سەرجان قابەت ۇلى
بىيىلعى شىلدە جىلداعىدان دا شاڭقيىپ، وت قۇشاقتاپ جەتتى، قۇرجىرا اۋىلدىعىنا بەلگىلى جۇمىسپەن بارعان ەدىم، شارۋانىڭ جايى شاڭحان تۇستە ازەر شىلبىرىن جىيدى دا، قاقپا سىرتىنداعى ماشيناما قاراي اياڭدادىم، قاقپادان شىعا بەرە، وڭ جاعىمداعى قورعان تامنىڭ ىرگەسىنە ۇيىعان ماندىرىمسىز كولەڭكەگە ۇيلىعىپ، شىبىنداپ تۇرعان ەكى، ءۇش تايىنشا قۇيىرقتارىمەن قوس ساۋىرىن سابالاپ؛« اسپان ايلانىپ جەرگە تۇسكەلى تۇرعان، ءيت بايلاسا توقتامايتىن اۋىلدا، كىرەرگە تەسىك تاپپاي تۇرساق، اتاڭنىڭ باسىن ىزدەپ جۇرسىڭ بە؟»دەگەن ىڭعاي تانىتىپ، جاقاتپاي الايا قارايدى، ونشاقتى شىبي ؛« جاراتقان يەمىز تاڭداي جىبىتەتىن تامشى سۋعا زار قىلعان، قۇرجىرا دا قاڭعىرىپ جۇرگەن قاي اقىماقسىڭ؟ » دەگەندەي اۋىزدارىن اشىپ، كىشكەنتاي سۇيىر تىلدەرىن سالاقتاتىپ، قيت- قيتتاپ الدىمنان كەسىپ ءوتىپ بارادى. ادامىن قويىپ اعاشى سۋسىراپ تۇرعان، جۇدەۋ باس اۋىل راسىندا قاراداي قارىن اشىرادى، تاينشاسى مەن تاۋىعىنىڭ پىيعىلى اناۋ، العاش كەلگەندە، جۇمىسىم بىتكەن سوڭ وسىنداعى اعايىندارىما كەزىگىپ، ءبىراز وتىرىپ قايتسام قايتەدى دەگەن دامەمدى، تەسىك تەگەشكە قۇيعان سۋداي سارقىپ تىندى. سودان ايالداماي ماشينا ما شىقتىم، ءشى قىزۋى باسىلماعان تونارشا جالىن ءبۇركىپ تۇر ەكەن، تەرەزەلەردى اشىپ، جەل قاقتىرىپ جەدەل جولعا شىقتىم. جاۋ قۋىپ كەلە جاتقانداي زىمىراپ كەلەمىن، الاۋلاعان ىستىقتان الدىڭعى جاعىم بۇالدىرلانىپ، كوگىلدىر تولقىن باياۋ جوڭكىلىپ جاتىر، ەندىگى كەسىپ وتەر تۇس، ارالتوبە اۋىلىدىعىنا قارايتىن كوكتەرەك قىستاعىنىڭ كۇرە جولعا شىعاتىن كىندىگى، سول شىعا بەرىس اۋىزدا ەكى بەينە قالباڭداپ كورىنەدى، كولىك توسقان جولاۋشى بولار دەپ مەجەلەپ كەلەمىن، اششى نۇرىن اياماي توككەن شاعىرماق دالا «سىيقىر ايناداي» الدىمداعى دۇنيەنىڭ ءبار- ءبارىن بۇلدىر دىرىلگە اينالدىرىپ، پىشىنىن وزگەرتىپ قۇبىجىققا جاقىن كورسەتەدى، اناۋ ەكەۋدە كوزىمە سولەكەت كورىندى، ءبىرى سالاق قويشىنىڭ ولاق ارشىلعان تاياعىنداي كولبەك- كولبەڭ ەتىپ، بىردە جۋانداپ، بىردە جىڭىشكەرە قالادى، ال ەندى ءبىرى ءتىپتى قىزىق، تەنتەك جۇگىرمەكتىڭ ءبىرى اسقاباقتىڭ استىنان ەكى ساباۋدى تالتايتا سۇعىپ، جولدىڭ شەتىنە شانشىپ كەتكەندەي ەلەەس بەرەدى، تەمەكى تارتىپ تۇرما ەكەن، توبەسىنەن ءتۇتىن بۋداقتايدى. مىناۋ كورنىسكە سايتان تۇرتكەندەي، جالعىز ءوزىم كۇلىپ كەلەمىن، ولار مەنىڭ ماشينامدى اۋدەم جەردەن تانىپ تۇر- اۋ دەيمىن، تۇسىنا كەلگەندە الدىمنان ىرشىپ شىقتى، باياۋ بارىپ توقتادىم دا مەندە تاني كەتتىم، ءبىر اۋلاداعى بەلگىلى مەكەمدە ىستەيتىن، ىرگەدەگى قىستاققا قىزمەت تەكسەرۋگە ارنايى تۇسىرلگەن جىگىتتەر ەكەن، ساباۋ شانشىعان اسقاباق بولىپ كورىنگەنى، كىشىلەۋ وتاۋدىڭ قالىپتى عانا قازانىنداي قارنى، ەسەك مىنگەن ادامنىڭ ءوزى ەكى بۇكتەلىپ كەلىپ قول الىساتىن كولدەنەڭى مەن تىگى كوپ پارىقتالىپ كەتپەيتىن تىعىرشىقتاي بازارباي دەگەن اعامىز ەكەندە، قويشىنىڭ تاياعى بولىپ كورىنگەنى سىرقتاي سيدام بالعاباي دەگەن جاس جىگىت بولىپ شىقتى، ەكەۋى القىن-جۇلقىن ماشينا ەسىگىنە جارماستى:
- سالەمەتسىڭ بە سارقىت باۋىر، مىناۋ دۇنيەڭ ورتەنىپ كەتتى، سەن كەلمەسەڭ قاڭسىپ ولەمىز بە قايتەر ەكەنبىز،-دەپ قارا تەرگە مالشىنعان اسقاباق اعام تابالدىرىققا اياعىن ازەر ىلىندىرىپ، نەشە ۇمتىلىپ ءجۇرىپ ماشيناعا شىقتى، سودان قارا باپكاسىن ىجداعاتتاپ ماشينانىڭ الدىڭعى ەرنەۋىنە قويدى. ال اناۋ تاياق بولسا:
-امانسىز با ؟ اعا جاقسى كەزىككەنىڭىزدى قاراشى، ايتپەسە مىنا اپتاپپەن بىرگە، جاپوننىڭ كانتون ارمياسى سەكىلدى شەگىنۋدى بىلمەيتىن، شىركەي دەگەن پالە جەپ قوياتىنداي، الداعى كۇندەرى اۋىلعا تۇسكەن ءبىر جىگىت اۋزى-مۇرنى، قوينى- قونشىنا كىرگەن شىركەيدەن ابدەن مەزى بولسا كەرەك، ءولىپ- تالىپ قالاعا جەتكەن سوڭ، دوستارىنا« شىركىن شىركەيگە قاراعاندا، ماسا ءوز ايەلىڭ سەكىلدى ەكەن عوي، قالاي ساباساڭ دا كوتەرەتىن »دەپ مۇڭىن شاققان ەكەن، سول اعايىنىمىز ايتپاقشى شىركەيدەن تارتىپ كەتتىك،- دەپ باسى-كوزىن سابالاپ ارتقى ورىندىققا كىرە ەسىكتى شارىق ەتكىزىپ جاۋىپ الدى. امان سالەمنەن كەيىن تاعى دا زىرلاتا جونەلدىم. ارتتاعى تاياق تىنشتالىپ قالدى دا، اسقاباق اعامنىڭ ايتارى اياقتاماعانداي ءوز جايلارىن ءتۇسىندىرىپ كەلەدى:
- باۋىرم، ءبىزدىڭ مۇندا كەلگەنىمىزگە دە، ونشاقتى كۇن بولدى، قوعامدىق تەكسەرۋ دەپ تۇسكەنبىز، قىستاقتىڭ جاعدايىنان ءبىر تالاي ماتەريال حاتتاپ-شوتتادىق، قۇداي بۇيىرسا، الداعى كۇنى جازاتىن داكىلاتىما جەتەرلىك ازىق بولادى،-دەپ الدىعا قويعان باپكاسىن ۇستىنەن باسىپ- باسىپ قويدى دا؛ - توزىپتا كەتتىك، سودان ءبىر جەتىلىك ۇلىقساتپەن مونشاعا ءتۇسىپ، جۋىنىپ- شايىنىپ كەلەيىك دەپ قايتىپ بارامىز،- دەدى ، قوماقتى جۇمىس تىندىرىپ قايتقانىن ەمەۋرىنىنەن ءبىلدىرىپ.
