن ايتتى. جەڭگەسىنىڭ ويىن ەستىگەن سانات:

- ول دا ءجون ەكەن، ءوندىرىس سايماندارىن ەلدەن سۇرايمىز دەيتىن ەمەس، ءبارى دە وزىمىزدە تۇر، جەتەرلىك ۇرىعىن دايارلاپ قويساڭىز، كەزىندە ءبىر- ەكى جىگىتتىڭ باسىن قوسىپ تۇقىمدى ءوزىم-اق ءسىڭىرىپ تاستايمىن،-دەدى سانات، باسى اۋىرىپ، بالتىرى سىزداپ جۇرگەن جەڭگەسى، ەندى ەگىن- تەگىن دەپ البارىندى بولماسىن،- دەگەن ويمەن.

انا- مىنا دەگەنشە كوكەك ايىنىڭ دا العاشقى تاڭى اتىپ، قورازى شاقىردى. سانات ەل قاتارلى قىيمىلداپ الدىمەن جەڭگەسىنىڭ ءتىيستى جەرىنە سوقا ءتىسىن قادادى، تۇقىمىن ءسىڭىرىپ، بورازاسىن شىعاردى، توپىراق سۋى مەن مويىن سۋىنا دەيىنگى شارۋانىڭ بارىنە جەڭگەسىن ارالاستىرماي ءوزى تىندىردى. شىلدەنىڭ زارجاق شەگىرتكەلەرى كۇننىڭ اششى نۇرىنا شىداماي، ءشوپتىڭ اراسىنا بۇعىنىپ الىپ، شىرىلىنا شىنداپ باسقان كەز، شوپتەمەنىڭ دە ۋاقىت كۇتىرمەيتىن كەزى، بار جۇمىستى قاينىنا يتەرە بەرۋدەن ۇيالعان مايرا، وسى كەزدە عانا، ساياسىن ابىسىنىنىڭ جانىنا قالدىرىپ، اتىز باسىنا شىقتى، مانات بار كەزىندە، ول دالا جۇمىسىنا كوپ مويىن بۇرا بەرمەيتىن، ەندى مىنە ”باسقا تۇسسە باسپاقشىل“ دەپ، اششى كۇن نۇرىنىڭ استىندا  جۇرەلەپ وتىرىپ، ەگىننىڭ اراسىنا شىققا ارام شوپتەردى التى ايىرىعىنان تەر كەتىپ وتاپ كەلەدى. قاتتىراق  قىيمىلداعندىقتان شاڭقاي ءتۇس مەزگىلدە ەرنى كەبەرسىپ، كەنەزەسى كەۋىپ كەتتى، ورنىنان تۇرىپ ەدى، تاڭەرتەڭنەن جۇرەلەپ قيمىلداپ جۇرگەندىكى مە، ەكى سانى سالدىراپ، بەلى الدىرماي قالىپتى، سودان از كەم دەمالماق بولىپ، جان ارىقتىڭ جاعاسىنا كەلىپ، جالعىز تالدىڭ كولەڭكەسىنە تىزە بۇكتى، تاڭەرتەڭ كەلگەندە سۋسىندىقتى دا سول تالدىڭ تۇبىنە قويىپ كەتكەن. ول ءشوپتىڭ ءنىلىءسىڭىپ، الاقانى جاسىل جولاقتانعان قولقابىن شەشتى دە، سۋسىننان ءبىر شىنى قۇيىپ الىپ، كومەكەيى بۇلكىلدەپ دەمالماستان جۇتىپ جىبەردى، كولەڭكەدەگى سۋسىن سالقىن تۇر ەكەن، سارايى اشىلا قالدى. موينىنداعى ورامالىن الىپ توتىعا قالعان ءجۇزىن ايعىزداعان تەرىن سۇرتە وتىرىپ، دىرىلدەگەن ىستىق ساعىم اراسىنان، انادايدا كۇلبەڭدەپ جۇرگەن ەكەۋگە كوزى ءتۇستى. ءومىر دەيتىن الىپ بازاردا، تىرلىكتىڭ تىنىمىسز ارباسىن ەكەۋلەپ تارتىپ جۇرگەندەي ەلەستەگەن، مىناۋ ەرلى- زايىپتىلار ەسىنە ەركسىز ماناتتى ءتۇسىردى، ويلامايىن-اق دەسەدە قولى بوساي قالعان ادامدى يەكتەگەن وي، ”قوي بولدى“ دەگەنگە كونبەيدى ەكەن، ”قاراشى انا ەكەۋىن، قانداي جاراسىم تاپقان، مانات مەنەن بەزىنىپ كەتەتىندەي نە كۇنام بار، بالاسىن باعىپ، باقىرىن ۇستاعانىما كىنالىمىن با؟ جوعىن بار، ءبىرىن ەكى قىلىپ، الدىنا اسىن دايارلاعانى ما جازىقىتىمىن با؟ بوساعاسىن اتتاعان بەس جىلدا بەتىنە  قاراپ كوردىم بە، ارىسىم دەپ ارداقتاعاننان باسقا“ دەپ جۇرەگى مۇزداي قالعان ول: ”قويشى ەندى، نەنى ويلاپ كەتتىم، ءوزى سىيلاي بىلمەگەن ادامدى اۋىزعا الىپ قايتەم، شىرىگەن جۇمىرتقا دەيىن دە كوڭىلىمنەن كوتەرىپ جىبەرەيىن“ دەپ ءوزىن-ءوزى قايراپ قويدى، شىلدەنىڭ سىتىعى جەر اپشىسىن قۋىرىپ تۇر، ”اسپان اينالىپ جەرگە تۇسكەندەي دەگەن وسى- اۋ“ دەپ باسىن تومەن سالىپ، الدىنا قاراپ ەدى، ەكى قۇمىرسقا وزدەرىنەن الدە نەشە ۇلكەن قاراباس اق قۇرتتى سۇيرەلەپ، كولدەنەڭ جاتقان شىرپىدان وتكىزە الاماي، جانتالاسىپ جاتىر ەكەن. ەندى سولاردىڭ قىيمىلىنا قىزىقتاپ، نازارىن سولاي اۋداردى، ال قۇرت بولسا بۇلقىنىپ، بۇرجىيناشا بۇراتىلىپ قارسىلىق كورسەتىپ جاتىر، ءجىپ-جىڭىشكە ايىر مۇرتتارى ەدىرەيگەن ەكى قۇمىرسقا جان تالاسىپ العا قاراي سۇيرلەيدى، ءبىراق الدىندا جاتقان شىرپى ۇلكەن كولدەنەڭدىك كورسەتتى، مايرا قاسىندا جاتقان تالدىڭ سىنعان بۇتاعىن الدىدا الگى كولدەنەڭ شىرپىنى اقىرىپ سىرىپ، ولاردىڭ الدىنان بۇرىپ تاستادى، ەندى ولار قاراباس قۇرتىڭ ءبىرى باسىنان، ءبىرى قۇيرىعىنان تىستەپ الىپ دەدەكتەتىپ بارا جاتىر ەدى، الدارىنان ات تۇياعىنان تۇسكەن شاعىن شۇقاناققا  جولىقتى دا، قۇرتتى جىرانىڭ ارعى شەتىنە  شىعارا الماي جان تالاستى، بۇراتىلىپ قارسىلاسقان قۇرت ءناپ-ءنازىك ەكى بەيشارانى دەدەك قاقتىرىپ، كەيدە ۇشىرىپ- ۇشىرىپ تۇسىرەدى، دەسەدە ولەرمەن ەكەۋ ودان ايىرىلار ەمەس، ۇشىپ- ۇشىپ تۇسكەن ولار، كەيدە مۇرتتارىن ءتىيىستىرپ از كەم تۇرىپ، كەڭەس قۇرعانداي بولادى دا، قايتا قارەكەتتەرىنە باسادى، ءسۇيتىپ اجداھامەن الىسقانداي، مىڭ مىيقىناتقا ءتۇسىپ ءجۇرىپ، ەكەۋى اقىرى ولجالارىن شۇقاناقتىڭ جىيەگىنە شىعارىپ الىپ، ارى قاراي سۇيرەلەي جونەلدى. بۇلاردىڭ بار قىيمىلىن باعىپ وتىرعان مايرا ”ە، ءومىر، تىرشىلىك دەگەن وسى عوي،  تابيعات جان يەسىن جاراتقاندا رىزدىعىندا قوسا جاراتقان، ءبىر جان يەسىنە  ەندى ءبىر جان يەسىن ازىق ءۇشىن دۇنيەگە اكەلگەن دەپ ۇلكەندەر ايتىپ وتىرۋشى ەدى، سول راستا بولار، قاراشى مىناۋ كىپ-كىشكەنتاي قۇمىرسقالاردى، تىرشلىك ءۇشىن تىربانىپ، وزدەرىنەن الدە قايدا ۇلكەن، مىناۋ قاراباس قۇرتتى دەدەكتەتىپ بارا جاتقانىن، بىرلىك ءتۇبى تىرلىك دەمەكشى، ەگەر جالعىز قۇمىرسقا بولسا، اناۋ ولجالارىن يلەۋىنە جەتكىزۋى مۇمكىن بە، ەكەۋلەپ سەلبەسۋى قانداي كورەگەندىك، ادامدا سول عوي، سەلبەسىپ، سەرىكتەسىپ، ناپاقاسىن ءتورت تۇلىك مالدان، جەر ەمشەگىن ەمۋدەن الادى. كەيدە كەڭىردەك ءۇشىن بەيكۇنا قوڭىر اڭدارعادا مىلتىق كەزەيدى، بۇل قىلىعىن تابيعات بەرگەن رىزدىق دەپ جۋىپ- شايادى، حاۋاتا مەن حاۋانادان بەرى، ادام بالاسى جۇپتاسىپ، شاڭىراق كوتەرىپ، ۇرپاق ءوربىتىپ، سول ۇرپاقتىڭ قامى ءۇشىن، قارا قازانىن قاڭىراتپاۋعا تىرىسادى، قىل- قىسقاسى تىرشىلىك يەسى بولعان بارلىق اڭ دا، قۇستا سولاي“ دەپ، وي قوشاعىندا وتىرعان مايرا قولىنداعى بۇتاعىمەن ارىق ەرنەۋىنەن اسىپ توگىلگەن سۋ جىلماعايلاپ كەتكەن، مايدا قۇمنىڭ بەتىن ماعىناسىز شىيمايلاپ وتىرىپ، جەڭگەسىنىڭ كەڭەسى ەسىنە ءتۇسىتى. قايسى كۇنى، كىشى جەڭگەسى شاربات شايلىق سۇتكە ساۋىپ ءىش دەپ ءبىر بۇزاۋلى سىيىرىن جەتەلەپ كەلىپ، قايىن سىڭىلىسىنىڭ جاعدايىن ۇعىسىپ قايتقان، سوندا  ”مايرا- اۋ! نە بىلگەن ويىڭ بار، انا مانات بولسا وزىڭە وپاسىزدىق جاساپ، سايا ەكەۋىڭدى جۇرتقا تاستاپ، ءبىر قاتىننىڭ سوڭىنان ەرىپ كەتتى، ەندى ونىڭ ورنىن كۇزەتىپ وتىرماقسىڭ با؟ جوق باسقادان تىرشىلىك جولىن قاراستىراسىڭ با؟“-دەگەن، سوندا جوپەلدەمەدە نەدەپ جاۋاپ بەرۋدىڭ ءجونىن تاپپاي قينالعان، ميىندا تەكە تىرەس، ەكى ءتۇرلى وي تايتالاسقان،”ءبىر وي، ءيا، وپاسىزدىق ىستەپ كەتتى عوي ول ءيت، ءوزىنىڭ ىستەگەنىن وزىنە ىستە، كارتەيىپ تۇرعان جوقسىڭ، ەندى ومالىپ وتىرماي، ءوز جولىڭدى تاپ دەسە، ونىمەن وتاسپايتىن تاعى ءبىر وي،  مايرا ءالىپتىڭ ارتىن باق، مانات وپاسىزدىق ىستەگەنىمەن، اتاڭنىڭ ارۋاعى بار ەمەسپە، انا سايانىڭ جايىن ويلا، بەيتانىس بىرەۋدىڭ الدىندا جاۋتاڭ كوز قىلىپ قايتەسىڭ“ دەيدى، وسىنداي تەكە تىرەس ويدىڭ ورتاسىندا، تياناقتى جاۋاپ تاپپاعان ول، جەڭگەسىنە ”مەندە قازىر نە وي بار دەيسىز، شىققان قىز شىيدەن ارى دەپ، قولدارىڭىزدان ۇزاتىلدىم، ماناتقا ءوز قالاۋىممەن قوسىلىپ، ءبىر شاڭىراققا كەلىن بولىپ ءتۇستىم، ول وپاسىزدىڭ بۇيتىپ قاڭعىرتىپ كەتەرىن كىم ويلاعان، كىشكەنتاي سايام ءۇشىن بولسادا، ءوز كۇشىمە سۇيەنىپ تىرشىلىگىمدى كورەمىن،- دەپ عانا قويعان، سودان جەڭگەسى كەتەرىندە ”جىبەكتى تۇتە الماعان ءجۇن ەتەدى، ايەلدى كۇتە الماعان كۇڭ ەتەدى“ دەپ، ول وپاسىز قادىرىڭدى بىلمەدى، ەگەردە بۇل جەردە قىيىنشىلىق كورىپ، تۇرا المايتىن باستانىپ جاتساڭ، توركىنىڭە قايت، سەنى دالاعا تاستايمىز با، ول جاقتادا اشتان ءولىپ، كوشتەن قالماسسىڭ، سەلبەسىپ بىردەمە قىلارمىز،- دەپ قاداعالاپ كەتكەن، ايتىپ ايتپاي بۇل كۇندەرى، وعان وڭاي بولىپ تا جۇرگەن جوق،”كۇيەۋى تاستاپ كەتىپتى“ دەگەن قاڭقۋ سوزدەن قاشىپ، توي تومالاق سىياقتى، القالى توپ جىنالعان جەرگە بارۋدان دا تارتىنادى، كوبىنەكەي ءتورت تامنىڭ ىشىندە، ۇساق- تۇيەك جۇمىستاردى الدانىش قىلىپ، قاقپادان دا كوپ ۇزامايدى، اناۋ كىشكەنتاي ساياسى دەمەسە، كەڭىردەكتىڭ قامى دەمەسە، اتىز باسىنا شىعۋعادا دىلگىر بولىپ جۇرگەنى جوق، وسىلاردى ويلاعاندا كوزىنە لىقسىپ جاس كەلدى، كىرپىگىنەن ءۇزىلىپ تۇسكەن قوس تامشى جاستى الاقانىنىڭ ۇشىمەن سۇرتتى دە، قايتا جىگەرىنە كەلدى ”قويشى، نەمەنەگە بوساي قالدىم، بولماس ىسكە بولاتتان بەرىك بول دەمەۋشى مە ەدى، قادىرىڭدى بىلمەگەن بىرەۋ ءۇشىن، وي سوقتى بولىپ وتىرعانىم قايتكەنىم“ دەگەن بەكىمگە كەلگەن ول، ويىن جىيىپ ورنىنان  تۇردى دا  سەرگەك قىيمىلداپ، جۇمىسىن جالعاستىرىپ كەتتى.

