الەمگە ايگىلى تيتانيك

ادامزات سۋ جولىن يگەرىپ، تەڭىز ساپارىن باستاعاننان بەرى سان الۋان الىپ كەمەلەر جاسادى. سولاردىڭ ءبىرى الەمگە ايگىلى "تيتانيك". 20-عاسىردىڭ باسىندا جاسالعان وسى ءبىر ءىرى كەمە ءوز زامانىنداعى اۋىر ونەركاسىپ سالاسىنىڭ تىڭ جەتسىتىگى سانالدى. 1911-جىلى 31-مامىردا باۋىرىن تۇڭعىش رەت سۋعا سيپاتقان سۋ جاڭا كەمە 1912-جىلى ساۋىردە العاشقى ساپارعا شىققاندا كۇتپەگەن جەردەن مۇزتاۋعا سوعىلىپ، ءوز ورنىن وزگە كەمەلەردەي مۇراجايدان ەمەس، مۇحيت تۇبىنەن تاپتى. ءيا سول داۋىردىڭ ايگىلى عالىمدارى مەن ينجەنەرلەرى جوبالاعان، بۇگە-شىگەسىنە دەيىن ەسەپتەلگەن بۇل كەمەنىڭ ءبىر سوققىعا توتەپ بەرە الماۋى راسىندا ادامعا وي سالادى. ءوز زامانىنداعى زاڭعار ويلى عالىم-ينجەنەرلەر نەدەن قاتەلەستى؟ باتپايتىن كەمە دەپ ايدار تاعىپ، شاشاسىنا شاڭ جۋىتپاعان ساۋلەتتى كەمەنىڭ عۇمىرى نەبارى ءبىر ساپارمەن شەكتەلۋىنىڭ سىرى نەدە؟

كەمەنىڭ جاسالۋىنداعى باستى سەبەپ

IMMحالىقارالىق تەڭىز تاسىمالى سەرىكتەستىگىنىڭ باسالقاسى، امەريكانىڭ ايگىلى فينانس شونجارى جۋنيس. پەرفوند. قارت مورگان (امەريكاداعى جەتى الپاۋىت قازىنا توبىن قۇرۋشىلاردىڭ ءبىرى) 1901-جىلى انگليانىڭ ۋايت-ستار سەرىكتەستىگىن ساتىپ الادى. مۇنى مىسە تۇتپاعان ول كارنەت سەرىكتەستىگىن قوسا جالماۋ بەكىمىنە كەلەدى. ونسىزدا قالتاسى قاعىلىپ، قالىت-قۇلىت ەتىپ ارەڭ تۇرعان كارنەت سەرىكتەستىگى مورگاننىڭ سۇعىنان سەسكەنىپ، شاراسىزدان انگليا ۇكىمەتىنەن كومەك سۇرايدى. كارنەت سەرىكتەستىگى ارادا التى جىل وتكەن سوڭ، ياعني 1907-جىلى تۇڭعىش رەت جولاۋشى تاسىمال كەمەلەرى قوسىنىن بۋ كۇشىمەن قوزعالاتىن لۋستانيا جانە ماۋريتانيا اتتى قوس كەمەمەن تولىقتىرىپ، قيان-كەسكى باسەكەدە ۋايت-ستار سەرىكتەستىگىن شاڭ قاپتىرىپ كەتەدى. IMMحالىقارالىق تەڭىز تاسىمالى سەرىكتەستىگىن ارقا تىرەك ەتكەن قارت مورگان بۇعان مۇلدە مويىنسال بولماي، كارنەت سەرىكتەستىگىن باسىپ وزۋعا بەل بايلايدى.

حارلاند، ۆولف كەمە زاۆودىنىڭ قوجايىنى، انگليا اقسۇيەگى پەرلو 1908-جىلدىڭ ءمالىم ءبىر كەشىندە لوندون قالاسىنىڭ بەرگليۆا رايونىنداعى ساۋلەتتى سارايىندا ۋايت-ستار سەرىكتەستىگىنىڭ باسالقاسى بۋرۋسسە. ۆيسماي مەن داستارقانداس بولدى. حارلاند، ۆولف كەمە زاۆودى مەن ۋايت-ستار سەرىكتەستىگى تالاي جىل ستىق-سۋىقتى بىرگە كەشكەن، بال جالاسقان وداقتاستار بولاتىن. بۇل داستارقانداعى اڭگىمەنىڭ ارقاۋى كارنەت سەرىكتەستىگىنىڭ ايدارىنان جەل ەسكەن قوس كەمەسى جايىندا بولدى. بۋرۋسسە. ۆيسماي حارلاند، ۆولف كەمە زاۆودىندا ءۇش مورجالى، كارنەت سەرىكتەستىگىنىڭ كەمەسىنەن 15000 مىڭ توننا اۋىر، ەكى تەڭدەسسىز كەمە جاساۋ ۇسىنىسن تاستادى. ارىپتەسىنىڭ ويىن اڭعارعان پەرلو ميىعىنان جىمىڭداپ، دەرەۋ قوستاي كەتتى دە كىتاپ بولمەسىنە بارىپ، ونىمەن وڭاشا سىرلاستى. اڭگىمەنىڭ كورىگى قىزا كەلە ولار ءۇش قاباتتى عيماراتتان دا بيىك، الاڭقىسىندا ساۋلەتتى اسحاناسى بار، ءۇش ءىرى ەسكەك قالاقتىڭ كۇشىمەن ساعاتىنا 26-27 تەڭىز ميل (مولشەرمەن 50 كيلومەتر) جۇزەتىن، كارنەت سەرىكتەستىگىنىڭ قوس كەمەسىنەن الدە قايدا اۋىر، قارقىنى مەن ساۋلەتى باسەكەلەستەرىنىڭ دەسىن باساتىنداي، ءتورت ءزاۋلىم مورجالى، ءۇش بىردەي الىپ كەمە جاساۋعا ۋاعدالاستى. بۇل كەمەلەر شيرەك عاسىر اتلانت مۇحيتىنىڭ اتى-زاتىنا ساي تەڭدەسسىز قوجاسىنا اينالاتىندىعى داۋسىز بولاتىن.