- ە، بازىڭ اعا جاپا شەگىپسىزدەر، راس، مىنا كۇنىڭ كۇيىپ الدى عوي، باتسقا نوم كىتابىن الۋعا ساپار شەككەن ءسۇن مايمىلدار جالىن تاۋىنان وتكەندە دە بالكىم وسدان اسپاعان- اق شىعار-اۋ، قىزمەت بابى بولماسا، ادام سىرتقا شىعاتىن كۇن ەمەس ەكەن، شىركىن سۋىق سىرادان ءبىر قورابىن جاستانىپ، جەر تولەگە ءتۇسىپ الىپ جاتارما ەدى،-دەيمىن مەندە ولاردىڭ ىڭعايىنا باعىپ اسىرا اسەرلەپ. اسقاباق اعام تامسانىپ بارىپ، جۇتىنىپ جىبەردى دە:
- يا، «بار بولىپ، بايى ولگەنگە نە جەتسىن» دەپتى عوي بۇرىن ءبىر اپامىز، سول جارىقتىق ايتپاقشى، جاعداي كەلسە الدىمىزداعى اعارال ساياجايىنا بارىپ، ءبىراز سىرالاتىپ ءشول باسساق بولار ەدى، وعان «ۇيدەن قىرىق ادىم الستاساڭ مۇساپىرسىڭ » دەگەندەي، ءبىرتالاي ۋاقىت دالا جايىلىمىندا ءجۇردىك، ساراڭ جەڭگەڭ سالىپ بەرگەن، ماندىرىمسىز بىردەمەنى ، تەمەكى- سەمەكى سياقتى ۇساق تۇيەكپەن تاۋسىپ الىپ، ۇياتتى بولىپ وتىرمايمىن با،- دەمەسى بارما، اسقاباق اعامنىڭ ءسوزى ماعان« قىردا ءجۇرىپ، قۇرىپ كەلە جاتقان دا، ءوزىڭ بىردەمە الىپ بەرەتىن ءجونىڭ بار ەمەسپە» دەگەندەي اسەر ەتتى. اۋزىم قىشىپ سىرانى قوزعاعان ءوزىم عوي، «سۇراپ العان اۋىرۋدىڭ داۋاسى جوق»دەپ تۇسىنا كەلگەندە اعارال ساياجايىنا قاراي ماشينانىڭ تۇمسىعىن بۇرا بەردىم.
جايلىلاۋ بولاما دەپ وزەن جاعاسىنا مىنگەسە ورنالسقان قوس كيگىز ۇي تىگىلگەن ساياجايدى تاڭداپ توقتادىق، كىردىك، «كەلگەنشە قوناق ۇيالادى، كەلگەن سوڭ قوناق يەسى ۇيالادى» دەگەندەي باستاپ كەلگەن اتىم بار، الدىمىز قۇر تۇرسا ازاماتتىعىما ازدا بولسا سالقىنى تيەمە دەگەن ويمەن، جىگىتتەر« نايمان توعىز» دەپ اتاپ كەتكەن،ءبىر قوراپ سىرانى قاسىمىزعا قويىپ شىعىپ بارا جاتقان قوجايىنعا؛«تاۋىرلەۋ تاۋىعىڭنان تاڭداپ بىرەۋىن سويشى»دەدىم داۋسىمدى كوتەرە، جومارتىعىمدى جوندانا كورسەتىپ. ەكى قوناعىم ەزۋىنەن جىمىيىپ جىرعاپ قالدى، جىرعاماعان دا قايتەدى، دايىن كولىك، جايلى ساياجاي، تەگىن تاماق، سۋىق سىرا- اسپاننان شەلپەك جاۋعان دەگەن وسى بولار.
ءبارمىزدىڭ دە كەنەزەمىز كەۋىپ قالعان ۇقسايدى، تاماق كەلمەي توعىز بوتەلكەنى توڭقايتىپ تاستادىق، اسقاباق اعامنىڭ سوزىمەن ايتقاندا « ەكى مۇساپىر»گە ەندى سەن ال دەيتىن ەمەس، « قويان تەرىسى دە ءبىر جىلعا شىدايدى»دەپ تاعى ءبىر توعىزدى الدىردىم، الا قاپتىڭ اۋزى اشىلىپ، اڭگىمەمىز قىزىپ، ەكى توعىزدى توپىرلاتىپ تاستاعان كەزدە «تورە تاباق تاۋىق ەتى» دە الدىمىزعا جايعاسىپ، قارىن تويىپ، ءشولى باسىلعان اسقاباق اعام، ىرگەدەگى دومبىرانى الىپ انگە باستى، كونسەرت ەندى باستالعان دا جۇرەيىك دەگەنگە اۋزىم بارماي، ءۇشىنشى توعىزعا زاكاز بەردىم، ءاننىڭ داۋسىنا ەلەڭدەي قالعان ىرگەدەگى كيگىز ۇيدە وتىرعان قوناقتار ۇستىمىزگە ءسالەم بەرە كىرىپ ، الدىمىزداعى تاماققا اس بولسىنىن ايتىپ جاتىر، قويشى ايتەۋ سوڭىن الا قازان اياعىمىز ايقاسىپ، ولار بىزگە كەلىپ، ءبىز ولارعا بارىپ، دىردۋ بولدىق تا كەتتىك، سىرتتا دا، ۇيدە دە ەكى ەكىدەن قۇشاقتاسىپ، قويان قولتىق سىرلاسقان قوناقتار، اياعىن ازەر جىيىستىرىپ، ىرگە قوناقتارعا نەشە قايتارا قوش، قوشىمىزدى ايتىپ ءجۇرىپ، تاياق ەكەۋىمىز اسقاباق اعامىزدى ەكى جاعىنان قولتىقتاپ ماشيناعا ازەر سالىپ، جولعا ءتۇستىك.