سارى كۇزدە جەتتى، مايرا قاينى باستاعان بىرنەشە اۋىل جىگىتەرىنىڭ باسى قاسىندا بولىپ، بىرگە  قىيمىلدادى، ارەدىگىندە ازىق- تۇلىكتەرىن دايارلاپ بەرىپ ءجۇرىپ، سارى بۇرشاعىن شاپتىرىپ، سابان-توپانىن جىيدىرىپتا العان، ەندى بۇگىن ون مۋ جەردىڭ جوڭىشقاسىن شاپتىرىپ ءجۇر.

جوڭىشقا شاپقان جىگىتتەرگە تاماق دايارلاپ اپارماق بولعان مايرا، تاڭەرتەڭ سايانى كوكەسىنىڭ ۇيىنە قالدىرىپ كەتكەن، ءتۇس الەتى بولىپ قالعان كەز، مايرانىڭ ابىسىنى ايجامال ۇساق- تۇيەك ءۇي كۇيبىڭىمەن جۇرگەن، ءبىر كەزدە ايجامالعا رۋلىق جاقتان اپەكە بولىپ جۇرەتىن، اۋىلدىڭ ارعى باسىندا تۇراتىن، جارقىنگۇل ەسىكتى ەپپەن اشىپ بوساعا اتاعان. امان-سالەمنەن كەيىن، ايجامال اپەكەسىنە داستارقان جايىپ شاي قۇيدى.”وت العالى كەلگەن ايەلدىڭ وتىز اۋىز ءسوزى بار“ دەيدى عوي، ونىڭ قاسىندا مىناۋ ەكى كوزى الاق- جۇلاق ەتىپ، اينالاسىن ءتىمتىنىپ، قالىڭ قايقى ەرىندەرى قايماقشىپ، قۋ باستان قۋىرداق قۋىراتىن”جەل اۋىز“ جالپاق سارى ايەل ءۇشىن ۇندەمەي وتىرۋدىڭ ءوزى ابەستىك ەمەس پە، ويدان-قىردان وراعىتىپ، انا- مىنانى كوپىرتىپ وتىرىپ،  ەكى شىنى شايدى تاۋىسقانشا ايجامالدى كوپتەگەن ينفورماتسيالارمەن قامداپتا تاستادى، سايا كوكەسىنىڭ ەكى جاسار ۇلى ەرىكتى ويناتىپ ءتور الدىندا وتىرعان، ەندى سولارعا كوزى تۇسكەن جارقىنگۇل الاقانىمەن اۋزىن  قالقالاپ:

- مىناۋ الگى مايرانىڭ بيكەشى مە؟-دەگەن جارقىنگۇلگە ايجامال:

-ءيا، ابىسىنىم ەگىس باسىندا ءجۇر، قاربالاس بولعاسىن بىيكەشىن ماعان تاستاپ كەتكەن، سانات كەشە بۇرشاعىن جىيىرما مىڭ يۋانعا وتكىزدى،-دەپ وتىرعان، بۇگىن سانات بار بىرنەشە جىگىت، جوڭىشقاسىن شاۋىپ جاتىر عوي دەيمىن،- دەدى، جارقىنگۇل جاڭا ءبىر تاقىرىپتىڭ  وپ-وڭاي تابىلعانىنا جانى كىرىپ:

- سوندا، انا سىرتتان كەلگەن قاتىنمەن ەرىپ قاشقان قايناعاڭنان ءالى سىبىس جوق پا؟-دەپ ءسىڭىلىسىن سۋىرتپاقتاپ، تىڭ تاقىرىپتىڭ قولامتاسىن كوسەي ءتۇستى.

- ە، ول اعامىزدا شالىس باستى عوي، ازىرشە سىبىس جوق، سانات سۇراستىرعان بولىپ ءجۇر،-دەپ قانا قويدى ايجامال. مىنا جارتىمسىز جاۋاپقا جانى جاي تاپپاعان جارقىگۇل:

- بەتىم-اي، بۇل ءوزى ءبىر قىزىق شارۋا بولدى عوي، قايناعاڭ كەتكەلى دە جىلعا تاياپ قالدى عوي دەيمىن ءا؟ بولماسا سەندەرگە تەلەفون بەرىپ، حابارلاسقان جوق پا؟

- جوق، ول كىسى تەلەفون ءنومىرىن الماستىرىپ تاستاعان با، قالاي ەكەن؟ سانات تەلەفون جالعاعان سايىن المايدى.

- سولاي دە، قايناعاڭنىڭ باسىن اينالدىرىپ العان، انا قاتىن دا ءبىر سايقال ۇقسايدى عوي، سول عوي ءنومىرىن الماستىرتىپ تاستاپ وتىرعان.

- ءيا، سولاي ۇقسايدى،- دەي سالدى ايجامال، قايناعاسىنىڭ قايباتىن ارىعا سوزعىسى كەلمەي، ءبىراق جارقىنگۇلدىڭ جانى كىرىپ، وزەلەنە ءتۇستى:

- سوندا انا ابىستايڭنىڭ نە بىلگەن ويى بار؟

- ول كىسدە نە وي بولسىن، اعا اداستىرىپ كەتسەدە، مىنا كىشكەنە بىيكەشىن الدانىش قىلىپ  وتىر عوي.

- وي اڭقاۋ ءسىڭىلىم-اي، ءبىر ءسوزدى ايتپاسام بولماس، سانات ەكەۋىڭ ءبويتىپ سالعىرتسىماڭدار، ول قاتىننىڭ ىشىنە كىرىپ شىققان جوقسىڭدار عوي، ار جاعىندا نە جاتقانىن قايدان ءبىلدىڭ، وسىلاي قۇر تۇلىپقا موڭىرەپ وتىرادى دەيسىڭ بە؟ ەرتەڭ كۇنى بوتەن بىرەۋدىڭ ەتەگىنەن ۇستاپ كەتسە، انا قوراجاي، ەگىستىك جەر، اتاسى باسقا بىرەۋدىڭ قانجىعاسىندا كەتەدى، وسىنى ويلادىڭدارما، ”جامان ايتپاي جاقسى جوق“ ول باسقا بىرەۋدىڭ ەتەگىنەن ۇستاپ، قوراجاي مەن جەردىڭ يەلىگىن سونىڭ اتىنا تىركەتىپ جىبەرسە قايتەسىڭدەر، ”بىرگە تۋعان بىرگە ولەدى“ دەپ قايناعاڭنان قالعان دۇنيە-مۇلىك سانات ەكەۋىڭە ءتان ەمەسپە، جاڭا جيىرما مىڭدى ساناپ قالتاسىنا سالدى دەپ وتىرسىڭ، جەر سەندەرگە قاراسا، سول جىيىرما مىڭ ءوز قالتاڭا تۇسپەي مە،-دەپ، جايىن وتىرعان ايجامالدىڭ كوكىرەگىنە قىزعانشتىڭ قىزىل مىسىعىن مىياۋلاتىپ قايتقان. كەشتە ورالعان كۇيەۋىنە ايجامال:

_تۇستە جارقىنگۇل قايىنبىيكەڭ كەلىپ، شاي ءىشىپ قايتتى،-دەدى سونداعى اڭگىمەدەن تۇتانىپ، كوكىرەگىنە كۇشىكتەگەن قىزعانىشىن، كۇيەۋىنە قالاي جەتكىزۋدىڭ رەتىن تاپپاي. جۇمىستان شارشاپ كەلىپ، توسەككە قىيسايىپ جاتقان سانات:

- ول ”جەل اۋىز“ قايىنبىيكەم، نە جۇمىسپەن ءجۇر ەكەن،- دەي سالدى اڭگىمەگە زاۋقى سوقپاسادا ءسوز سالتى قىلىپ. سودان كۇيەۋىنىڭ نازارىن وزىنە بۇرىپ العان ايجامال جارقىنگۇل ءبۇيتىپ ايتى، ءسۇيتىپ ايتتى دەي وتىرپ مايرا جايلى كوڭىلىندەگى كومانىن سۋىرتپاقتاپ ايتىپ شىقتى. مىنا اڭگىمەنى ەستىپ ارجاعى قىلپ ەتە قالسادا، كوزبەن كورىپ، قولمەن ۇستاماعان ءدۇدامال جورامال بولعان سوڭ سانات:

- قوي ايجامال، ول”جەل اۋىز“ اپەكەڭ ايتا بەرەدى، مىنا ءسوزدى ەكىنشى سەنىڭ اۋزىڭنان ەستىمەيتىن بولايىن،-دەپ باسىپ تاستاعان. ءبىراق كىمنىڭ اۋزىمەن تاراپ جاتقانى بەي ءمالىم، مايرا تۋرالى پىش-پىش وسەكتەر اياداي اۋىلدى قىدىرىپ، وتكىنشى جاۋىنشا وقتىن- وقتىن كەلىپ، سانات پەن ايجامالدىڭ قۇلاعىنا دا ءتىيىپ جاتتى، سانات بۇل وسەك سوزگە جەلپ ەتپەگەندە، ايجامال بولسا ساناتتىڭ قاباعىنا قاراپ تۇنشىعىپ تىنعان.

كوكتەرەك قىستاعىنداعى ءبىر توپ ايەل باس قوسىپ، اۋىلدىقتاعى رەستىرونعا بارىپ

” 8- ناۋىرىز ايەلدەر مەرەكەسىن“ تويلاعان، وتباسى كۇيبىڭىنەن ازدا بولسا قولدارى بوساپ، ءوز تىزگىندەرى ءوز قولدارىنا تىيگەن جارىم اسپاندار، باستارى ءبىر داستارقاندا ءتۇيىلىسىپ، انادان-مىنادان ءسوز قوزعاپ، اڭگىمەنىڭ ارقاۋىن ۇزاققا قويابەرگەن، ورتادا ”جەل اۋىز“ جارقىنگۇل باستاعان بىرنەشەۋى سۋىرىلىپ وتىردا، باسقالارىنا ءسوز كەزەگى اندا- مۇندا عانا تىيەدى، ”ءۇش ايەل جارمەنكە“ دەپ جاتۋشى ەدى، ال مۇنداعىلار وتىز عوي، سونان سوڭ دا ايتىلمايتىن ءسوز قالسىن با، تالايدىڭ قۇلاعىن شۋلاتىپ بارىپ، تاقىرىپتىڭ ءبىر كەزەگى مايراعا كەلىپ تىرەلگەن، سوندا مايرانىڭ كورشىسى سامال دەگەن كەلىنشەك:

- ايجامال قۇربى، ابىستايىمنىڭ عايباتىن ايتتى دەپ رەنجىمە، مەن بولسام كورگەنىمدى ايتىپ وتىرمىن، قايسى ءبىر كۇنى تۇستە مايرانىڭ قاقپاسى الدىندا، جال قۇيرىعى توگىلىپ، ايىل-تۇرمانى كوزسۋىرعان، سۇلۋ كەرى ات اۋىزدىعىمەن الىسىپ بايلاۋلى تۇرعان سوڭ، مانات اعا كەلىپ قالدى ما دەپ وكپەمدى قولىما الىپ جەتىپ بارسام، توردە تورەدەي بوپ تانىمايتىن بىرەۋ وتىر، الدىنا اتكوپىر داستارقان جايىپ تاستاپ، مايرام شاي قۇيىپ جاتىر ەكەن، ەسىكتەن كىرگەن سوڭ قايىرىلىپ قايتا قاشاتىن ەمەس، الگى بەيتانىس ادامعا ەرنىمدى جىبرلاتىپ ەسەندەسىپ، داستارقاننىڭ شەتىنەن بارىپ تىزە بۇكتىم، مايرا مەنەن قىسىلىپ قالدى بىلەم، سودان ”اۋىلداعى ساباقتاسىم شالقار دەگەن اعاڭ، اۋىلدىققا جۇمىسپەن كەلگەن ەكەن، جولشىباي امان-سالام جاساۋعا ءتۇسىپتى“دەپ قوناقتىڭ جايىن ءتۇسىندىرىپ قويعان بولدى، ءاي، تەك عانا امان- سالەمگە بۇرىلعان جان ەمەسسىڭ عوي دەپ تۇيدىم دە، ۇيالتپايىن دەپ تەز سىتىلىپ شىعىپ كەتتىم،-دەپ ەدى. ”جەل اۋىز“ جارقىنگۇل  ايجامالعا الاقتاپ ءبىر قاراپ الىپ:

- ايتقانىم كەلدى مە ءسىڭىلىم، انا ابىسىنىڭ ەندى سەندەرگە قول بولمايدى، ول قاتىننىڭ ارتىنىڭ قوپاقتاعانى وسى، ەندى ەستەرىڭدى جىيىڭدار، قاڭعىرعان بىرەۋدىڭ قانجىعاسىنا كەتپەي تۇرىپ، الاتىندارىڭدى الىپ قالىڭدار،-دەپ توندىرگەن، مىنالاردىڭ اڭگىمەسىن ءبىيداي ءوڭى سۇرلانىپ، ءۇن-ءتۇنسىز سىزداپ وتىرىپ تىڭداعان ايجامال ۇيىنە كەلە، ساناتقا سوقتىققان:

-ءاي، سەن شاڭ جۋىتپاي جۇرگەن، انا جەڭگەڭ جىرعاتىپ جۇرمەپتى، ول تۋرالى بىردەمە دەسەم-اق، اۋزىمنان قاعىپ بولماۋشى ەدىڭ، مىقتى بولساڭ جاپ ەندى انا قالىڭ قاتىننىڭ اۋزىن، اياۋلى جەڭگەڭ، اعانىڭ ءولى-تىرىسىنەن حابار كەلمەي جاتىپ، تاپا- تال تۇستە، قايداعى قاڭعىرعان ەركەكتى ەنگىزىپ الىپ، اعانىڭ ءتورىن جىن ويناققا اينالدىرىپ جاتىر دەيدى،-دەپ ەستىگەن سوزىنە ەپتەپ جانىنان شاپتاپ، بار پالەنى ءتوندىرىپ:

- ەندى قامدانباساق، انا اعادان قالعان قورا-جايدا، ەگىستىك جەر دە قايداعى ءبىر قاڭعىباستىڭ قالتاسىنا تۇسەدى،-دەپ، سانىن سابالاپ كۇيىپ پىسقان. مۇنى ەستىگەن ساناتتىڭ دا ايتارعا بولماسا موينى بوساپ ”ايتىپ ايتپاي، جەڭگەم شىنىمەن بىرەۋدىڭ ەتەگىنەن ۇستاپ كەتسە، انا اعام ەكەۋىمىز تىربانىپ سالعان ءۇي، اكەمنەن قالعان جەر، اتاسى باسقا بىرەۋدىڭ يەلىگىندە كەتپەسىن“ دەگەن كۇمان جۇرەگىن شىم-شىم ەتكىزگەن، ءبىراق ”جەل اۋىز“ قايىنبيكەسى باستاعان بىرنەشە قاتىننىڭ جەل سوزىنە بولا جەڭگەسىنە جەتىپ بارىپ ”كۇيەۋگە تيگەلى جاتىر ەكەنسىڭ عوي، كەتسەڭ ءۇي مەن جەردى وزىمىزگە قايتارىپ كەت“ دەۋگە دايىن تۇرعان دالەلى جوق، ”ءالىپتىڭ ارتىن باعايىن، بۇل ءس اشىققا شىعىپ، ناسىرعا شاۋىپ جاتسا بارىپ، كولدەنەڭ تۇسسەم دە كەشىكپەسپىن“ دەپ ويلاعاندا قويعان. ءبىراق اعاش باسىنا شىعىپ العان ايجامال، مۇنىمەن ساباسىنا تۇسە قويعان جوق. قايىن اپەكەسى بۇلبۇلعا تەلەفون جالعاپ، مايرا ءجايلى داقپىرتتى تاۋداي ەتىپ جەتكىزىپ، اتادان قالعان قوراجاي مەن ەگىستىك جەر تالان-تاراجىعا تۇسكەلى جاتىردەپ سوقتىردى، بۇل جاقتا دايىن ولجانى، بىرەۋ كەلىپ باسىپ قالعالى جاتسادا، ساناتتىڭ بۇيرەگى بۇلىك ەتپەي، جاتىپ العانىن دا قاعىس قالدىرماي ايتىپ شىقتى، قايىن اپەكەسىن وزىنە وداققا تارتىپ، الداعى داۋدىڭ الداسپانى ەتىپ ۇستاۋ ءۇشىن:

- اپەكە، مەنى نەگە جۇلىنىپ وتىر دەمەڭىز، مايرا كەتسە بوس كەتكەلى وتىرعان جوق، بارلىعىن قورجىنىنا سالىپ كەتكەلى وتىر، مايرانىڭ توركىنىنەن كوتەرىپ كەلگەن ەشتەمەسى جوق شىعار، بارلىعى دا اتام مارقۇمنىڭ تىرناشتاپ جىيناعانى، اعا مەن ساناتتىڭ ماڭداي تەرىنىڭ بوداۋىنا كەلگەن دۇنيەلەر، مەن بۇنىڭ ءبارىن تەك سانات ەكەۋىمىز الىپ قالايىق دەپ وتىرعانىم جوق، شىنىن قۋعاندا مارقۇم اتامىزدىڭ شاڭىراعىندا ءسىزدىڭ دە ۇلەسىڭىز بار، تىم بولماعاندا انا جەردى قايداعى ءبىر قاڭعىباس بىرەۋگە جەم قىلماي، ءوز-ءوز ۇلەسىمىزدى الىپ قالايىق، سىزدە، بىزدە شاشىلىپ، شالقىپ وتىرعان جوقپىز، بەس، ون مۋ جەردىڭ بەتىنە قاراعان ديقانبىز، ەرتەڭ كۇن انا ەرجەتىپ وتىرعان بالالارىڭىز باسىنا شاڭىراق كوتەرسە، وعان دا تىرشىلىك كەرەك، جەر كەرەك، وسىنى ايتسام، انا تەرىس ازۋ باۋىرىڭىز، بەتىمنەن قاعىپ، اۋىز اشتىرمايدى،-دەپ دولىلانىپ جىلاپ جىبەردى. مىنا ءسوزدى ەستىگەن بۇلبۇل، مايرا قازىر كۇيەۋگە شىعىپ، بار دۇنيەنى تەڭدەپ كەتكەلى جاتقانداي-اق تىقىرشىق اتىپ كەتتى دە:

- كەلىن، مىناۋ ءوزى ءبىز ەستىمەگەن شارۋا عوي، شىنىمەنەن سولاي بولسا، جاعداي كۇردەلى ەكەن، ماناتتىڭ قاتەلىگى بولسا ءوز باسىنا، ال مايرا سايانى باعىپ شاڭىراقتى ساقتاپ وتىرسا، بىزدە دە ايتار ءسوز جوق ەدى، ەگەر سەن ايتقانداي بوتەن بىرەۋدىڭ ەتەگىنەن وستاپ كەتەمىن دەسە، اراداعى تۋىستىق جويىلدى دەگەن ءسوز، وندا انا سايانى ەرتەڭگى كۇن ماناتتىڭ ۇرپاعى دەي مە، وگەي اكەسىنىڭ نوپوسىنا تىركەلەدى دە، سونىڭ ۇرپاعى بولىپ كەتە بارادى. جاقسىلاپ اقىل قوسىپ، انا قاتىن بىرەۋدىڭ ەتەگىنەن ۇستاماي تۇرىپ، وزىمىزگە تىيەسەلى دۇنيەلەرىمىزدى الىپ قالايىق،-دەپ ايجامالدىڭ دەگەنىن دەمەپ شىعا كەلدى. سونىمەن ەرتەسى كۇيەۋى بەكەجاندى ەرتىپ ەنتىگىپ جەتكەن. 

-ءاي، ىنجىق، سەندە قان بارما، ءىس ناسىرعا شاۋىپ، اعاڭنىڭ مال-مۇلكى بۇلاڭشىلىققا تۇسكەلى جاتسا، نەمەنەگە مايموڭكەلەپ بۇعىپ جاتىرسىڭ؟ مىنا ايجامال بولماسا بەكەجان ەكەۋىمىز تۇكتەن حابارسىز جاتادى ەكەنبىز،- دەپ باۋىرىنا شاپتىقتى، ايجامالدىڭ دۇمبىلەز جۇمىستى دۇرلىكتىرىپ، ناسىرعا شاپتىرعانىن سەزە قويعان سانات:

-وي، اپەكە، سىزگە نە بولعان، كەلمەي جاتىپ شاپتىعىپ، ونداي ىرگەدەن جاۋ شىعىپ، بارىمتاعا تۇسكەلى جاتقان ەشتەمە جۇق، قايداعى جەل اۋىزداردىڭ جەلىكپە سوزىنە ەرىپ، دۇرلىكتىرپ جۇرگەن ايجامالدىڭ سوزىنە ەرىپ، سەندەردە قىزىق ەكەنسىڭدەر،- دەپ ەدى اپەكەسى ءتىپتى وت الىپ، قوپاعا ءتۇستى:

-جەل سوقپاسا ءشوپتىڭ باسى قىيمىلداي ما؟ انا قاتىن ماناتقا ەرەگەسىپ، تاپقان بىرەۋىنىڭ ەتەگىنەن ۇستاپ، بار دۇنيەنى سوعان اۋدارا سالعالى وتىر، الگى كەلىپ جۇرگەن شالقار دەگەن نەمە، بەكەر جىلتىڭداپ ءجۇر دەيمىسىڭ؟- دەپ ساناتقا الا كوزىمەن اتا قاراپ وتىرعان بۇلبۇل، ەندى قۇلاق مولداسى بولىپ وتىرعان كۇيەۋىنە شاپتىعىپ،-سويلەسەڭشى-ەي، اۋزىڭا مارجان ساپ وتىرماعاننان كەيىن، سەنى كورگىزبەگە اكەلدى عوي دەپ پە ەدىڭ، مىنا ىسكە اقىل قوسسىن دەپ ەرتىپ كەلىپ وتىرمىن،-دەپ ەدى. تۋمىسىنان از ءسوزدى، ءبىر توعا مومىن بەكەجان:

-مەن نەدەيمىن، بارلىعىن ءوزىڭ ايتىپ جاتىرسىڭ عوي، مايرا كەلىن راسىندا سولاي ءبۇلىنىپ جاتسا دۇرىس بولماعان ەكەن،– دەپ ءسوزىنىڭ ارتىن مىڭگىرلەپ جۇتىپ قويىپ ەدى، بۇلبۇل ءىلىپ  اكەتىپ:

-وي، اۋزىنان ءسوزى، قوينىنان ءبوزى تۇسكەن ەز، سەنەن نەمەنە اقىل شىعادى دەيسىڭ،-دەپ ەزۋى كوپىرشىپ، ءوزىنىڭ بۇل شاڭىراقتاعى ۇلكەنى ەكەنىن كولدەنەڭ تارتىپ، اقىلىمنان شىقپايسىڭدار دەگەنگە كەلدى، سودان بار پالەنى ءۇيىپ-توگىپ،”اكە- شەشەمنىڭ ارۋاعى تۇرعاندا، باۋىرىمنىڭ باسپاناسىن باقىرايتىپ قويىپ، قاڭعىعان بىرەۋگە تاپتاتپايمىن، انا قاتىننىڭ جىن ويناققا اينالدىرۋىنا جول بەرمەيمىن“دەپ كۇيەۋى مەن ساناتتى ءبيدايشا قۋىرىپ، اقىرعى شەشىمىن تاعى دا ءوزى ايتتى.

سوڭعى شەشىم مىناۋ بولدى، قوراجاي مەن جەر ماناتتىكى، كىناشكادا تۇگەل سولاي حاتتالىپ-شوتتالعان، قازىر مايرا مەن ماناتتىڭ ەشقانداي قاتىسى جوق، ەكى بولەك ادام، سوندىقتان قوراجاي مەن جەر ماناتتىڭ تۋعان اپەكە، باۋىرى بولعان بىزگە ءتان. مايرا بىرەۋدىڭ ەتەگىنەن ۇستاپ، ارام ويىن ىسكە اسىرماس بۇرىن، وزىنە بەتەكى كەزىگىپ، قوراجاي مەن جەردى قايتارىپ الۋ، وعان كونبەسە زاڭ ورىندارىنا، بولماسا سوتقا ارىزدانۋ. سانات سالعىلاسىپ بۇلاردى جەڭە الامسىن ءبىلىپ، امالسىزدان بەيتاراپ قالا بەردى.