ۋايت-ستار سەرىكتەستىگى 1909-جىلى «دومينيون تەڭىز تاسىمالى سەرىكتەستىگىنەن» قوس قالاقتى ميگاننيك كەمەسى مەن ءۇش قالاقتى لاۋرنتيك كەمەسىن ساتىپ الىپ، سىناق جۇرگىزگەننەن كەيىن ءۇش قالاقتىڭ جىلدامدىقتى ارتتىراتىنىنا تولىق كوز جەتكىزدى ءارى جويداقسىز ءىرى كەمە جاساۋ شەشىمىن بەكىتتى.

كەمەنىڭ جاسالۋى:

حارلاند، ۆولف كەمە زاۆودى اتالمىش كەمەلەردى جاساۋعا 1908-جىلى 16-جەلتوقساننان باستاپ كىرىستى. باسقا سەرىكتەستىكتەر كەمە جاساۋ بارىسىندا اتىن قۇپيا ۇستاپ، سۋعا تۇسىرگەن سوڭ جاريالايتىن. الايدا ۋايت-ستار سەرىكتەستىگى ىسكە كىرىسە سالىسىمەن كەمەلەردى جەكە-جەكە ولمپيك، تيتانيك جانە جيرگانتيك دەپ اتايتىندىعىن جاريالادى. (جيرگانتيك كەمەسى تيتانيك اپاتقا ۇشىراعاننان كەيىن بريتاننيك دەپ وزگەرتىلدى). ءتىس قاققان، شوراياق ساۋدا شونجارلارى كەمەلەرگە "پاتشا اۋلەتىنىڭ تاسىمال پاراحودى" دەگەن ادەمى لاقاپتى دا قوسىپ قويدى. تيتانيكتى قۇراستىرۋ ەرەكشە كۇردەلى بولعاندىقتان حارلاند، ۆولف كەمە زاۆودى ءۇش بىردەي كەمەنى ءبىر جولدا جاساۋعا قاۋقارى جەتپەدى. وسىلايشا ولار الدىمەن ءبىرىنشى-ەكىنشى ءنومىرلى كەمەنى، ياعني تياتنيك كەمەسى مەن ولمپيك كەمەسىن قۇراستىرۋدى، بريتاننيك كەمەسىن تيتانيكتى سۋعا تۇسىرگەننەن كەيىن جاساۋدى ۇيعاردى.

كەمەنىڭ جالپى كولەمى

كەمەنىڭ ۇزىندىعى 269.06 مەتر، كولدەنەڭى 28.19 مەتر، سۋ بەتىنەن الاڭقىسىنا دەيىنگى بيىكتىگى 18.3 مەتر، سۋ ىعىستىرىلىمدىعى 46.328 توننا بولاتىن. 50 مىڭ ات كۇشىندىك وسى الىپ كەمەگە جولاۋشىلار مەن كەمە قىزمەتكەرىن قوسقاندا ءبىر جولدا 3547 ادام وتىرا الاتىن. مينۋتىنا 75 رەت ايلاناتىن ءۇش ەسكەك قالاق 25 قازاندىقپەن 159 كومىر وشاعىنان شىققان بۋ كۇشىمەن كەمەنى ساعاتىنا 23-24 تەڭىز ميل (شامامەن 43-45 كيلومەتر) جۇزدىرەتىن. ءتورت زاۋلىم مورجانىڭ ۇشەۋى قازاندىقپەن كومىر وشاعىنان شىققان قويۋ ىس-تۇتەكتى ىعىستىراتىن. قالعان بىرەۋى اس ۇيگە ارنالدى دەي تۇرعانىمەن شىنتۋايتىندا كەمەنىڭ ساۋلەتىن اسىرۋ ءۇشىن جاسالعان بولاتىن. كەمەگە جانە سۋ وتكىزبەيتىن 16 بولمە جاسالدى. بولمەلەردى جالعاستىرىپ تۇرعان سۋ وتكىزبەس بەتون ەسىكتەر ايىرىپ-قوسقىش ارقىلى ءبىر تۇتاس اشىلىپ-جابىلاتىن ءارى وسى 16 بولمەنىڭ تورتەۋى سۋعا تولعان كۇندەدە كەمە سۋعا باتپايتىن.