قادىرمەندى وقىرمان«ە، امان ەسەن جولعا تۇسكەندەرىڭ كورىم بولعان ەكەن » دەيتىن شىعارسىزدار، اڭگىمە مۇنىمەن بىتكەن جوق، باستى اۋىرتىپ، بالتىر سىزداتقان «باپكانىڭ حيكاياسى» ەندى باستالادى. ەرتەسى تۇستەن كەيىن كەڭسەدە وتىرعام، تەلەفونىم شىر-پىر بولا قالعان سوڭ السام، كەشەگى اسقاباق اعام ەكەن، ساياجايدا كوپ ءان سالعان ەدى، تاماعى قارلىعىڭقى شىعادى:
- سارقىت باۋىر ۇلكەن جۇمىس شىقتى، پالە بولدى،-دەدى قىر- قىر ەتىپ ءولىمنىڭ حابارىن جەتكىزگەندەي ابىرجىپ، شوشىپ قالدىم:
- وي اعا نە بولدى؟
- باپكادان ايىرىلپىز.
- قايسى باپكادان؟
- قايسى باپكا بولۋشى ەدى، كەشە ۇستاپ جۇرگەن باپكا ساياجايدا قالىپتى.
- ە، اعاسى-اۋ، ونىڭىزدى ماشيناعا قويىپ كەتپەي، نەسىنە الىپ تۇسكەنسىز؟
- ماشينادان بىرەۋ ۇرلاپ كەتەمە دەپ، الا ءتۇسىپ ەدىم.
ەكەۋىمىزدىڭ ديالوگىمىز وسى جەرگە كەلگەندە ءوزىم جوعالتقانداي قىسىلىپ كەتتىم، «بايقۇستىڭ ون كۇندەي جازىپ- سىزعان ماتارايالى جوعالسا وبال بولدى عوي، ولارعا جولىعىپ، ساياجايعا باستاماسام، بۇل ءىس تۋىلماس تا ەدى عوي»دەگەن شۇعىل ويعا كەلدىم دە:
- اعا، قيىن بولعان ەكەن، دەسە دە وتە ابىرجىماڭىز، مەن ۇيگە بارىپ ماشيناما ماي قۇيايىن دا سىزگە بارايىن، ءسىز بالعابايعا ايتىپ قويىڭىز، ۇشەۋىمىز بارىپ كەشەگى جەردەن سۇراستىرايىق دەدىم، اسقاباق اعام « ءيا، سۇيتشى باۋىرىم»دەدى قىينالعان بەينەدە اقىلاپ- ۇكىلەپ. دەرەۋ بارىپ ماشيناما ەلۋ يۋاننىڭ مايىن قۇيىپ، ەكى جوقشىنى باسىپ الىپ، ساياجايعا تارتتىم، كەشە كۇلىپ كەتكەن قوناعى، كۇڭىرەنىپ قايتا جەتكەندە ساياجاي قوجايىنى دا ابدىراپ قالدى:
-امانسىزدارما اعالار؟ نە جاعداي بولدى، جايشىلىق پا؟ دەيدى جەدەلدەتە كەلىپ قول الىسىپ. ءسوزدى اسقاباق اعام ءىلىپ الدى:
- باۋىرىم جوق قاراپ كەلدىك، كەشە وسىندا ءبىر باپكا قالماپ پا؟،- دەپ ەدى، قوجايىن باسىن شايقاپ:
- ونداي نارسە كوزىمە شالىنبادى عوي، تاڭەرتەڭ تازالىق ىستەگەن بالالاردان سۇرايىنشى دەپ، تاماق جاسايتىن ۇيگە كىرىپ قايتا شىقتى دا،- مىنا بالالاردىڭ دا كوزىنە تۇسپەپتى، وسىندا قالسا تابىلار، قايتا قاراپ كورەيىك،- دەپ ءبىزدى كيگىز ۇيگە باستادى، قوجايىن ىشىندە ءتورت ادام ءبيت قاراعانداي اقتارىپ شىقتىق، تابىلمادى، كەش باتىپ قاراڭعىلىقتا ۇيىرىلە باستادى، اسقاباق اعام تىقىرشىق اتقان سايىن، جەرگە كىرەردەي بولىپ مەن تۇرمىن، ايتەۋ ارتى قايىرلى بولسىن، ءدال قازىرگى قسىلىستان، اينالايىن قوجايىن جىگىت قۇتقاردى، ول اسقاباق اعانىڭ قولىن الىپ:
- اعا وتە ابىرجىپ كەتپەڭىز، وسى ماڭدا قالسا قايدا بارادى دەيسىز، ءبۇگىن عوي قاس قارايىپ كەتتى، ەرتەڭ مەن انا داياشى بالالاردى شىعارىپ، ماڭايدى قاراتىپ تاۋىپ قويايىن،-دەدى.