ەرتەسى تاڭەرتەڭ بۇلبۇل ايجامالدى ەرتىپ مايرانىڭ ۇيىنە كەلدى، ەشتەمەدەن حابارسىز مايرا، قايىن اپەكەسى مەن ابىسىنىن جىلى جۇزبەن قارسى الىپ، تورگە شىعاردى، سودان ءشاي دايارلايىن دەپ وشاق جاققا ۇمتىلىپ ەدى، تىسىرايىپ وتىرعان بۇلبۇل”ىشپەيمىز اسىعىسپىز“دەپ تويتارىپ تاستادى، سودان دوڭىز ايباتىن سىرتىنا سالىپ سىزداپ، ازكەم وتىرىپ بارىپ كەلگەن شارۋاسىنا كوشتى:

- مايرا، ءبىز بۇگىن ماناتتى اقتاپ العالى كەلىپ وتىرعامىز جوق، ونىڭ جۇمىسىءبىر باسقا، سەنىڭ دە جولىڭدى توسايىق دەگەن ويىمىز جوق، كەتەم دەسەڭ جولىڭ انە،-دەپ توقتاعاندا قايىن اپەكەسىنىڭ مىنا ءسوزىن ەستىپ تۇيەدەن تۇسكەندەي بولعان مايرا:

- اپەكە، نە دەپ كەتتىڭىز، تۇك تۇسىنسەم بۇيىرماسىن، كىم كەتەم دەپ وتىر ەكەن، انا سايا تۇرعاندا قايدا بارام، وتىرام وسى بوساعادا،-دەپ ەدى، بۇلبۇل:

- بولدى مايرا، سىيقىرسىماي-اق قوي، ءبىز ءبارىن دە ەستىپ،ءبىلىپ كەلىپ وتىرمىز، كەتەم دەسەڭ جولىڭ اشىق دەدىم عوي جاڭە، تاعى دا ايتارىم سول، توسپايمىز، تەك ءبىر شارت، ماناتتان قالعان مىنا قوراجاي مەن انا وتىز مۋ جەردى قايتارىپ كەت، سودان قايدا بارساڭ وندا بار،-دەدى. مىنا ءسوزدى ەستىگەن مايرا بىجالاق قاعىپ:

- اپەكە، بۇل قاي قىرىڭىز، ماناتتان تارتقان ازابىم از بولعانداي، ەندى انا ءتىرى جەتىم  ەكەۋىمىزدى باسپانامىزدان قۋايىن دەدىڭىز بە؟،-دەپ ءسوزىنىڭ ارتىن ايتا الماي قىستىعىپ جىلاپ جىبەردى، باعانادان الا كوزىمەن اتىپ، تەرىسىنە سىيماي وتىرعان ايجامال:

- سەن تىنىش وتىرساڭ، ءبىز بەكەردەن بەكەر سوقتىعامىز با؟ بىزدە دە كوز بار، قۇلاق بار، اعاعا ەرەگەسىپ، بىرەۋدىڭ ەتەگىنەن ۇستاپ، مال-مۇلىكتى قىمقىرىپ العالى جۇرگەن سايقالدىعىڭدى كورىپ تە، ءبىلىپ تە وتىرمىز،-دەپ ەدى، كىشى بولسادا ابىسىن دەپ سىيلاپ، كەيبىر كەسىر مىنەزدەرىن ساناتتىڭ بەتى ءۇشىن كەشىرىپ، باسىنان اسىرىپ ءسوز ايتىپ كورمەگەن ايجامالدىڭ مىنا ءسوزىن ەستىگەن دە كۇيىپ كەتتى:

- ءاي ايجامال، نە دەپ وتىرسىڭ؟ كوزىڭمەن كورىپ، قولىڭمەن ۇستاپ العانداي بۇل قاي ءسوزىڭ، ابىسىن دەپ سىيلاسقاننان باسقا نە جازىعىم بار ەدى، مەن سەنى شاقىرىپ كەلگەم جوق، وشاعىمنىڭ باسىنا كەلىپ، كوك ايىلدىعىڭدى كورسەتپە ماعان،-دەپ تىك كەلىپ ەدى، قايىن اپەكەسى شىقتى مىنا جاقتان شىتىناپ:

- كوگەرەكتەمە مايرا سەن، انا تاپا-تال تۇستە تورىڭە كەلىپ شالجىيىپ جاتقان شالقار دەگەن نەمەڭ، تۇندە كەلىپ، قوينىمنان شىققان جوق دەپ ايتا الاسىڭ با؟-دەپ جوق جەردەن ءپاتۋا تاۋىپ، مايرانىڭ ونسىزدا جارالى جۇرەگىن شىمشىپ جۇلىپ العانداي بولدى. ەندى مايرادا تىك كەتتى:

- ول دەگەن مەنىڭ باستاۋىشتان تارتىپ بىرگە وقىعان ساباقتاسىم،ءارى اۋىلداسىم، باياعى دا باس قۇراپ العان، ءۇيلى-باراندى ادام، تاۋدان ءتۇسىپ، اۋىلدىق ۇكىمەتكە جۇمىسپەن كەلگەن ەكەن، جول-جۇنەكەي ءتۇسىپ ءشاي ءىشىپ كەتتى، مىناۋ ىشىنە ادام كىرۋگە بولمايتىن مولا ەمەس ءۇي، ادام بولعان سوڭ ۇيگە بىرەۋ كەلەدى، بىرەۋ كەتەدى، ەندى مەنىڭ ەركىمدى بۋايىن دەدىڭدەر مە،-دەپ باعانادان تىكەسىنەن تىك تۇرعان مايرا توسەككە دۇڭك ەتىپ وتىرا كەتتى دە، ورامال شىتىن الىپ، كوز جاسىن ءسۇرتتى. مايرانىڭ  قاتقىل قاباعىنان ايجامال جاسقانىپ قالدى دا بۇلبۇل ارالاستى سوزگە:

- سىقسىڭداما مايرا، ءبىزدى كوز جاسىڭمەن قورقىتا المايسىڭ، اقىلىڭا كەلىپ دەگەنىمىزگە كوندە، مىنا قوراجاي مەن انا جەردى قايتار، سودان سوڭ بايسىراپ وتىرساڭ، يتكە باراسىڭ با، قۇسقا باراسىڭ با؟ ەرىك وزىڭدە، باردا ماۋقىڭدى باسا بەر،-دەپ ەدى، بەتى اشىلىپ العان مايرا قايىن اپەكەم دەمەدى:

- اۋزىڭىزدى بۇلعاماي سويلەڭىز، مەن دە شەشە كورىپ، شەشە ءتالىمىن الىپ وسكەن جانمىن، وسى كۇنگە دەيىن ماناتقا قىلداي قىياناتىم بولسا زاۋالىمدى تارتايىن، انا باۋىرىڭ قۇساپ كورىنگەنمەن ىلىعاتىن ءيت ەمەسپىن، كۇيەۋدىڭ سىيقى سول بولسا، تويدىم سول كۇيەۋدەن، سەندەرگە اشىق ايتىپ قويايىن، مەن دە وسى شاڭىراقتىڭ ءبىر مۇشەسىمىن، بۇل ۇيدەن يگىلىكتەنەتىن ۇقىعىم بار. دۇنيە-مۇلكىن ءبولىپ الام دەسە، انا قاڭعىپ كەتكەن باۋىرىڭنىڭ ءوزى كەلىپ سويلەسسىن، ءۇشىنشى جاق بولعان سەندەردىڭ كيلىگەتىن ۇقىقتارىڭ جوق،-دەپ كوز جاسىن تىيىپ، ەكەۋىنە تىك قارادى. اتتان تۇسسەدە ۇزەڭگىدەن تۇسكىسى كەلەمەگەن قايىن اپەكەسى:

- نەگە ۇقىعىمىز جوق ەكەن، سەن قازىر اردابايدىڭ كەلىنى ەمەسسىڭ، ماناتپەن بەس تىيىندىق قاتىسىڭ جوق، ونى بەزدىرىپ جۇرگەن، انا جىلان ارالاعان ارام قۇشاعىڭ، ەڭ جاقسىسى قوراجاي مەن جەردى قايتارىپ بەر دە، انا قىزىڭنىڭ ناق اكەسىن تاۋىپ ال.

- اۋىز وزىمدىكى دەمەي، بايقاپ سويلەڭىز، سابىيگە ءتىلىڭىزدى تىيگىزبەڭىز، ونىڭ اكەسىنىڭ كىم ەكەنىن تەكتەيتىن ءسىز ەمەسسىز، ءالى زاڭ بويىنشا اجىراسپاعاندىقتان، مەن بۇل شاڭىراقتا ءبىر كۇن تۇرادى ەكەمىن، ءالى دە ماناتتىڭ قاتىنىمىن، جەردە قوراجاي دا مەنىكى، كوزدەگەندەرىڭ وسى بولسا، ەرەگەسكەنىم ەرەگەسكەن، ايتاتىن جەرلەرىڭە بارىپ ايتىپ، تارتقىزىپ الىڭدار، باسقا جۇمىستارىڭ جوق بولسا، ەسىك انە شىعىڭدار ۇيدەن!!-دەپ بارىپ ەستىكتى شارق ەتكىزىپ شالقاسىنان تاستادى. ەسىككە قاراي جۇرە سويلەگەن قايىن اپەكەسى:

- سەن قاتىن ءبۇيتىپ اسپا، كىممىن دەپ ءجۇرسىڭ ءوزىڭدى، كورىنگەننەن قالعان شارىق شاقايسىڭ، زاڭنان ۇلكەن ەمەسسىڭ، وسىدان قوراجاي مەن جەردى تارتىپ الماسام، بۇلبۇل اتىم ءوشسىن، ەندەشە زاڭنىڭ الدىندا كەزىگەيىك،-دەپ جەرگە بىلش ەتكىزىپ تۇكىرىپ، ايجامالدى ەرتىپ ەسىكتەن شىعا بەردى.

- ءيت دالاعا كوكىمەڭىز، كىمنىڭ اق، كىمنىڭ قارا ەكەنىن ءبىر جارتۋشى بىلەدى، ال زاڭدى مەن دە بىلەمىن، زاڭنىڭ الدىندا مەنىڭ دە ايتارىم بار،-دەپ، انالار شىعا بەرە ەسىكتى تارس ەتكىزىپ جاۋىپ الدى.

مايرانىڭ ۇيىنەن دەگەنىنە جەتە الماي، تۇمسىقتارى تاسقا ءتيىپ شىققان بۇلبۇل مەن ايجامال كەڭەسە كەلە، اۋىلدىق ۇكىمەتكە بارىپ ارىزدانباقشى بولدى.”قويىڭدار، ءىستى ناسىرعا شاپتىرىپ قايتەسىڭدەر“دەگەن ساناتتىڭ ءتىلىن المادى، ءوندىرىس باستالاردان بۇرىن، جەردى تارتىپ الماقشى بولىپ، ءبىر جۇمانىڭ ىشىندە ارىزدارىن جازىپ دايارلاعان بۇلبۇل مەن ايجامال بەكەجاندى ەرتىپ اۋىلدىق ءادىليا بولىمشەسىنە باردى، ولاردىڭ ارىزدارىن كورىپ، جالپى جاعدايدى اۋىزدارىنان ەستىگەن زاڭ قىزمەتكەرى بۇلبۇلعا:

- سەندەردىڭ بۇلارىڭ ءوز وتباسىلارىڭ ىشىندەگى ماجىرا ەكەن عوي، ۇستىنەن ارىزدانىپ وتىرعاندارىڭ ءوز كەلىندەرىڭ ەكەن، بوتەن ادام ەمەس سوتتاسىپ ءوز بەتەرىڭدى جىرتىسىپ قايتەسىڭدەر، ”باس جارىلسا بورىك ىشىندە، قول سىنسا جەڭ ىشىندە“ دەگەن، ىشتەي راقايلاسىپ، بىتىرسەڭدەر بولدى عوي،- دەپ ەدى، بۇلبۇل وعان كونبەدى.