1909-جىلى 31-ناۋرىزدا، سولتۇستىك يرلانديانىڭ ءنان شاھارى بەلفاستتا تيتانيكتى قۇراستىرۋ جۇمىسى رەسمي باستالدى. 1911-جىلى 31-مامىردا كەمەنىڭ نەگىزگى تۇلعاسى قۇراستىرىلىپ، سۋعا تۇسىرىلدى. وسىدان 10 اي وتكەن سوڭ، ياعني كەلەسى جىلدىڭ 31-ناۋرىزىندا وسى ءبىر جويداقسىز، الىپ كەمە تولىق جابدىقتالىپ بولدى. كەمە جوباسىنا حارلاند ۆولف كەمە زاۆودىنىڭ باستىعى ۋيلليام . پريە، باس جوبالاۋشى توماس . اندروۋ مەن زاۆود ديرەكتورى الەكساندر.كارليس جاۋاپتى بولعانىمەن ۋايت-ستار سەرىكتەستىگىنىڭ باسالقاسى بۋرۋسسە . ۆيسماي كوپتەگەن قۇندى ۇسىنىس بەرىپ، جوباعا وزگەرىس ەنگىزىپ وتىردى. الايدا ول كەمە الاڭقىسىنىڭ كولەمىنە باسا ءمان بەرىپ، حاۋىپسىزدىككە ات ءۇستى قارادى. كەمەنىڭ حاۋىپسىزدىگىنە تىم سەنىپ كەتكەندىكتەن بولار ايتەۋىر العاشقى جوبا بويىنشا كەمەگە ورنالاستىرىلۋعا ءتيىستى 48 قۇتقارۋ قايىعىن 16 عا قىسقارتتى. مۇنان سىرت ول جانە كەمەنىڭ ءتورت بىردەي بولمەسى سۋعا قارىق بولسادا شوكپەيتىنىن ەستىسىمەن اقجال تولقىنداردان قورعاناتىن ورتاڭعى بولەكتەگى قابىرعانى الاسارتۋدى بۇيىردى. كەمە تولىق جابدىقتالىپ بولعاننان كەيىن ءمالىم ءبىر كەمە قىزمەتكەرى "بۇل كەمەنى ەندى تاڭىردىڭ ءوزى سۋعا شوكتىرە المايدى" دەپ ماساتتاندى. وسى ءبىر عالامات كەمەگە جۇمسالعان قارجىنى تۇگەلدەي IMMحالىقارالىق تەڭىز تاسىمالى سەرىكتەستىگىنىڭ باسالقاسى، فينانىس شونجارى جۋنيس. پەرفونت. قارت مورگان ۇستىنە الدى.

كەمەنىڭ ەلدەن ەرەك ساۋلەتى

ۋايت ستار سەرىكتەستىگى كەمەنىڭ قارقىنىنان سىرت ساۋلەتىنەدە ايىرىقشا ءمان بەردى. كەمەگە مالتاۋ كولشىگى، دەنە شنىقتىرۋ بولمەسى، تۇرىك مونشاسى، كتاپحانا، ليفت، قالاقشا دوپ بولمەسى، ساتىراشحانا، مەيىرامحانا جانە شاعىن شىركەۋ سالىندى. باي-ماناپتارعا ارنالعان اشەكەي بولمەلەردىڭ بەلەتى قازىرگى اقشامەن ەسەپتەگەندە 50 مىڭ امەريكا دوللارى بولاتىن. مۇنان سىرت الەۋمەتتىك دەمالىس بولمەسىنىڭ ءىشى ەرەكشە اشەكەيلەنىپ، كۇتۋشىلەر ىستىق ىقلاستى قىزمەت وتەدى. جولاۋشىلار پاريج كوفەحاناسىندا كۇنشۋاقتاپ، كوفە ءىشىپ، ءدامدى تاعامداردان اۋىز ءتيىپ، رومانتيكالىق سەزىمگە شومدى. تيتانيك كەمەسىندەگى بولكاشى بيگگىس تالاي جىلدان سوڭ تيتاننيك كەمەسىن بىلاي ەسكە الادى: «مەنىڭشە ونداي ساۋلەتتى كەمە ماڭگى جاسالمايدى. ولمپيك، ەليزابەت پاتشايىم كەمەلەرىندە دە قىزمەت وتەگەنمىن. الايدا ولاردى تيتانيكپەن سالىستىرۋعا مۇلدە كەلمەيدى. ۇيتكەنى تيتانيك ەرەكشە ساۋلەتتى. قىلاياعى رەسترۋنىنىڭ ءوزى وزگەشە. ونداعى جيھازدار توتەنشە كوركەم ءارى اۋىر، جاي ادام ورنىنان جىلجىتا المايدى. ەدەنگە توسەلگەن پارسى كىلەمىنىڭ كوركەمدىگىن بەينەلەپ جەتكىزە المايمىن».