-ءيا سۇيتە قويشى، قاراعام باۋىرىم، ۇمىتىپ كەتپەي ەرتەڭ ەرتەرەك بالالاردى اتتانىسقا كەلتىرشى،- دەپ قايتا - قايتا تاپسىرعان اسقاباق اعامىزدى ماشيىناعا سالىپ الىپ، اكەمىز جاڭا ولگەندەي تۇنەرىپ قايتا قايتتىق. ەرتەڭ دەمالس كۇن ەدى، وتباسىمداعىلاردى الىپ تاۋعا ويناتىپ كەلمەكشى ەدىم، كولدەنەڭ كەزىككەن «باپكا ۋاقيعاسى» جوسپارىمنىڭ بىت-شىتىن شىعاردى.
تاڭەرتەڭ الا- ەلەڭدە ماشيناما تاعى دا ەلۋ يۋاننىڭ مايىن قۇيىپ الىپ، اسقاباق اعاما ءوزىم تەلەفون جالعادىم، اعامدا استىنان سۋ شىققانداي ەرتە تۇرىپ العان ەكەن، سورلى بالعابايدى كەلىنشەگىنىڭ ىرگەسىنەن سۋىرىپ الىپ، ساياجايعا تاعى جول تارتتىق، ءبارىمىز كوڭىلسىز، اسقاباق اعام جوسپار قۇرىپ كەلەدى:
- باۋىرلار، بارعاندا الگىلەر باپكانى تاپپاسا، بىلاي ىستەيىك، قايسى كۇنى ايبىن دەگەن جىگىتپەن بىرگە شىعىپ، وزەننىڭ جاعاسىندا بىرتالاي اڭگىمەلەسىپ تۇرعام، ودان باجىداعى ورلەۋ دەگەن جىگىتپەن بىرگە كيگىز ۇيدىڭ باتىس جاعىنداعى تالدىڭ ىرگەسىنە كىشى دارەتكە وتىرعانبىز، كەتەر الدىندا اۋىلدىق دوعدىرحانادا ىستەيمىن دەگەن دولقىن دەگەن جىگىت ەكەۋمىز ارىراق بارىپ كەڭىپ قايتقانبىز، وسى ارالاردى باسا قارايىق دەدى، بالعاباي ەكەۋىمىز ماقۇلدان باسقا نە ايتامىز، ماقساتتى جەرگە جەتتىك، باپكا تابىلماپتى، اسقاباق اعام تۇيىلە قالدى، ءبىز بايقۇس قيپىجىقتاپ كەتتىك. سودان نە كەرەك، اعانىڭ سىزىپ بەرگەن قاريتاسى بويىنشا تىنتۋگە شىقتىق، بالا كەزىمىزدە « ديلي ءجان» دەگەن كينو بولۋشى ەدى، سونداعى بومبا تەكسەرگەن جاپون اسكەرلەرى بار ەدى عوي، سودان ءبىر اۋمايمىز، تەك قانا قولىمىزداعى قۇرال ۇقسامايدى، ولاردا باسىندا شەڭبەرى بار اسپاپ ەدى، بىزدىكى ءبىر – ءبىر تاياق، ءشوپتىڭ اراسىن قايىرا تۇرتكىلەپ، ۇشەۋىمىز ءۇش باعىتقا اتتاندىق، ال ساياجاي قوجايىنى مەن داياشىلارى ساياجاي ماڭىن قايتا اقتارىستىرىپ جاتىر، تۇپ تۋرا تۇسكەشەيىن تىمىسكىلەدىك، جەرگە كىرگىر پاپكاسى ۇشتى كۇيدى جوق، ۇشەۋىمىزدە مۇرتتاي ۇشىپ ساياجايدىڭ الدىنا كەلىپ تابىستىق، اسقاباق اعانىڭ قاباعىنان ءالى قار جاپىپ تۇر، بالعابايدى كيگىز ۇيدىڭ ايلانا بەرىسىنە شاقىردىم دا، باۋىرىم بازىڭ اعادان ۇيات بولدى، باپكا تابىلاتىن ەمەس، كوڭىلىن اۋلاپ، ەكەۋىمىز ءبىرىگىپ قوناق ەتىپ قويساق قايتەدى دەپ ەدىم، باپكا ءۇشىن باقانداي ەكى كۇنىن قۇرباندىققا شالىپ، ايتارعا بولماسا كاسىپتەس اعاسىنىڭ قاباعىنا عانا قاراپ، ازەر جۇرگەن بالعاباي دا قوسىلا كەتتى، ءبىزدىكى اسقاباق اعامىزدى رازى ەتىپ كۇتىپ، بەتىن بەرى قاراتىپ الساق، مىنا سارپالداڭنان ەرتەرەك قۇتىلامىز با دەگەن وي.