- جوق، ول قازىر ءبىزدىڭ كەلىنىمىز ەمەس، باۋىرىم مانات باسقا بىرەۋمەن كەتكەلى جىلدان استى، انا قاتىن عوي بىرەۋدى تاۋىپ الىپ وتىر، ارىزىمدى ءبىتىرپ بەرىڭىزدەر، قوراجاي مەن جەردى قايتارىپ الامىز،-دەپ قاسارىستى. زاڭ قىزمەتكەرى:

- سىزدەر مىنانى ءبىلىپ الىڭىزدار، زاڭ تەك ءبىرجاقتىڭ عانا پىكىرىن تىڭداپ قورتىندى شىعارمايدى، قارسى جاقتىڭ پىكىرنەدە قۇرمەت ەتەدى، ەگەر كەلىندەرىڭىز ءۇي جاڭالامايمىن، بالامدى باعىپ وسى شاڭىراقتا وتىرامىن دەسە، ونىڭ دا زاڭدى ۇقىعى قورعالادى، ويتكەنى ول ماناتپەن زاڭدى تۇردە اجىراسقان جوق، سوندىقتان زاڭ دا ءالى دە ماناتتىڭ جۇبايى دەپ قارالادى، مانات پەن اجىراسقان كۇندە دە، دۇنيە مۇلىكتەن ايەلى مەن بالاسىنا بەرىلەتىن بەلگىلى ۇلەس بولادى، ارىزدارىڭدى تاستاپ كەتىڭدەر، بۇل قولما- قول ءال بولا سالاتىن جۇمىس ەمەس، تەكسەرەيىك، مايرامەن كەزدەسىپ جاعداي ۇعىسايىق،- دەپ قايتاردى، ءبىراز ۋاقىت وتكىزىپ جىبەرگەن اۋىلدىق ءادىليا بولىمشەسى ارناۋلى ادام جىبەرىپ، مايرادان جاعداي ۇعىسقان، مايرا ولارعا جاعدايدىڭ بۇگە-شىگەسىن شىعارماي ءبارىن دە ايتىپ بەرگەن، ول”اقىماق ەمەسپىن، زاڭدى مەن دە بىلەمىن، كۇيەۋگە تيگەلى جاتىر دەگەنى قۇيداي وتىرىك، قايداعىنى ويدان قۇراستىرىپ جۇرگەندەگى ماقساتى، قوراجاي مەن ەگىستىك جەردى ەبىن تاۋىپ مەنەن تارتىپ الۋ“ دەگەن. جاعدايدىڭ شىن سىرىنا قانىققان اۋىلدىق ءادىليا بولىمشەسى، ەندى انالار ساباسىنا ءتۇسىپ، جالعاستى ارىزدانباسا جابۋلى قازان جابۋلى كۇيىندە قالسىن،- دەپ قايتا قۋزاستىرماعان.

اۋىلدىق ءادىليا بولىمشەسىنەن، وزدەرىنە ءتيىمدى جاۋاپ دامەتىپ جاتقان ارىزشى جاق، تاعاتى كەتە  قۇلاق تۇرسەدە، ءبىراق تياناقتى جاۋاپ كەلمەي، سوڭى سيىر قۇيمىشاقتانىپ سوزىلا بەردى،  انە- مىنە دەگەنشە كوكتەم ءوندىرىسى دە باستالعالى تۇر، ەندى توسا بەرسە مايرا جەرىنە ەگىن ەگىپ تاستايدى، سودان ولار قارا جۇرەكتىككە باسىپ، تاسباۋىر تاۋەكەلدىككە كەلدى، بۇلبۇل مەن ايجامال وڭاشا اقىلداسىپ الدى دا، بەكەجاندى قاباقپەن باسقارىپ، ءورلى-قىرلى شاپقىلاتىپ، جەر مايلاپ الىپ ەگىن سالاتىن ءبىر قوجايىندى تاپتى دا، مايرانىڭ وتىز مۋ جەرىن  ەشكىمگە بىلدىرمەي مايلاپ جىبەردى، مۇنى ارتىنان بىلگەن سانات:”ءبارىن شىعارىپ جۇرگەن سەنسىڭ“ دەپ ايجامالدىڭ جەر-جەبىرىنە جەتە ياناتتاپ، وڭ كوزىن كوگەرتىپ تاستادى، جىلاپ ەڭىرەگەن ايجامال بار پالەنى بۇلبۇلعا جاۋىپ قۇتىلدى، سودان ”بۇلارىڭ نە، ادامشىلىق دەگەن قايدا؟“ دەپ اپەكەسىنە بارىپ ەدى، ”سەن ءوز ءجونىڭدى جوندەپ ال، مەنىڭ ىسىمە ارالاسپا“ دەپ ۇيدەن قۋعانداي بولىپ شىعارعان، سودان مايرانىڭ الدىندا بەتىمەن جەر باسقان سانات ونىڭ ۇيىنە بارۋدان دا قالعان، ۇزاقتان قاراسىن كورسە قاشىپ-پىسىپ قۇتىلىپ ءجۇردى، سانات قانشا قاشقانمەن بۇل جۇمىس اشىققا شىقپاي قالاما، كوكتەرەكتىكتەر ءوندىرىس باستاپ، ەگىس اتىزىنا بۇلىق قويعان كەز، مايرا بۇلبۇل مەن ايجامالدىڭ ساناتتى ەندى وزىنە كومەككە جىبەرمەيتىنىن ءبىلىپ، اۋىلداعى تىراكتور، بۇلىعى بار توكەنگە جەرىن ايداتىپ الماققا بارعان، سوندا اڭ-تاڭ بولعان توكەن: ”وي، مايرا، مەن سەنى جەرىن مايلاپ جىبەرگەن ەكەن دەسەم، بۇل قالاي بولعانى، كەشە بىرەۋلەر سەنىڭ ون مۋ جوڭىشقالىعىڭمەن قوسىپ، وتىز مۋ جەرىڭدى ءبىراق ايداپ تاستادى عوي“ دەگەن. بۇلءسوزدى ەستىگەن مايرا مۇنى بۇلبۇل مەن ايجامالدىڭ ىستەپ وتىرعان قيعىلىعى ەكەنىن بىلە قويىپ، توكەننىڭ ۇيىنەن  اشۋلانىپ  شىققان، ” ارلى ارىنا قاراسا، ارسىز مەن جەڭدىم دەيدى“ دەپ بۇل قاي باسىنعانى، ادامشىلىقتان بەزگەن ايجامالدىڭ ءوزى ىستەگەنىن وزىنە ىستەپ، جاعاسىنان سۇيرەپ شىعىپ، جۇرت الدندا بەتىن ايداي قىلايىن دەپ تەبىنىپ بارىپ ءوزىن-ءوزى ۇستاپ الدى، ”قوي، ول كوك ايىلمەن بەت تىرناسىپ، سالعىلاسقانمەن ەشتەمە ونبەيدى، ونان دا اۋىلدىق ءادىليا بولىمشەسىنە بارايىن“ دەگەن ويعا تىياناقتادى.

ۇينە كەلە سالا، اۋلادا ويناپ جۇرگەن سايانىڭ بەتى-قولىن جۋىپ، كيىمىن اۋىستىردى دا جەتەلەپ كۇرە جولعا شىقتى، ازكەم توسقان مايرا، كىرەكولىككە ءتۇستى دە، اۋىلدىققا تارتتى، اۋىلدىق ۇكىمەتتىڭ اۋلاسىنا بارعان سوڭ، ءادىليا بولىمشەسىنىڭ قىزمەت كەڭسەسىن سۇراستىرىپ ءجۇرىپ تاپتى، بولىمشە باستىعىنا جۇلىعىپ، بولعان جاعدايدى تۇگەل ايتىپ، ەگىستىك جەرىن قايتاتىپ بەرۋدى ءوتىندى. بولىمشە باستىعى:

- مەن قايىن بىيكەڭدى اقىلىنا كەلىپ، رايىنان قايتقان ەكەن دەسەم، بۇل نەدەگەن باسسىزدىق، سەن كەتەبەر، ءبىز ەرتەڭ قايىن بىيكەڭدى كوكتەرەككە الدىرايىق، قالعان جۇمىستى سول جەردە كورەيىك،-دەپ قايتاردى. ەرتەسى بولىمشە باستىعى ايتقانداي ەكى قىزمەتكەرىن ەرتىپ، مايرانىڭ شاڭىراعىنا ءتۇستى، بۇلبۇلدىڭ ۇزاتىلعان اۋىلى كوكتەرەكتەن الىس ەمەس ەدى، وعان دا ارناۋلى ادام جىبەرگەن ەكەن، كوپ ايلانباي بۇلبۇلدى كۇيەۋىمەن الىپ جەتتى، ايجامالدى دا وسىندا الدىردى، ءتورت قاراكوز تۇگەلدەنگەننەن كەيىن، بولىمشە باستىعى:

- بۇلبۇل سەندەر بىلەسىڭدەر مە؟ جەڭىل ايتساق ادامگەرسىزدىك ىستەپ وتىرسىڭدار، اۋىر ايتساق جەكە مۇددەگە، ادامدىق ۇقىققا قول سۇعۋ قىلمىسىن قالىپتاستىرىپ وتىرسىڭدار، مايرا بولسا بوتەن ادامدارىڭ ەمەس، وسىنى كوزدە ۇستاپ، مىنا قىلقتارىڭدى ءبىر مەزەتتىك قىزبالىق، ۇعىسپاستىق بولار دەپ، بۇل ءىستى دابىرا قىلماي، وسى ارادا باستارىڭدى قوسىپ، جاراستىرۋ جولىمەن شەشسەك دەپ كەلىپ وتىرمىز،-دەپ ەدى بۇلبۇل:

- قالايشا قول سۇعۋ قىلمىسى بولادى، جەر ءوزىمنىڭ تۋعان باۋىرىمدىكى، ونىڭ قازىر مايرامەن ەشقانداي قاتىسى جوق، ماناتتىڭ اپەكە، باۋىرى بولعان بىزدەردىڭ جەردى قايتارىپ الۋ ۇقىعىمىز بار شىعار، سەندەر قالايشا ءبىر جاققا عانا بولىسىپ، ءبىزدىڭ پىكىرىمىزدى دالادا قالتىراسىڭدار، ادىلدىك قايدا؟ ارىزىمىزدى دۇرىس شەشپەسەڭىزدەر، سوتقا ارىزدانامىز،-دەپ ورەكپىدى. بولىمشە باستىعى:

- زاڭ كىمدىكى دۇرىس، كىمدىكى زاڭعا سىيىمدى بولسا سونىڭ جوقشىسى بولادى، سەندەرگە بىرەۋدىڭ جەرىن ءوز بىلگەندەرىڭشە باسقا بىرەۋگە مايلاپ بەرۋ ۇقىعىن كىم بەردى؟ بۇل ادامدىق ۇقىققا قول سۇققاندىق ەمەي نە؟ سەندەر الدىڭعى جولى اۋىلدىققا ارىزدانىپ بارعاندا، قاتىستى ادامدار ءتۇسىندىرىپ ايتىپتى عوي، مەيلى مانات بىرەۋمەن ەرىپ قاشىپ كەتسىن، مايرامەن زاڭ بويىنشا اجىراسقان جوق، مايرا ءالى دە ماناتتىڭ زاڭدى جۇبايى، ءتىپتى مانات ءولدى دەگەن كۇندە دە، جەر مەن قوراجايعا سەندەردىڭ قول سۇعۋ ۇقىقتارىڭ جوق، ونىڭ زاڭدى مۇراگەرى تاعى دا مايرا مەن ورتاداعى بالا بولادى، بۇل زاڭ دا ايقىن بەلگىلەنگەن، ەگەر جاراستىرۋعا كونبەي، ءىستى ناسىرعا شاپتىرىپ، جوعارلاپ ارىزدانام دەسەڭدەر مەيلى، ءبىراق مىنانى اشىق ايتىپ قويايىن، وندا ءىس باسقاشا بولادى، -دەي كەلىپ بۇلبۇل باستاعان داۋگەرلەرگە قاتاڭ ءتىيسىپ، ۇزاق كەڭەس بەردى.

بۇلبۇل مەن ايجامال بولىمشە باستىعىنىڭ مىنا كەڭەسىن ەستىگەندە يىقتارى سالبىراپ، ۇنجىرعاسى تۇسە بەردى، بەكەجان بايقۇس جۇرەگى اۋزىنا تىعىلىپ، سۋىق تەر باسىپ شوشىپ كەتتى، ويتكەنى اۋىلدىق بولىمشەگە اپارعان ارىزدا ونىڭ دا قولى بار ەدى، ونىڭ ۇستىنە بۇلبۇلدىڭ قاتاڭ امىرىنەن اسا الماي، جەر مايلاپ الۋشىنى ىزدەپ تاپقاندا سول، سودان الدىمەن بەكەجان باستاپ زاڭ قىزمەتكەرلەرىنىڭ الدىندا جاڭىلدىق، جازدىق دەپ اعاتتىقتارىن مويىندادى، بولىمشە باستىعى سول مايداندا بەكەجاندى جىبەرىپ، جەر مايلاپ الۋشىنى دا وسىندا الدىرىپ، جەردىڭ اقى يەسىنىڭ مايرا ەكەندىگىن، ارادا بولعان توقتامنىڭ زاڭدى كۇشكە يە ەمەس ەكەندىگىن ءتۇسىندىردى، جەر مايلاپ الۋشى بۇلبۇلدار جەر بىزدىكى دەگەن سوڭ سەنىپ، جەردى مايلاپ الۋعا توقتامداسقانىن، بۇل جاعدايدان ەش قانداي حابارى جوق ەكەندىگىن ايتا كەلىپ زاڭ قىزمەتكەرلەرىنە ”ءبىرىنشى بۇلبۇل مەن ايجامال جەر مايى دەپ العان قارجىنى، بۇگىننەن قالماي قايتارسىن، ەكىنشى وتىز مۋ جەردى ەكى ادام شىعارىپ، تراكتورمەن جىرتقىزدىم، بۇلار جەر جىرتۋ اقىسىن، ەكى ادامنىڭ ەڭبەك اقىسىن، تراكتوردىڭ جانارماي اقىسىن اقشاعا شاعىپ قايتارسىن“ دەگەن تالاپ قويدى، بۇلبۇلدار بولسا اسىرا سىلتەپ العانىن ءبىلىپ، شوشىپ كەتتى، زاڭ قىزمەتكەرلەرىنىڭ بۇيرىعى بويىنشا، جەر مايلاپ الۋشىنىڭ تالابىن تاباندا ورىداۋعا ءماجبۇر بولدى، شاپقىلاسىپ ءجۇرىپ جەر مايىنان العان اقىلارى مەن تولەم اقىسىن قوسىپ بەرىپ قۇتىلدى. ءسويتىپ زاڭ الدىندا وزبىر ويلارى ورعا جىعىلىپ، مىنا ورتادان ۇنجىرعالارى ءتۇسىپ تايىپ بەردى.