تياتنيكتىڭ ساۋلەتى راسىندا تاڭداي قاقتىرارلىقتاي بولاتىن. ونى جوبالاۋشىلاردىڭ ءوزى ساۋلەتى مەن اشەكەي ورنەگىنە ەرىكسىز تاڭعالاتىن. "كەمە مامانى" اتتى جۋرنال تيتانيكتى بىلاي سۋرەتتەگەن: «تيتانيك فرانسيانىڭ ۆەرسال سارايى ۇلگىسىندە بەزەندىرىلگەن. دەمالىس بولمەسىندەگى جيھازدار فرانسۋز كورولى لۋيستىڭ سارايىنداعى جيھازدارعا ەرەكشە ۇقسايدى. قابىرعا مەشتىڭ ۇستىنە "اڭشى پەريزاتتىڭ" ويما تۋىندىسى قويىلعان. ناقىشتى ورنەكتەر، كوركەمونەر تۋىندىلارى، تسيترۋس اعاشى مەن مىستان جاسالعان اشەكەي بۇيىمدار، مارجان-مونشاقتى جارقىراۋىق شىراقتار، قابىرعا ويمالارى، پانار شامدار، ءمار-مار زاتتار مەن ءۇندى-پارسى توقىماشىلارىنىڭ سىمەر قولدارىنان شىققان ەدەندەگى اسەم كلەمدەر ءبارى-بارى دە ايىرىقشا كوز جاۋىن الادى».

كەمەنىڭ العاشقى ءارى سوڭعى ساپارى

تيتانيك 1912-جىلى 10-ساۋىردە ۇلى بريتانيادان ا ق ش-تى بەتكە الىپ، العاشقى ساپارىنا اتتاندى. كەمەدە باتىس ەلدەرىنىڭ تانىمالى كاسىپكەرلەرى، قالتالى بايلارى، ايگىلى شولپاندارى مەن سالقىن قاندى ساياساتكەرلەرى بار بولاتىن. 1316 جولاۋشىنىڭ 700 ى ا ق ش-ىنان باقىت ىزدەگەن كەدەي-كەپشىكتەر ەدى. ولار كەمەنىڭ استىڭعى بولەگىندەگى جۇپىنى بولمەلەرگە جايعاستى. جولاۋشىلار مەن كەمە قىزمەتكەرلەرىنىڭ بىردە-بىرى بارسا-كەلمەس، قايىرىلماس ساپارعا اتتانىپ بارا جاتقانىن سەزبەدى. جايلى ورىنعا جايعاسقان قالتالىلار مەن ساققۇلاق ساياساتكەرلەر شامپاننان اۋىز ءتيىپ، ساۋدا-ساتتىق جايىن، ساياسي ىستەر مەن حالىقارالىق اۋقىمدى ءسوز ەتسە، كەمەنىڭ استىڭعى بولەگىنەن جامباس تيەر ورىن بۇيىرعانىنا ءماز بولعان كەدەي-كەپشىكتەر سىراعا بوگىپ الىپ بيگە باستى.

14-ساۋىر ءۇپ ەتكەن جەل جوق، جۇلدىزدار جىمىڭداعان تىمىق كەش. الىپ كەمە تەڭىز ءتوسىن قاق ءتىلىپ ساپاردىڭ ۇشتەن ەكىسىن ءجۇزىپ ءوتتى. توعىزدان 40 مينۋت وتكەندە «كارونيا» كەمەسى الدى دا مۇز قاپتالى بارلىعىن ەسكەرتىپ، تيتانيككە حابارلاما جىبەردى. ىلە-شالا «بالتيك»، «امەريكا»، «كاليفورنيا» جانە «مەسەبا» كەمەلەرى دە حابارلاما جىبەرىپ، ايلىن تارتۋىن ەسكەرتتى. سول جىلعى قىس ەرەكشە قاتتى بولعاندىقتان قالقىما مۇز تاۋ وڭتۇستىككە تامان جىلىسپ كەتكەن بولاتىن. تيتانيكتىڭ قاراۋىلشىلارى جاي كوزبەن قانشا تەسىلگەنمەن مۇز تاۋدىڭ قاراسىن دا كورە المادى (دۇربىنى ورىنباسار كاپيتان ىشكاپقا قۇلپتاپ قويعان ءارى ول كەمەگە شىقپاعان ەدى).