اعامىزدى ەكى جاقتاپ كاۋكەلەكتەپ كيگىز ۇيدىڭ تورىنە شىعارىپ جايعاستىردىقتا، باس تاباقتى قۋىرداقتان باستاپ بۇيىرتىپ، اراقتىڭ سورتىسىن ورتاعا الىپ دوڭگەلەنە قالدىق، قازاننىڭ تۇبىندەي تۇنجىراپ وتىرعان اعامىزعا بالعاباي الدىمەن ءسوز باستاپ:
- اعا سىزدەن ۇيات بولدى، كەشىرىڭىز ەكەۋلەپ ءجۇرىپ، وزىڭىزگە جاقسى قورعاۋشى بولا الماي، باپكاڭىزدان ايىرىلىپ قالدىق،-دەپ كەلە جاتقاندا مەن مىنا جاقتان ءىلىپ اكەتىپ:
- بازىڭ اعا، باپكانى مىنا ەكى كۇناكار پەندەڭىز تولەپ بەرە سالار ەدى، ءبىراق مەنىڭ قىسىلىپ وتىرعانىم، ون نەشە كۇن كوز مايىڭىزدى تاۋىسىپ جازىپ، سىزعان ماتەريالدارىڭىزدىڭ جوعالعانى بولىپ تۇر عوي-دەپ ەدىم. مىنا جاقتان بالعاباي ەزۋىمدەگى ءسوزدى قايتا الا قاشىپ:
- سولاي، سولاي اعا، بارىمىزدە قىسىلىپ وتىرمىز، ەكى كۇن تەڭىزدەن تەبەن ىزدەگەندەي ءتىمتىندىك، قارا باپكا قاراسىن كورسەتپەدى، مۇڭعىل اعايىندار قارالى ۇيگە كوڭىل ايتقان دا« جاقسى جاقسى اتتاردا ءولىپ قالادى»دەيدى ەكەن عوي دەپ قالجىڭعا تىرەگەن بولىپ، ءوتىرىك كەڭكىلدەپ كۇلىپ الىپ، - سول اعايىندار ايتپاقشى، جاقسى باپكا ءبىر جوعالسا تابىلمايتىن كورىنەدى عوي، وتە قايعىرىپ كەتپەڭىزشى، كانە كەلىڭىز بىرەر رومكا الا وتىرايىق،- دەپ رومكاسىن قولىنا الىپ، اسقاباق اعاعا ءيىلىپ ىلتيپات ەتتى، ءسال جىبىگەندەي بولعان اعامىز الىپ قويدى، بالعاباي ەكەۋىمىز« ءيا ءسات» دەپ كوڭىلدەنە قالدىق. «تەمىردى قىزۋىندا سوق» دەمەكشى، كەزەك - كەزەك توس كوتەرتىپ، اكە- ۇكە دەپ ءجۇرىپ، جابىرقاعان جاننىڭ قاباعىن جادىراتتىق- اۋ ايتەۋ.
-ءيا، باۋىرلار، كوڭىلدەرىڭە كوپتەن كوپ راقىمەت، وراي بولسا تابىلىپتا قالار، تابىلماسا بارسىن، وعان امال دا جوق قوي، جازىپ سىزعان دۇنيەنى قويعاندا، بىرنەشە جىل جانىڭا سەرىك بولعان دۇنيەگە ءىشىڭ اشيدى ەكەن،- دەگەن اعامىز الدىنداعى رومكانى تارتىپ جىبەرىپ ءسال مۇڭايىپ وتىرىپ قالدى، «قاباعى ەندى عانا جادىراپ كەلە جاتقان اعانى قايتا بۇزىپ الامىز با» دەگەن دە مەندە زارە جوق، توردە ىلۋلى تۇرعان دومبىراعا ۇمتىلىپ بارىپ ءىلىپ الدىمدا، قۇرمەتتى قوناعىمىزعا قۇشاقتاتىپ جاتىپ:
- اعا، سىڭعىرلى داۋىسىڭىزدى ساعىنعالى قاشان، ءبىراز دۇرىلدەتىڭىزشى، سارىعىمىزدى باسىپ، اسقاق انىڭىزدى ەستىپ لازاتتانىپ قالايىق،-دەي بەردىم، بالعاباي دا:
- شىركىن اعا داۋىسىڭىز بولەك قوي، ايتەۋ جاراتقان يەم تاماعىڭىزعا جاماندىق بەرمەسىن دەپ كاۋكەلەكتەپ جاتىر، ماقساتىمىزعا جەتىپ اسقاباق اعامىز دومبىرانى باۋىرىنا سالدى، سودان ايتەۋ ماقتاي وتىرىپ، اراعىمىزدى ايلاندىرىپ، ەكى ساعات ءان تىڭداپ، تاماق قارلىعىپ، تاباق تاقىرلانعاندا، اعامىزدى قولتىقتاپ، ەكىنشى رەت سۇيرەلەپ اكەلىپ ماشيناعا شىعاردىق. بالعاباي ەكەۋىمىز؛« جوق قاراۋ جۇمىسى وسىمەن سوڭىنا شىقسا يگى ەدى» دەپ اللادان تىلەي ءجۇرىپ جولعا ءتۇستىك.