ۇيىندە جالعىز قالعان مايرا، ارى ويلاپ، بەرى ويلاپ ”بار سەنگەن قايىن اپەكەم مەن ابىسىنىم وزىمە جاۋ بولدى، يىق سۇيەيتىن قاينىم اناۋ، ات تونىن الا قاشىپ، جولامايدى، ەندى بۇل جەردە تۇرۋىمنىڭ نە قىزىعى قالدى، قوي ەسىڭ باردا ەلىڭدى تاپ دەگەن، جەڭگەم دە بۇل جەردە تۇرالمايتىن بولساڭ، قايتىپ كەل دەپ ەدى عوي، توركىنىمدى تابايىن“ دەگەن تۇجىرىمعا كەلدى دە، جەڭگەسىنە تەلەفون جالعاپ، مۇنداعى جاعدايدىڭ ۇزىن ىرعاسىن بايان ەتتى، سوسىن ەكى كۇننەن كەيىن اعام كولىك اكەلىپ كوشىرىپ اكەتسىن،- دەپ سالەم ايتتى، ەرتەسى جەر مايلاپ ەگۋشى ادام تاۋىپ وتىز مۋ جەرىن توقتامداسىپ، بەس جىلعا مايلاپ جىبەردى دە، كەرەك-جاراق، كورپە-جاستىعىن بۋىپ-ءتۇىپ كوشۋدىڭ دايارلىعىن كوردى، اعاسى كەلگەن كۇنى قاقپاعا قۇلىپ سالدى دا تاۋعا تارتىپ كەتتى، مايرانىڭ كوشكەنىن قسقاسى كورشىلەرى دە بىلمەي قالا بەردى.

تاۋعا كوشىپ بارعان مايرا، اعاسىنىڭ ىرگەسىنە جاپسىرا سالعان ەكى اۋزىدى كىلەتىنە كىرىپ الدى، ەرتەسى اعاسى سالت اتپەن بارىپ بۇزاۋلى سيىرىن ايداپ كەلدى، جاتىن ورىندارى بولەك بولسادا، قازان-وشاعى اعالارىمەن بىرگە بولىپ، جاڭا تىرشىلىگى باستالدى، بۇل تۇستا سايادا بەس جاسقا شىعىپ، بۇرىنعداي ەمەس، كوپ-كورىم ەس كىرىپ قالعان، اندا-ساندا اكەسىنىڭ بۇلدىر ەلەسى، بوز مۇنار اراسىنان ماناۋراپ كوڭىل كوزىنە تالىپ جەتەدى، كەيدە سونداي ەلەس تۇسىنەدە كىرىپ قالادى، وڭاشا قالعاندا ءسابي جۇرەگى وسىءبىر بۋلدىر، اكە تۇلعاسىن وي ەلەگىنەن وتكىزىپ، قايتا سومداۋعا تىرسادى، بىردە ءوزىن توبەسىنە كوتەرىپ ”ۇش...ۇش...ۇش قارلىعاشىم“ دەپ ويناتىپ جۇرگەن مەيىرىمدى ءبىر بەينە ەلەستەسە، بىردە شەشەسى ەكەۋىنە تەبىنىپ، ايقۇلاقتانىپ تۇرعان قورقىنىشتى بەينە بەلەڭ بەرەدى، سولاي بولا تۇرسادا اكەگە دەگەن ءبىر ءتۇرلى اڭساۋىق سەزىم، ءسابي ساناسىنان ساڭلاۋ اشىپ ”اكەم قايدا كەتكەن وسى، نەگە كەلمەيدى؟“ دەگەن سۇراۋ مازالايدى. سودان شەشەسىنەن ”اكەم قايدا كەتكەن؟ نەگە كەلمەيدى؟“ دەپ سۇرايدى، قوس جانارى جاۋدىراپ، وندايدا مايرا قىزىنىڭ سۇراۋلى جانارىنا تىكە قاراي الماي، كوزىن تايدىرىپ اكەتىپ، ەلەۋسىز عانا ”اكەڭ ءولىپ قالعان، ەندى كەلمەيدى“ دەي سالادى. سودان ‎”ءولدى“ دەگەن سۇركەيلى جاۋاپتان جانى تۇرشىگىپ، كوزى بوتالاپ ءۇنسىز قالادى.

اعاسىنىڭ ءۇيىنىڭ ىرگەسىنە كەلىپ ورنىعىپ العان مايرا، سايا ازدا بولسا بىردەمە ۇيرەنە بەرسىن دەگەن ويمەن، ونى قىستاقتاعى بالالار باقشاسىنا بەرگەن. سودان بەرى باقشادا، تاڭەرتەڭ بارىپ، كەشتە قايتادى، كوپ بالامەن بىرگە بولىپ، مۇعالىمدەردەن ءتۇرلى ەرتەگى تىڭداپ، سان-سيفىر جازۋدى، ءان ايتۋدى ۇيرەنىپ، اڭسارى سوعان اۋعان سوڭ، اكەسى جايلى سۇراق قويىپ، مايرانى دا كوپ مازالامايتىن بولعان. ءبىراق كەي-كەيدە باسقالاردىڭ اكەسى كەلىپ باقشادان بالالارىن العاندا، ۇمىت بولىپ بارا جاتقان اكە تۋرالى بۋالدىر وي، ءسابي جۇرەگىنەن قايتا ۇشقىنداپ، كىرشىكسىز كوڭىلىنە وزىندىك سالماق سالدى، ”اكەم نەگە ءولدى ەكەن دەشى؟ انا، اراي، پاراسات سىياقتى بالالار قانداي باقىتتى، اكەلەرى بالالار باقشاسىنا موتومەن اكەلەدى، كەشتە موتومەن اكەتەدى، شىركىن، مەنىڭ اكەم ولمەگەن بولساشى، مەندە اكەمنىڭ موتوسىنىڭ الدىنا وتىرىپ، باقشاعا بارسام، قانداي جاقسى دەشى، وندا اكەمنىڭ الدىنا وتىرىپ الىپ، ارايدىڭ اكەسىنىڭ موتوسىمەن جارىسار ەدىك عوي“ دەگەن بالاۋسا قيالى، ونى كەيدە وسىلاي قىياندارعا باستايتىن. ءبىر كۇنى ول:

- شەشە، ءبىز نەگە ءۇيىمىزدى تاستاپ، بۇل جاققا كوشىپ كەلدىك، اكەم قايتىپ كەلسە، ءبىزدى تابا الماي قالاتىن بولدى عوي.-دەپ جىلاپ وياندى، مايرا ساسىپ قالدى دا، ونى ايالاي الدىنا الىپ:

- جانىم، كوبەلەگىم، نە بولدى، ءتۇس كوردىڭ بە؟ اكەڭدى ولگەن دەمەدىم بە، ول ەندى كەلمەيدى، ولگەن ادامدى اۋىزعا السا جامان بولادى، قاسىڭدا مىنە مەن بار، ناعاشى اتاڭ بار، شاربات اپاڭ بار،-دەپ الداۋسىراتىپ ەدى:

- وندا كوكەمشى، كوكەم ىزدەپ بارسا تابا الماي قالماي ما، كوكەم مەنى ساعىنسا قايتەدى؟

- كوكەڭ ساعىنسا، اتى بار، موتوسى بار، ءوزى ىزدەپ كەلەدى ەمەس پە جانىم،-دەپ سوزگە اينالدىرىپ، كىيىمدەرىن كيىندىرىپ، بەتى-قولىن جۋىپ، شاشىن تاراپ بەردى، ونان سوڭ تاماقتاندىرىپ الىپ، بالالار باقشاسىنا اپارىپ قايتتى. جولدا جالعىز كەلە جاتقان مايرانىڭ جۇيكەسىن تاعى دا تىنىمسىز ويلار مازالادى، سول كوپ ويدىڭ ءبىر ۇشى جىپسەلەنە كەلىپ، ماناتقا ساباقتالدى ”ەندى قايتسەم بولادى، سايا ەسەيىپ، اكەسىن ۇمىتقاننىڭ ورنىنا، ءجيى اۋىزعا الىپ، مازالايتىن بولىپ الدى، باسقا بىرەۋدىڭ ەتەگىنەن ۇستاسام، وگەي اكەنىڭ الدىندا كوزى جاۋتاڭداپ، جاسقانشاق بولىپ كەتەمە، انا انت ۇرعان اكەسى، قايتىپ ىزدەپ كەلىپ جاتسا، بوساعامدى اتتاتپاسپىن- اۋ دەپ قاسام ءىشىپ ەدىم، وعان سايا كونەمە؟ بالا ءۇشىن اكەنىڭ ورنى ءبىر بولەك ەكەن-اۋ، ءيت بولسادا اكەسى عوي، ەگەر قايتا اينالىپ جاتسا، ءبىر رەت وراي بەرەم بە قايتەم“ دەپ ۇرپاعى ءۇشىن، نەگە بولسادا باس ۇسىناتىن انالارعا ءتان جۇرەكپەن، اۋەلگى ۋادەسىنىڭ جالى جىعىلعانداي بولدى.

سايانى كەشتە ناعاشى اتاسى بارىپ العان، ول  ەسىكتەن كوڭىلدى كىردى:

- شەشە، شەشە مىنە، مىنانى كورىڭىزشى،-دەپ جاڭا كىتاپ، قارىنداش سالىنعان سومكەسىن اكەلىپ شەشەسىنە كورسەتتى، مايرا سومكەنى قولىنا الىپ، بۇنى كىم بەردى دەپ ەدى، ”ساقشى اعايلار اكەلىپ بەردى، اكەسى جوق جەتىم بالالارعا اكەلگەن مەرەكەلىك ساۋعا دەيدى“ دەپ جايراڭ قاعادى، ءبىراق، ءسابيدىڭ مىنا قۋانىشى مايرانى قۋاندىرعان جوق، قايتا جۇرەگىن بىردەمە ءتىلىپ وتكەندەي، كوكىرەگى قارس ايىرلا  كۇرسىنىپ جىبەردى، جەتىم دەگەن جەتەسىز قالپاقتى، باۋىر ەتى بالاسىنا تاڭىپ كەتكەن، ماناتقا اشۋى كەلىپ كىشكەنتاي ساياسىن اياپ كەتتى، كوزىنە لىقسىپ جاستا كەلىپ قالدى، ءبىراق مايرا، كوڭىلدى كەلگەن بالانىڭ، قۋانىشىنا سۋ سەپپەيىنشى دەپ تەرىس قاراپ، جاۋلىعىنىڭ ۇشىمەن كوزىن قۇرعاتىپ الدى. بۇل اۋىلدىڭ جوعارعى جاعىندا شەگارا قورعانىس بولىمشەسى تۇرادى، ونداعى كوماندير-جاۋىنگەرلەر وسى قىستاقتاعى كەدەي-كەپشىك، جوق-جىتىككە مەرەكە-مەيرامداردا كەلىپ مەيىر باعىشتاپ تۇراتىن، بالالار باقشاسى قۇرىلعاننان بەرى وتباسىندا قىيىنشىلىعى بار بالالار مەن جەتىم بالالارعا ۇنەمى كەلىپ كىيىم-كەشەك، قاعاز- قارىنداشپەن قامداپ تۇرۋدى دا كۇن تارتىپتەرىنە ەنگىزگەن. سايانىڭ بۇگىن الىپ كەلگەنى سول كوماندير-جاۋىنگەرلەردىڭ ساۋعاسى ەدى.