سالدەن سوڭ قاراۋىلشى فريدريك مۇز تاۋدىڭ بارانىن بايقادى. ول ساسقالاقتاپ ارت-ارتىنان ءۇش رەت ساقتىق قوڭىراۋىن شالدى دا ترۋپكانى جۇلىپ الىپ، الدى دا مۇز تاۋ بارلىعىن ايتىپ، جار سالدى. ءبىراق تيتانيك اسا تەز جۇزىپ بارا جاتقاندىقتان ساقتىق شارا جاساۋعا ۇلگىرمەدى. ونىڭ ۇستىنە مۇزتاۋعا نەبارى 450 مەتر عانا قالعاندىقتان الىپ كەمە باعىتىن قانشا وزگەرتۋگە تىرىسسادا ءبارىبىر كەش قالعان ەدى. ساقتىق سيگنالى شالىنىپ 37 سيكۋندتان سوڭ كەمەنىڭ استىڭعى بولەگى مۇزتاۋعا سوعىلىپ، جولاۋشىلار اۋىر سىلكىنىستى سەزىندى. قاتتى سوققىدان كەمە بۇيىرىندە 100 سانتيمەترلىك قۋىس پايدا بولدى ءارى بارلىق جۇك بولمەسى مەن التىنشى قازاندىق شۇڭەتكە باتتى. بۇل ءتاڭىردىڭ ءوزى سۋعا باتىرا المايدى دەگەن الىپ كەمەنىڭ نەبارى 2 دە 3 ساعات قانا عۇمىرى قالعانىن بىلدىرەتىن. كاپيتان ەدۆارد . جون . سميس كەمەنىڭ ءبىر سوققىعا شىداماعانىن كورىپ، اڭىرىپ قالدى. الايدا ءومىرىنىڭ تەڭ جارىمىن تەڭىز ۇستىندە وتكىزگەن قارت كاپيتان شىندىققا شاراسىز مويىنسال بولىپ، تەرەڭ ويعا شومدى. كەمە مۇز تاۋعا سوعىلعان ساتتە ۇستىڭگى بولەكپەن ورتانعى بولەكتەگى جايلى بولمەگە جايعاسقان جولاۋشىلار بولىمىسز سىلكىنىستى سەزىندى. ولاردىڭ كەيبىرەۋى كەمە اساۋ تولقىنعا نەمەسە سۋ استى قۇزىنا سوعىلدى دەپ تۇسپالداسا، كەيبىرەۋى ايلانبا قالاقتان شىرعالاڭ شىقتى دەپ ويلادى. الايدا استىنعى قاباتتا جاتقان كەدەي-كەپشىكتەر كەمەنىڭ قاتتى شايقالعانىن انىق سەزىندى.ءتىپتى استىنعى قاباتتىڭ ءبىر ءبولىم جەرىن شومبال مۇزدار جاۋىپ كەتتى. جۇيتكىپ بارا جاتقان كەمەنىڭ توساتتان توقتاعانىنىڭ بايىبىنا بارا الماعان جولاۋشىلار قاپتال شاپاندارىن كيىپ، كەمە الاڭقىسىنا توپتالدى. بۇل كەز ءساۋىردىڭ ورتا شەنى بولعاندىقتان ءتۇن سۋىق، تەمپراتۋرا نولدەن تومەن ءبىر گرادۋس اينالاسىندا بولاتىن. سولتۇستىك اتلانت مۇحيتى اسپانىندا جۇلدىزدار جايناپ، بولمە تەرەزەلەرى سامالاداي جارقىراپ، سارالا تۇستى ءتورت ءزاۋلىم مورجادان تۇتىن بۋداقتاپ تۇردى. كەنەتتەن قازاندىقتىڭ تىعىنى شەكتەن تىس ستىققا شىداماي بۋ بۇرىككەندە مورجادان قۇلاق تۇندىرار گۋدەك دىبىسى ەستىلدى. شىرعالاڭنىڭ وتە اۋىر ەكەندىگىنە شاراسىز مويىنسال بولعان باس جوبالاۋشى توماس.اندروۋ سميس كاپيتانعا كەمەنى رەمونتتاۋدىڭ مۇمكىن ەمەستىگىن، تيتانيكتىڭ ۇزاعاندا نەبارى ەكى ساعات قانا عۇمىرى قالعاندىعىن ەسكەرتىپ، قۇتقارۋ جۇمىسىنا دەرەۋ كىرىسۋىن ءوتىندى.