ەكى كۇن امان ءوتتى، ءۇشىنشى كۇنى تۇسكە دەيىن تاعى دا تىنىشتىق، «ءيا ءسات باپكاننىڭ جۇمىسى وسىمەن اقىرلاسقان ەكەن» دەپ كەڭي قالدىم دا، كەڭسەدەن شىعىپ وتباسىما قاراي اياڭداپ كەلە جاتىر ەدىم، ءما ساعان، اسقاباق اعام الدىمدا ەنتىگىن باسا الماي ۇشىپ كەلەدى، جالتاڭ جەردە جاسىرىنۋعا شارا جوق قاتتىمدا قالدىم، اناۋ انادايدان:
- سارقىت باۋىر، شۇيىنشى سۇيىنشى، ءالگى باپكادان دەرەك تابىلدى،- دەپ سويلەپ كەلىپ قوس قولىن الا ۇشتى، (باپكسى بەينە ەكەۋىمىزدىڭ ورتاق مۇلكىمىزدەي-اق )مەن؛ « الىڭىز ، الىڭىز» دەپ قويدىم، ءبىراق ىشتەي « ءسىزدىڭ باپكا تابىلسا، مەن نە ءۇشىن شۇيىنشى بەرەدى ەكەنمىن» دەيمىن جاقاتپاي، ىلە-شالا بۇل ويىمنان دەرەۋ قايتىپ؛ « ارام قاتقىر باپكاسى تابىلار بولسا، شۇيىنشىسىن بەرىپ قۇتىلايىنشى »دەگەن ويعادا تىرەلىپ ۇلگىردىم، ونىمدى تۇسىنەتىن اعام جوق:
- باۋىر دەرەۋ ماشيناڭدى الىپ شىق، ءتۇسكى دەمالىستا بارىپ تاۋىپ الىپ كەلەيىك دەدى، جوق دەي المادىم، ماشيناما ءۇشىنشى رەت 50يۋاننىڭ مايىن قۇيىپ، اسقاباق اعامدى ءتورتىنشى رەت ماشيناما شىعاردىم دا ادەيى:
- اعا، ءبىزدىڭ «باپكامىزدىڭ» دەرەگى قايدان شىقتى دەپ ەدىم، اعام:
- بۇل ءوزى ۇزاق اڭگىمە، الدىمەن ءۇش توبە اۋىلدىعىنا تارت، سونداعى ماقان دەگەن مال شيپاگەرى ءبىر نەشە كۇننىڭ الدىندا ساياجايدان ءبىر باپكا تاۋىپ الىپتى دەگەن ىڭكاس بار، سودان بارىپ سۇرايىق، بۇيىرىپ جولىمىز بولسا، تابىلىپ قالار ،-دەدى سەنىم بىلدىرە. ۇشتوبە قايداسىڭ دەپ زىرلاتا جونەلدىم، اۋىلدىققا كىرە سۇراستىرا ءجۇرىپ كوپ اينالماي، قاجەتتى ادامىمىزدى تاۋىپ الدىق. قۋانعانىمدى ايتپا، اسقاباق اعامنىڭ امان سالەمى اياقتاي بەرگەندە، مەندە ۇمتىلىپ بارىپ اكەم ءتىرىلىپ كەلگەندەي جادىراي ەسەندىك سۇراستىم.