مانات چۇڭچيڭگە كەلگەلى مىنە ءۇش جىلعا اياق باسىپ قالدى، قۇر تۇلىپقا موڭىرەپ ميللينەر بولىپ، ايمانمەن بىرگە ىرعىن تۇرمىس كەشىرەم دەگەن قۇر دامەمەن ءبىر سارىندى، ماعىناسىز كۇندەرىن وتكىزىپ جاتىر، ول قاتىقسىز قارا تاماقپەن قارنىن قامپىيتقانىمەن، باياعىداعى قىزىل شىرايىنىڭ نۇرى تايىپ، ەكى كوزى شۇڭىرەيىپ، جاعىنىڭ بوزداعى شىعىپ، پىشاق جانىعانداي ابدەن جۇدەگەن. ايمان بۇل اراعا كەلگەلى اندا-ساندا جوق بولىپ كەتەدى، ءتىپتى تەلەفون دا سوقپاي قويادى، سودان ماناتقا ەكى، ءۇش ايدا ءبىر كەزىگىپ، جۇلدىزدى توسەلحانالارعا اپارىپ، ەمىن-ەركىن اۋناتىپ، كوڭىلىنە كۇدىك تۇسىرمەۋ ءۇشىن، قىل بۇراۋىن قاتايتىپ قويادى. قايدا بارىپ ءجۇرسىڭ دەگەن ماناتقا: ”دارەجەمىزدى ءوسىرۋ ءۇشىن مۇشە تاربيەلەپ ءجۇرمىن، ۇيىمعا التى مۇشە تاربىيەلەپ قويدىم، قازىر ەكەۋىمىز c دارەجەگە كوتەرىلدىك، بۇيىرسا جاقىندا  Bدارەجەنى الامىز“ دەپ قويادى، مۇنى ەستگەن مانات توبەسى كوككە جەتكەندەي قۋانىپ، ايماندى ايمالاي ءسۇيىپ، العىسىن جاۋدىرادى. تاعىءبىر كەزىككەندە ايماننان ”وسى بىزگە سەرىكتىك زات ساتاسىڭداردەپ ەدى، قازىرعا دەيىن ەشقانداي زات ساتقىزباعانى قالاي؟“ دەپ سۇراعان، ايمان ”سەن بۇل جەردىڭ سىرىن بىلمەيتىن بولعان سوڭ، باستىقتارعا ايتىپ، سەنى ول جۇمىسقا ارالاستىرمادىم، مەن تۇرعاندا نەدەن الاڭدايسىڭ، ساتاتىن زاتىمىز، قارتتاردى قۋاتتاندىرۋ ءدارىسى ەكەن، بىزگە تىيگەن بولەگىن مەن تاربيەلەگەن مۇشەلەر ساتىپ جاتىر، ەكەۋىمىزگە باستىقتار ەرەكشە رازى، وسى جەردە ءۇش جىلدى تولتىرساق، قىرۋار قارجىعا قول جەتكىزەمىز، سودان اۋىلعا بارىپ جوسپارىمىز بويىنشا ءوز الدىمىزعا سەرىكتەستىك قۇرىپ، باي-پاتشالارشا تۇرمىس كەشىرەمىز“ دەگەن، سودان مانات تاعى دا دال بولىپ قالا بەرگەن. مانات ساناپ كورسە ايمان سوڭعى رەت كەتكەنىنەدە ءۇش-ءتورت اي بولىپ قالىپتى. ءبىر رەت تەلەفون جالعاپ باسقا جاقتا جاڭا مۇشە تاربىيەلەپ جاتىرمىن دەگەن، ودان قايتىپ حابار جوق، بۇل كۇندە ايمان قانشا جوعالىپ كەتسەدە مانات وعان كۇمان كەلتىرمەيتىن بولعان، بۇگىن دە كەشكە بەرىلەتىن وزىنە ءتىيستى قاتىقسىز تاماعىنا تويىپ الىپ، ىرگەدەگى جاتىن ورنىنا قىيسايىپ، ەرتە جاتىپ ۇيقىعا كەتكەن، ءبىر ۋاقىتتا ءتۇس كوردى، تۇسىندە، جوعاى سورتى اۆتوكولىگىن ايداپ، ءوز مەنشىگىندەگى مال بورداقلاۋ سەرىكتەستىگىنە قىزمەت تەكسەرگەلى، قۇيعىتىپ كەلەدى ەكەن دەيدى، سەرىكتەستىگىنىڭ ورنى وزدەرىنىڭ كوكتەرەك قىستاعىنىڭ شىعىسىنداعى جازىقتا سىياقتى بولىپ ەلەستەيدى، وندا ءجۇزدىڭ ۇستىندە ادام قاربالاس جۇمىس ىستەپ ءجۇر، قاقپادان كىرگەن ءوزىن كورگەن قىزمەتكەرلەر، قاقپانىڭ ەكى جاعىنا قاز- قاتار ءتىزىلىپ سالام بەردى، ولارعا كولىكتەن ءتۇسىپ باس يزەپ ءىلتىيپات جاسادى دا، اياڭداپ ءتورت قاباتتىق ەڭسەلى قىزمەت كەڭسەسىنە كىردى، الدىنان  اي مەن كۇندەي ايەل حاتشى، يىلە قارسى الىپ، كاستيوم- بۇرولكاسىن شەشىپ، اشەكەيلى  كىيىم ىلگىشكە اپارىپ ءىلدى، ءوزى كەڭسەنىڭ تورىنە قويىلعان قىزمەت ۇستەلىنىڭ باسىنداعى اينالمالى ارقالى ورىندىققا شىرەنە بارىپ وتىرىپ، تەمەكىسىن تامىزدى، ودان حاتشىدان جاقىننان بەرگى سەرىكتەستىكتىڭ جۇمسىنان دوكلات تىڭدادى، بۇل جەردەگى جۇمىستاردى ورنالاستىرىپ تاستاعان سوڭ، كولىگىنە وتىرىپ اۋەلگى جولىمەن قايتا قۇيعىتىپ كەيىن قايتتى، كوكتەرەكتەن كۇرە جولىنا شىعاتىن ۇلكەن قايقايىس بارەدى، سودان ەكپىندەتىپ شىعام دەگەندە، كولدەنەڭ كەتىپ بارا جاتقان تراكتورعا سوعىلدى دا ءوزى كولىكتىڭ الدىڭعى تەرەزەسىنەن ۇشىپ بارىپ، تراكتوردىڭ دوڭگەلەگىنە ۇرىلىپ، قان- جوسا بولىپ جەرگە بىلش ەتە ءتۇستى، سول جەردە ىڭىرانىپ تۇرا الماي جاتىر ەدى، جانىنان ايمان ءوتىپ بارادى ەكەن:”ايمان مەنى قۇتقارا كۇر“ دەپ ەتەگىنەن جابىسا ءتۇسىپ ەدى، ايمان وعان زىلدەنە قاراپ، كەكەتە كۇلدى دە سىلكىپ تاستاپ، الىستاي بەردى، مانات قۇلاپ ءتۇسىپ باسىن كوتەرە  الماي جاتىر ەدى، قايدان پايدا بولعانى بەلگىسىز مايرا كەلىپ باسىن سۇيەپ وتىر ەكەن، سايا كوزىنىڭ جاسى پارە- پارە بولىپ، ”اكە تۇرشى ورنىڭنان“ دەپ كىشكەنتەي قولدارىمەن  ماناتتىڭ وڭ قولىنان تارتقىلاپ جاتىر، مانات بۇلاردى كورىپ، وكىرىپ جىلاپ جىبەردى دە،  ءوز داۋسىنان ءوزى شوشىپ ويانا كەلىپ ەدى، قولىنان جۇلقىلاپ جاتقان ساقشى ەكەن، جاتاقتاعى وزىنەن باسقالاردى دا جۇلقىلاپ تۇرعىزىپ، دالاعا شىعارىپ جاتىر، اڭ- تاڭ بولعان مانات تا ورنىنان اپىل- عۇپىل تۇرەگەلىپ سىرتقا شىقتى، بىينانىڭ الدىن قالىڭ ساقشى قورشاپ الىپتى، بارلىق جاتاقتاعىلاردى تۇگەل دالاعا شىعارىپ، ورتاعا ءتىزىپ الدى دا اۆتوكولىككە باسىپ الىپ ءجۇردى، ۇلكەن ءبىر اۋلانىڭ ىشىنە اكەلىپ، اۋىلدان كەلگەن 200دەي ادامدى ءبىر زالعا كىرگىزدى، ەسىك سىرتىدا مۇزداي قارۋلانعان ساقشىلار تۇر، ماناتتار نە بولعانىن بىلمەي، ەس-اقىلدارى شىعىپ ءبىر بۇرشتا ۇيلىعسىپ قالعان، جارىم ساعات وتكەن مەزگىلدە، ىشىندە ساقشىسى بار ءبىر قانشا ادام كەلىپ بۇلاردى ساپقا تۇرعىزدى، سودان ساقشى باستىعى بولار، فورىم كيىمدى دەنەلى ادام ءسوز سويلەدى، ماناتتىڭ جۇرەگى تاس توبەسىنە شىعىپ تۇرىپ، بار ۇققانى، بۇگىن قالالىق ۇكىمەتتىڭ بەكىتىۋىمەن قوعام حاۋىپسىزدىك سالاسى جاپپاي اتتانىسقا كەلىپ، ماناتتار جاسىرىنعان”جالعاپ ساتۋ“ اپانىنا سوققى بەرىپتى، نەگىزگى اتاماندارىنىڭ ءبىر ءبولىمى قولعا ءتۇسىپتى، بۇل ۇيىمعا كىرگەندەردىڭ كوپ ساندىسىنىڭ الداۋعا ءتۇسىپ كەلگەن بەيكۇنا جاندار ەكەنىن، ءارى زاڭسىز جالعاپ ساتۋدىڭ شىن كەسپىرىن اشالاپ ءتۇسىندىردى، سوڭىندا بۇنداعىلاردىڭ اتى- ءجونى، اۋىلى سىياقتى مالىمەتتەردى تىزىمدەپ الدى دا، قاستارىنا بىرنەشە ساقشىنى قالدىرىپ قالعاندارى قايتىپ كەتتى، ماناتتار بۇرىش-بۇرىشتا كوكتەن تۇسكەندەي بولىپ وتىر، وزدەرى اۋليەدەي سەنىپ، ەكى- ءۇش جىلدا شىرىگەن بايعا اينالامىز دەپ جۇرگەن ۇيىمدارى قوعام ورنىقتىلىعىن، بازار ءتارتبىن بۇلدىرەتىن زاڭسىز توپ بولىپ شىقتى، مەملەكەت كولەمىندە مۇنداي اپانداردى جاپپاي تالقانداپ جاتىپتى، ماناتتىڭ ۇيقىسى شايداي اشىلىپ، ەسىنە ايمان ءتۇستى: ”سوندا ايمان قايدا ءجۇر، الگى مەنىڭ ءجۇز ەلۋ مىڭ يۋان اقشام قايدا قالدى“ دەپ ويلاعان دا توبەسىنەن ءتۇتىن شىعىپ كەتتى. ۇزىن ورىندىقتىڭ ارجاق باسىندا وتىرعان بالا جىگىت اقىرىن سىرعىپ بۇنىڭ قاسىنا كەلىپ:

- اعاسى بۇل ءوزى نە بوپ كەتتى، بۇل ”ۇيىمنىڭ“ زاڭسىز ”ۇيىم“ بولعانى ما؟ سوندا ءبىزدى الداپ اكەلگەن بولدى ما؟-دەپ سۇراپ ەدى. مانات:

- مەن دە بىلمەي كەتتىم،-دەپ شەكەسىن شەڭبەكتەپ تومەن قاراپ وتىرىپ قالدى. الگى جىگىت:

- اكە-شەشەمە بوي بەرمەي، قولداعى بار مالدى ساتقىزىپ، وسىندا كەلىپ ەدىم، ەندى ولاردىڭ بەتىن قايتىپ كوردىم،-دەپ، جىلاپ جىبەردى. مانات باسىن كوتەرمەستەن وعان بۇرىلىپ:

- سەنى مۇندا كىم اكەلىپ ەدى،-دەپ سۇراپ ەدى اناۋ:

- ايمان اپاي اكەلگەن،-دەدى، مانات سەلت ەتىپ”ايمان دەيسىڭ بە؟“ دەپ ەدى اناۋ:

- ءيا، ايمان دەگەن اپاي.

- ونىمەن قالاي تانىستىڭ؟

- ءبىر جىلدىڭ الدىندا، اۋىلداعى بىرەۋلەردەن چۇڭچيڭ دەگەن قالاداعى ۇلكەن ءبىر سەركتىكتىڭ ايمان دەگەن ديرەكتورى، اۋىل قىستاقتاعى ارتىق ەڭبەك كۇشتەردى كاسىپتەندىرۋ ءۇشىن، اۋىل جاستارىنان قىزمەتكەر قابىلداپ جاتىر ەكەن دەپ ەستىدىك. سودان ءار كىمنىڭ قولىندا جۇرگەن تانىسقىسىنداعى تەلەفون ءنومىرى بويىنشا تەلەفون جالعاپ، جاتقان قوناقجايىنا ىزدەپ باردىق، ول ءبىزدى قوناقجايدىڭ استىنداعى ايىرىم بولمەلى تاماق جايعا اپارىپ قوناق قىلا وتىرىپ، ”تىكە ساتۋ“ سەرىكتەستىگىنىڭ جالپى جاعدايىن تانىستىرىپ، ءجۇز مىڭ يۋان قارجى شىعارساڭدار ءۇش جىلدا ون ەسەلەپ الاسىڭدار دەپ قىزىقتىردى، ءارى ءوزىنىڭ وسى كۇنگە جەتۋ بارسىنداعى باسىنان كەشكەن كەشىرمەلەرىن ايتىپ بەردى دەپ ايماننىڭ وزدەرىنە ايتقان اڭگىمەسىن باستان-اياق ايتىپ ەدى، ماناتتىڭ جۇرەگى شىم ەتىپ، كوزى قاراۋىتىپ كەتتى، ”مىنانىڭ ايتىپ وتىرعانى مەنىڭ ايمانىم با؟ جوق باسقا ءبىر ايمان با؟“ دەپ تاقاتسىزدانعان ول، قاسىنداعى جىگىتتەن ”ايماننىڭ تەلەفون ءنومىرىن بىلەسىڭ بە؟“ دەپ سۇراپ ەدى، بىلەم دەپ ايتىپ بەردى، ءدال سول ايمان، ءبىراق بۇل جىگىتتىڭ ايتقان اڭگىمەسى ءوزىنىڭ ەستىگەن اڭگىمەسىنەن مۇلدە باسقاشا، ايمان ءوزىن شىرعاعا تارتۋ ءۇشىن، اكە-شەشەسىن بەتى بۇلك ەتپەي ماشىينانىڭ استىنا تاپتاتىپ، ەكى باۋىرى ءۇشىن جالعىز ءوزى جان تالاسىپ تىربىنعان وپالى ۇرپاق بولىپ كورىنسە، ەندى بىردە تۇلكىشە بۇلاڭ بەرىپ، ونىڭ مۇسىركەۋىنە يە بولۋ ءۇشىن باسقالاردىڭ الدام قالتاسىنا ءتۇسىپ، تالاي مىيقىنات تارتقان جانكەشتى جان بولىپ ارباعان، ماناتقا ەرەن تاۋدىڭ باۋرايىندا تۋىپپىن دەسە، ال مىنا جىگىتتەرگە التايدا تۋىپ-وسكەن ءبىر شاڭىراقتىڭ جالعىز قىزى بولىپ شىعا كەلىپتى. مانات دەرەۋ تەلەفون جالعاپ ەدى جالعانباي تۇرىپ الدى، ول ايماننىڭ الدامشىلىقتىڭ تونىن اۋدارىپ كيگەن، الاياق ەكەنىن سوندا بارىپ ءبىلىپ، بارماعىن شاينادى. ءبىر ءوزى عانا ەمەس، وزىمەن تاعدىرلاس تالاي ادامدى شىرعاسىنا ءتۇسىرىپ، قالتالارىن قاعىپ العان سوڭ، تۇلكى بۇلتاققا سالىپ، بۇل ارادان زىتىپ بەرگەن.