15-ساۋىر ءتۇن ورتاسىنان اۋعان شاق. كەمەنىڭ الدىنعى بولەگىنە سۋ تولىپ، شوگە باستادى. شاراسىز قالعان سىميس كاپيتان قۇتقارۋ قايىقتارىنا الدىمەن ايەلدەرمەن بالالاردى وتىرعىزۋ جونىندە شۇعىل بۇيىرىق بەردى. الايدا تيداۋسىز كەتكەن كەي جولاۋشىلار قۇتقارۋ قايىعىنداعى ورىنعا تالاستى. اسىرەسە ءوزجانىن عانا كۇيتتەيتىن وپاسىز بايلار ورىن ءۇشىن وزگەلەرمەن قىزىل-كەڭىردەك بولىپ، قايىققا جانتالاسا شىعىپ الدى. ارىپتالاسقان دۇرلىگۋ سالدارىنان كەي قايىقتار جارتىلاي بوس قويا بەرىلدى. ءتىپتى 40 ورىندى ءبىر قايىققا 12 ادام وتىرا سالا جونەلتىلدى. ءبىر ءبولىم جولاۋشىلار شاعىن قايىقتىڭ حاۋىپسىزدىگىنە سەنبەي ءوز ەرىكتەرىمەن كەمەدە قالدى. قايىق جەتپەگەن ءىشىنارا جولاۋشىلار سۋعا سەكىردى. بۇل كەزدە تەڭىز سۋى سۇيەكتەن وتەتىندەي سۋىق بولىپ، ءارقانداي ادام جارىم ساعاتتان ارتىق توزە المايتىن. ساعات 2 دەن 20 مينۋت وتكەندە تيتانيك قاق ورتاسىنان ءبولىنىپ، سۋ استىنا سۇڭگىپ كەتە باردى. وسىلايشا تەڭدەسسىز الىپ كەمە العاشقى ساپارىن تاۋىسپاستان الەم تاريحىنىڭ ءبىر بولشەگىنە اينالدى.

قازا بولعاندار مەن جارالانعانداردىڭ جاعدايى

ۇشتەن 30 مينۋت وتكەندە كارنەت سەرىكتەستىگىنىڭ «كارپاتيا» جولاۋشىلار كەمەسى شىرعالاڭ تۋىلعان ايدىنعا الدىمەن جەتتى ءارى ءبىرىنشى قۇتقارۋ قايىعىن ساعات تورتتە بايقادى. قۇتقارۋ جۇمىسى سەگىزدەن 30 مينۋت كەتكەنشە جالعاسىپ، باعىت-باعدارسىز قالقىپ جۇرگەن 12 قايىقتاعى 705 جولاۋشى قۇتقارىلدى.«كارپاتيا» كەمەسىنىڭ كاپيتانى كەمە رەسترۋنىندا ازا ءبىلدىرۋ سالتىن وتكىزدى. پوپ ءىنجىلدى پاراقتاي وتىرىپ، قازا بولعانداردىڭ جانناتتان ورىن الۋىن تىلەدى. «كارپاتيا» كەمەسى سەگىزدەن 50 مينۋت وتكەندە نيۋيوركقا بەتالدى. اپات تۋىلعان ايدىنعا "كارپاتيا" كەمەسىنەن كەيىن ىلە-شالا جەتكەن «كاليفورنيان» كەمەسى ءتىرى ادام تۇرماق، سۋعا كەتكەن مايىتتەردى دە تابا المادى. تەك ءبىر اپتادان كەيىن «ماككەي-بەننەتت» كەمەسى 306 ادامنىڭ مۇردەسىن تاپتى.

"كارپاتيا" كەمەسى ەركىن پەريزات مۇسىنىنىڭ جانىنا ايالداعاندا 10 نەشە مىڭ ادام مانحاتتان ارالىنىڭ باتتلي قايىراڭىنا جينالىپ، ءۇنسىز ازا تۇتتى، نيۋيوركتىڭ 54-ءنومىرلى پورتىندا 30 مىڭ ادام جاڭبىرعا مالشىنعاندارىنا قاراماستان سۋ ىشەرى بار جولاۋشىلاردى زور قۇرمەتپەن قارسى الدى. تيتانيك شىرعالاڭى باتىس ەلدەرىندە 11-قىركۇيەك ۋاقيعاسىمەن تەڭ دۇمپۋ قوزعادى. اتلانت مۇحيتىنىڭ جاعالاۋىنداعى ەلدەر مەملەكەت تۋىن جارتىلاي تۇسىرىپ، ازا ءبىلدىردى. اعا تەڭىزشى اتانعان انگليا پاتشاسى گەورگي مەن امەريكا پريزدەنتى حوۆارد.تافت ءوزارا تەلەگرامما جولداستى. گەرمانيا پاتشاسى ۋيليام دا كوڭىل ايتۋ تەلەگرامماسىن جولدادى.

پەرعاۋىن قارعىسى جايىنداعى اڭىز: باتىس ەلدەرىنىڭ احپارات قۇرالدارى تيتانيك شىرعالاڭىن جارىسا حابارلادى ءارى شىرعالاڭ سەبەبىن سان-ساققا جۇگىرتىپ، ءار الۋان تۇسپال جاسادى. سول مەزگىلدە "پەرعاۋىن قارعىسى" اسىرە كەڭ تاراعان ايتىلىمداردىڭ ءبىرى بولدى.