ءمان-ءجايىمىزدان حابار تاپقان قۇتقارۋشى جۇلدىزىم:
-ءيا، ساياجايدان سونداي ءبىر باپكا تاۋىپ العانىم راس، سەنبى كۇنى ىنىمە ايماقتان قۇدا شاقىرعان ەدىك، سول كىسىلەردى ساياجايعا اپارىپ كۇتىپ العامىز، ارسىندا ءبىر قۇدانى تىسقا شىعارىپ ءجۇرىپ، جىرانىڭ قاسىندا جاتقان كىشىلەۋ باپكاعا كوزىم ءتۇستى، بىرەۋدەن ۇمىت قالعان دۇنيە بولار دەدىم دە، قۇدامدى قولتىقتاپ جۇرگەندىكتەن، ءىشىن اشىپ تەگىن تەكتەمەدىم، قايتىپ بارعان سوڭ ساياجاي قوجايىنىنا بەرىپ، يەسى ىزدەپ جاتسا تاپسىرىپ بەرە سال دەپ قاداعالاپ كەتكەم،-دەدى. جوعىمىزدىڭ بوگەنايى، جاتقان ورنى ءدال كەلە كەتتى، قۋانعاندا؛« اينالايىن ازاماتىم- اي، تالەيىمىزگە جاڭىلماي جىرانىڭ تۇبىنە بارىپ دارەت سىندىرعان قۇداڭىزدان اينالىپ – اق كەتەيىن » دەپ ماقاننىڭ ماڭدايىنان ءسۇيىپ الۋعا شاق قالدىم، سودان مىڭ جىلدىق قۇدامىزدىڭ قايسى ساياجايدىڭ تورىنە قۇرمەتتى قۇيرىقتارىنىڭ تابى تۇسكەنىن اشالاپ ۇعىسىپ الدىقتا، ايالداماي كەرى قايتتىق، مەن دە. كوڭىلدى، اسقاباق اعام دا كوڭىلدى، ىڭىرسىپ ءان سالىپ كەلەدى:
- قايدا بارساڭ وندا بار،
جاقسى باجا تاۋىپ كەل.
بالدىزىم...
مەن بولسام ىشمنەن«بالدىزدا باسىڭ قالعىر، بالدىز شىلىن، اناۋ باسى التىن، كوتى كۇمىس باپكاڭ تابىلسا، وزىڭدە قايدا بارساڭ وندا بار، مەنەن جىگى- جىگى اۋلاق» دەپ ماشينامنىڭ ماي تەتىگىن اياماي باسىپ، قارقىندى كۇشەيتە ءتۇسىپ كەلەمىن.
قادىرمەندى قۇدالارىمىز ەرشىمدى ەرىندەرىمەن ماي شايناعان ساياجايدىڭ ادەرىسىن جۇرەگىمىزدىڭ تۇكپىرىنە ساقتاپ، ميىمىزدىڭ ورتالىعىنا حاتتاپ العامىز، ساياجايدىڭ قوجايىنى دا ءبىر اللا بەرە عانا سالعان، جارالماعان بويجەتكەن ەكەن شىركىن، جوق قاراپ جۇرگەن جايىمىزدى ايتقان جەردەن، جاتىن كىيگىز ۇيگە باستاپ بارىپ، ساندىعىنا سارمايداي ساقتاپ قويعان جەرىنەن، قاسيەتتى باپكامىزدى سۋىرىپ الىپ الدىمىزعا جارق ەتكىزىپ تاستاي سالعانى، اسقاباق اعام دا باسسالدى، ات باسىنداي التىن تاۋىپ العانداي ەرنىنە باسىپ ءسۇيىپ- ءسۇيىپ جىبەردى، كوزىنىڭ مولتىلدەي قالعان بەينەسىنەن، جوعىمىزدىڭ ءدال ۇستىنەن تۇسكەنىمىزدى سەزە قويىپ، مەنىڭدە كوزىمە قۋانىش جاسى ۇيىرىلىپ، سۇيسىنە تەلمىرىپ وتىرىمىن، اعام باپكاسىنىڭ سىدىرماسىن كوز ىلەستىرمەي سىر ەتكىزدى دە، ىشەك قارنىن ۇستەل ۇستىنە اقتارا سالدى، ىشىنەن ەكى بۇكتەلىپ ەكى يۋاندىق جىين ەستەلىگى، ءبىر يۋاندىق ماي قالام توپ ەتە ءتۇستى، باسقاسىن قويشى كوپ قۇندى نارسە ەمەس قوي، جيىن ەستەلگىنىڭ ءىشى امان با ەكەن دەپ الدىمەن سونى باس سالدىم دا، ءبىرنشى بەتىن اشىپ ەدىم، ماي قالاممەن باتپيتىپ جازىلعان « ەستەلەك يەسى: بازارباي» دەگەن جازۋ كورىندى، ەندى قاي بەتىمدى شىمشيىن، ودان كەيىنگى بەتتەر زاۋاتتان شىققان قالپى، ارشىعىان جۇمىرتقاداي اپپاق، سوقانىڭ دۇزى تيمەپتى، جىيىرما يۋاندىق باپكاسىنان باستاپ ماي قالامعا دەيىن ءۇش اسىلىن ەلەكتىروندىق مىيشىقپەن الدىنان ارتىنا قاراي، ارتىنان الدىنا قاراي نەشە قايتارا ەسەپتەسەڭدە «جىيىرما ءۇش»يۋان دەگەن جالپى قۇنىن كوزىڭە كولدەنەڭ تارتار ەدى، قولىمداعى ەستەلىك قولىمنان سىرعىپ ءتۇستى، « وي...بوي...»دەپ شەكەمدى ۇستاعان قالپى تۇسەككە شالقالاي بەرگەنىمدى وزىمدە سەزبەي قالدىم...