مانات ”بايتال تۇگىل باس قايعى“ دەگەندەي، ءولىپ الايىن دەسە جان ءتاتتى، قايىرشىنىڭ از-اق الدىندا كۇلبەتتەنپ اۋىلىنا ورالدى. كوكتەرەككە  كۇندىز كەلۋگە باتپاي، قاراڭعى تۇسە، مىسىقشا باسپالاپ كەلىپ ءىنىسىنىڭ ەسىگىن قاقتى، سانات پەن ايجامال اعاسىنىڭ مىنا كەيپىن كورىپ شوشىپ كەتتى، ءبىر ويدان ونىڭ امان-ەسەن كەلگەنىنە شۇكىرلىك ەتتى، سونىمەن ونىڭ قول-اياعىن جۋعىزىپ، كيىمدەرىن اۋىستىرتتى دا، داستارقان باسىنا شىعاردى، اعاسى بولسا ”جاڭىلدىم، جازدىم ءبىر جوعا كەشىڭدەر“ دەپ باسىنان وتكەن سوراقىلىعىن كۇلبەتتەنىپ وتىرىپ بايان ەتتى. سانات اق داستارقان الدىندا اعاسىنىڭ اقىماقتىعىن بەتىنە باسا كەلىپ، مايرالاردىڭ ءۇش جىلدان بەرگى كورگەن كۇنىن، اپەكەسى مەن كەلىنىنىڭ سالعان قيعىلىعىن جاسىرماي ايتتى. مانات مايرا مەن سايانىڭ كوزگە تۇرتكى بولىپ، كورگەن كۇنىنە ءىشى اشىسادا، ءبىراق اپەكەسىمەن كەلىنىنە وكپەلەي المادى، ويىتكەنى وسىنىڭ ءبارىن شىعارىپ جۇرگەن ءوزى عوي. سانات اعاسىنا:

- اعا وتەر ءىس ءوتتى، ەندى بىلاي توزبا، بارىپ جەڭگەمىزدىڭ اياعىنا جىعىل، ەگەر كەشىرىپ جاتسا، انا قارا قۇلىپ سالىنىپ، قاڭىراپ تۇرعان باسپاناڭدى اشىپ، تۇتىنىڭدى قايتا تۇتەت،-دەپ  كەڭەس بەردى.

تاماقتان كەيىن توسەككە قىيسايعان ماتاتتى شىتىرمان ويلار مازالادى”سانات ماعان مايرانىڭ الدىنا بار دەپ وتىر عوي، ءبىراق ونىڭ جارالى جۇرەگى قايتا جىبىرمە؟ مەنىڭ شەشەلى-بالالالى ەكەۋىنە ىستەگەن يتتىگىمدى كەشىرەرمە؟ بەتىممەن جەر باسىپ ونىڭ الدىنا قالاي بارام؟ انا اعالارى مەنى بوساعالارىنان اتتاتار ما؟“ دەگەن زىل باتپان سۇراۋلار ءتۇننىڭ ءبىر ۋاعىنا دەيىن جانىن جەگىدەي جەپ شىقتى.    

سايانى بالالار باقشاسىنا اپارا جاتقان مايرانىڭ قول تەلەفونى بەزىلدەي جونەلدى. 

- ۋاي، كىم بولاسىز؟

- ماناتپىن.

- مانات، ءيا، نە جۇمىسىڭ بار؟

- وزىڭمەن كەزىكسەم دەپ ەدىم.

- ەكەۋمىزدە كەزىگەتىندەي نە جۇمىس قالدى؟ كەتىپ ەدىڭ عوي تاستاپ، ەندى ءبىزدى مازالاما،-دەدى دە، تەلەفوندى جابا سالدى. سايا ”مانات“ دەگەن ءسوزدى ەستىپ قالدى دا:

- شەشە اكەم بە؟ اكەم ولمەپتى عوي، تەلەفوندى نەگە جابا سالدىڭىز، اكەمە كەل دەڭىزشى،-دەپ مايرانىڭ الدى-ارتىن وراپ بىجالاق قاعىپ ءجۇر. مايرا:

- اكەڭ ەمەس، ول ءولىپ قالعان،-دەپ ەدى. ءسابيدىڭ پەرىشتەسى ءبىلدىرىپ تۇرما:

- جوق، شەشە وتىرىك ايتپاڭىزشى، اكەم ولگەن جوق ەكەن، جاڭا سىزگە سويلەستى عوي، ويداعى ۇيىمىزدە ءبىزدى توسىپ جۇرگەن شىعار، بارايىقشى اكەمە،-دەپ مايرانىڭ ەتەگىنەن ۇستاپ جىلاپ جىبەردى، مايرا ەڭكەيىپ قىزىنىڭ كوزىن ءسۇرتىپ:

- قوي، جىلاما بالام، كەزىندە بىزگە قاراماي كەتكەن، جامان اكەنى نە قىلاسىڭ،-دەپ ەدى. سايا:

- اراي، پاراساتتاردىڭ ءبارىنىڭ اكەسى بار، قانداي جاقسى، ولاردى كۇندە اكەلەرى بالالار باقشاسىنا موتومەن اپارادى، اكەم جاقسى بولىپ كەتكەن شىعار، ماعان اكە كەرەك ،-دەپ مازالاپ بولماعان سوڭ:

- ءيا، بالام، سەن بالالار باقشاسىنان تاراعان دا بارايىق، ءازىر وقۋىڭ بار ەمەسپە، جاقسى وقۋشى دەگەن الباتى وقۋدان قالمايدى،-دەپ الداۋسىراتىپ، بالالار باقشاسىنا اپارىپ تاستاپ قايتتى. جولدا كەلە جاتقاندا تەلەفونى تاعى دا بەزىلدەي قالدى، قاراسا الگىندەگى ءنومىر ەكەن، الامىن با، المايمىن با؟ دەپ ءسال ويلانىپ بارىپ قابىلدادى. مانات:

- جازدىم، جاڭىلدىم مايرا، الدىڭ دا ءيت بولدىم، ءبىر جولعا كەشىرشى، انا سايا ءۇشىن بولسادا،ءبىر جولعا كەشىرشى مايرا،-دەپ جىلاپ ەڭىرەپ تۇر. مايرانىڭ ىشكى جان دۇنيەسى استاڭ-كەستەڭ بولىپ تولقىپ كەتتى، ءوزىنىڭ ىستەگەنىن وزىنە ىستەپ ماڭايىمدى باستىرماي قويايىن دەسە، انا كىشكەنتاي سايا: ”اكەم ولمەپتى، ماعان اكە كەرەك“ دەپ جىلاپ ەڭىرەپ تۇر، سودان مايرا ”ويلانايىن“ دەپ عانا جاۋاپ بەرىپ تەلەفونىن جاۋىپ تاستادى. قايتسەم بولادى؟ دەگەن كۇردەلى سۇراق جانىن مازالاپ كەلەدى،  سايانى ويلاسا ءبىر جولعا وراي بەرگىش ويى دا بار، اقىرى ۇرپاعى ءۇشىن، نەگە بولسادا باس ۇسىناتىن انالارعا ءتان جۇرەكپەن، ءوز ۋادەسىن قۇرباندىققا شالىپ، ماناتقا دەگەن شەمەن بولىپ قاتقان كوڭىلىنىڭ ارجاعىنان كەشىرىمشىل ءبىر سەزىم باس كوتەردى.

كەشكى اپاق-ساپاق كەز، بەتىمەن جەر باسىپ، بوساعا اتتاعان مانات، كەشىرىڭىز،- دەپ تىزەرلەپ كەلىپ شاپكىسىن مايرانىڭ اعاسىنىڭ الدىنا تاستادى، ”ول ءيت ەندى كەلسە، بەتىنە تۇكىرىپ قوىپ سالارمىن“ دەپ جۇرگەن باۋىرجان، مايرا ءوزى جىبىگەن سوڭ امالسىز ساباسىنا تۇسكەن ەدى، ءبىر ءۇيلى جان ماناتتى سامارقاۋ عانا قارسى الىپ، بوساعادان ورىن بەردى، مايرا:

- سايا دەمەسەم، سەنى ەكىنشى بوساعامنان اتتاتپاۋشى ەدىم، وعان اناۋ ءسابيدى كورىنگەنگە كوگەن كوز قىلىپ، ءتىرى جەتىم دەگەن اتقا قالدىرمايىنشى دەدىم،-دەپ، جىلاپ وتىرىپ كوكىرەگىنە شەمەن بولىپ قاتقان شەرىن تارقاتىپ، ماناتتىڭ ادامدىقتان شىققان ارسىزدىعىن بەتىنە باستى. مانات تاعى دا مايرانىڭ الدىنا تىزەرلەپ، اياعىنا باس قويىپ، جىلاپ -ەڭىرەپ كەشىرىم سۇرادى، مايرا كەشىردى، جەڭگەسى ماناتتى داستارقان باسىنا شىعارىپ شاي قۇيدى. بالالار باقشاسىنان ەندى كەلگەن سايا ەسىكتەن كىرە، جۇدەپ-جاداپ وتىرعان اكەسىن كورىپ، بوساعادا توسىرقاپ تۇرىپ قالدى. مايرا:

- وي بالام، نەعىپ تۇرسىڭ، بار انا اكەڭە، ەگەر سەنى دەمەسەم...-دەپ سويلەي ءجۇرىپ، ءۇش جىل بويى كورمەگەن اكەسىنەن توسىرقاپ قالعان سايانى جەتەلەپ الدىنا اپاردى. مانات باۋىر ەتى بالاپانىن كورگەندە، كەڭسىرىگى اشىپ، تاعى دا كوز جاسىنا ەرىك بەرىپ، سايانى باۋىرىنا باسىپ ماڭدايىنان قۇشىرلانا ءسۇيىپ ۇزاق وتىردى.

ەرتەسى تاڭەرتەڭ بالالار مەرەكەسى ەدى، سايا ”بۇگىن مەنى بالالار باقشاسىنا اكەم اپارسىنشى“ دەپ قوياردا قويماي، ماناتتىڭ ءمىنىپ كەلگەن موتوسىنىڭ الدىنا وتىرىپ، مەرەكە تويلاۋعا شىقتى، ول ءبۇگىن ەرەكشە كوڭىلدى، ”مەنى اكەمنىڭ  اكەلە جاتقانىن، انا اراي، پاراساتتار كورسە ەكەن، شىركىن“ دەگەن ءسابي كوڭىلىندە شارق ۇرعان، اسقاق سەزىم مەنمۇندالايدى. بۇگىن بالالار مەرەكەسى بايلانىسىمەن شەگارا قورعانىس بولىمشەسىندەگى كوماندير-جاۋىنگەرلەر بالالار باقشاسىنداعى بۇلدىرشىندەرمەن مەرەكەنى بىرگە تويلاپ، ءتۇرلى مادەني قىيمىلدار وتكىزىپ، مارە- سارە بولدى. قيمىلدىڭ سوڭىندا وتباسىندا قىيىنشىلىعى بار، بالالارعا مەرەكەلىك ساۋعا ۇسىندى، سايا بۇگىنگى ساۋعادان باس تارتتى. ول:

- اعاي مەن بۇدان كەيىن ساۋعا المايمىن، قازىر مەن جەتىم ەمەسپىن، اكەم قايتىپ كەلدى،-دەدى قوس جانارى بال- بۇل جايناپ.