مولشەرمەن 1900-جىلدارى ارحەلوكتار ەگيپەتتەگى كونە قابىرىستاندىقتان "قارعىسناما" جازىلعان تاس تابىت قازىپ الادى. تابىت بەتىندە "بۇل تابىتقا جولاعانداردىڭ بارلىعى پالەگە ۇشىرايدى" دەگەن جازۋ ويىلعان بولاتىن. ءبىراق ارحەلوكتار مۇنى ەلەپ تە قويمادى. ولار تابىتتىڭ قاقپاعىن اشىپ، شالقاسىنان جاتقان مۋميانى كوردى دە تابىتتى دەرەۋ انگلياعا جوتكەپ، ۇلى بريتانيا مۇراجايىنا قويدى. ءبىراق كوپ وتپەي قازبا جۇمىسنا قاتىناسقان ارحەلوكتار ىركەس-تىركەس قازا بولدى. ارحەلوكتاردىڭ ارت-ارتىنان قازا تابۋى كوپتەگەن ادامدى "پەرعاۋىن قارعىسىنا" شۇباسىز سەندىردى. انگليا ۇكىمەتى بەلدى ارحەلوكتارىنان ارت-ارتىنان ايىرىلعان سوڭ مۇراجايدى جاۋىپ تاستادى. ارادا 10 جىل وتكەن سوڭ امەريكالىق ءمالىم ءبىر قالتالى قوياردا-قويماي جۇرىپ، مۋميانى تابىتىمەن قوسا جوعارى باعادا ساتىپ الدى ءارى ونى تيتانيككە تيەدى. ءبىراق ەشكىمدە تابىتتاعى ويما جازۋدىڭ سوڭعى ۇزىندىسىن قۇنىتتاپ وقىمادى. تابىتقا اسىلىندە "بۇعان جولاعانداردىڭ باسىنا پالە-قازا ۇيمەلەيدى، سۋعا تۇنشىعىپ ولەدى" دەگەن جازۋ ويىلعان بولاتىن.

ءبىراق بۇل ايتىلىمنىڭ عىلمي نەگىزى جەتەرسىز ەكەندىگى بارلىعىمىزعا ايان. وسىدان سوڭ عالىمدار ءتىپتى دە كوپ دەرەك جيناپ، تيتانيكتىڭ اپاتقا ۇشىراۋ سەبەبىن تۇبەگەيلى انىقتاۋعا كىرىستى.

بوگدە عالامشارلىقتار جونىندەگى اڭىز: بارلاۋشىلار مۇحيت تۇبىن جاستانعانىنا 73 جىل بولعان تيتانيكتى 1985-جىلى بايقادى ءارى كەمە قالدىقتارىن زەرتتەۋ بارىسىندا كەمە بۇيىرىنەن 90 سانتيمەترلىك دوڭگەلىك ويىقتى كوردى. ويىقتىڭ ەرنەۋى بەينە تەمىر قىرعىش اسپاپپەن ويعانداي تەپ-تەگىس بولاتىن. ا ق ش پاتشالىق تەڭىز ارمياسىنىڭ كەمە مامانى سيدسحاۆر حالىقاراداعى بەلدى ماماندار قوسىنىمەن بىرلىكتە عاجايىپ ويىقتى سۋرەتكە تۇسىرىپ، زەرتتەدى ءارى ونى كۇشتى لازەر نۇرى ارقىلى ويىلعان دەپ تۇراقتاندىردى، سونىمەن قاتار ەگەر تيتانيك مۇز تاۋعا سوعىلعان بولسا كەمە بۇيىرىندە ەرنەۋى مايدا ويىق پايدا بولمايدى قايتا شەتى كەتىك جارىقشاق پايدا بولادى دەپ مەجەلەدى. ونىڭ بولجامىنىڭ دا وزىندىك نەگىزى بار بولاتىن.

"سان فرانسيسكو گازەتىنىڭ" ءتىلشىسى قولعا تۇسىرگەن قۇپيا حۇجاتتا اپاتتان امان قالعان كەمە قىزمەتكەرىنىڭ ايعاق ءسوزى جازىلعان تۇعىن. ول اپات تۋىلعان كەزدە كەمە الاڭقىسىندا تۇرعاندىعىن، سول كەزدە تەڭىز بەتىندە كوپتەگەن عاجايىپ وت جارقىلى پايدا بولعانىن ءارى ونىڭ بەلگىسىز ءبىر يەسىز كەمەلەردەن شىققانىن راستاعان.

اپاتقا ۇشىراعان جولاۋشىلاردى كورسەدە كورمەسكە سالىنعان، راقىمسىز سۇمىراي اتانىپ، تاريحشىلار جاعىنان قاتاڭ ايىپتالعان كاليفورنيا كەمەسىنىڭ كاپيتانى لورد باسقارعان كەمە شىرعالاڭ تۋىلعاندا سول ماڭدا بولاتىن. ءبىراق ول كەيىن سول كەزدەگى جاعدايدىڭ تىم مۇشكىل ەكەنىن، ءۇيتكەنى وزدەرى تۇرعان تەڭىز ايدىنىنا قايدان كەلگەنى بەلگىسىز ءبىر يەسىز كەمە پايدا بولعانىن، ونان شىققان عاجايىپ وت جارقىلدارى كاليفورنيان كەمەسى مەن تيتانيك كەمەسى اراسىنداعى سۋ بەتىندە قالقىپ تۇرىپ العاندىقتان اپاتقا ۇشىراعان جولاۋشىلارعا قول ءۇشىن بەرۋگە شاراسىز قالعاندىعىن ايتىپ، اقتالدى. دەسەدە ول قانشا اقتالسادا قارشا بوراعان ايپتاۋدان قۇتىلا المادى.

عالىمدار تەڭىز تۇبىندە تارتىلعان التى پارشا سۋرەتتەن سەگىز دانا جارقىراۋىق زاتتى بايقايدى ءارى باستابىندا مۇنى مۇحيت تۇبىندەگى جارقىراۋىق بالىق دەپ قارايدى. ءبىراق كومپيۋتەر ارقىلى شكەرلەي تالداۋ جاساعاننان كەيىن ولار سۋرەتتەگى وسى جارقىراۋىقتاردىڭ ۇشپا تارەلكەگە ەرەكشە ۇقسايتىنىن ءارى ولاردىڭ تيتانيكتىڭ ماڭىندا اينالسوقتاپ قالقىپ جۇرگەنىن تۇراقتاندىردى. مۇحيت عىلىمىنىڭ ماماندارى جەرشارىنداعى ءارقانداي ءبىر تەڭىزدەن وسىعان ۇقساس جارقىراۋىق زات تابۋعا كەلمەيتىندىگىن، بۇل ءسىرا نە نارسە ەكەندىگىن تۇسىندىرىپ بەرۋگە شاراسىز ەكەندىكتەرىن ءبىلدىردى.

ءبىر ءبولىم عالىمدار تيتانيك بوگدە عالامشاردان كەلگەن، تەلەگەي تەڭىزدىڭ تەرەڭ تۇبىندە جۇزە الاتىن ەرەكشە وزىق ۇشپا زاتتىڭ لازەر شابۋىلىنا ۇشىراعان، ولار تيتانيكتى سۋعا باتىرعاننان كەيىن تەڭىز استى قۇزىنا جاسىرىنعان نەمەسە الەمگە ۇشىپ كەتكەن دەپ قارادى. امەريكانىڭ ايگىلى ۇشپا تارەلكە زەرتتەرمەنى كروۆين پروفەسسوردا وسى ايتىلىمدى قۇپتايدى.

عىلمي قورتىندى: وسى الىپ كەمەنىڭ ءبىر سوققىعا توتەپ بەرە الماۋىنىڭ باستى سەبەبى سول كەزدەگى تەحنيكانىڭ مەشەۋلىگى ەدى. 1991-جىلى عىلمي زەرتتەۋشىلەر قوسىنى تيتانيك شىرعالاڭىنىڭ سىرىن اشتى. ولار كەمە قالدىقتارىن زەرتتەي كەلە تيتانيكتى جوبالاپ-جاساۋشىلار تەمىردىڭ نىعىزدىعىن ويلاستىرعانىمەن يگىلگىشتىگىنە مۇلدە ءمان بەرمەگەن دەپ قاراپ، كەمە قالدىقتارىنداعى تەمىردىڭ شىدامدىلىعىن سىناپ كوردى. زەرتتەۋدە تيتانيككە ستەتىلگەن تەمىر 40 گرادۋستىق ايازداعى زور سوققىدا مۇلدە مايىسپاعان، قايتا شورت سىنىپ كەتكەن. قازىرگى تەمىرلەر 70 گرادۋستىق قاقاعان ايازداعى سوققىدا عانا سىنادى. ءبىراق تيتانيكتى جوبالاعان ينجەنەرلەردى جازعىرۋدىڭ ءجونى جوق. ءۇيتكەنى سول داۋىردەگى ادامدار تەمىردىڭ جاسىق بولماۋىنا باسا ءمان بەرىپ، تەمىر قورىتۋ بارىسىندا كۇكىرتتى مول قوساتىن. كۇكىرتتى قوسپانىڭ اسەرىنەن تەمىر بەرىك، قاتتى جاسالعانىمەن مايىسقاقتىعىنان ايىرىلىپ قالادى. سول كەزدە كۇن سۋىق بولعاندىقتان كەمە مۇز تاۋعا سوعىلعاننان كەيىن شەگەلەر شورت سىنىپ، كەمە قابى سوگىلىپ كەتكەن. سوندىقتان شىرعالاڭ كەمەگە ستەتىلگەن تەمىردىڭ ساپاسىزدىعىنان كەلىپ شىققان دەگەن قورىتىندىنىڭ نەگىزى بار.

اعىلشىن تاريحشىسى تيممۋ . مارتين ەڭ جاڭا زەرتتەۋىندە ساۋلەنىڭ سىنۋى تيتانيكتىڭ مۇزتاۋعا سوعىلۋىنداعى باستى سەبەپ ەكەندىگىن جازادى. انگليا ۇكىمەتىنىڭ 1992-جىلعى زەرتتەۋ ناتيجەسى تيتانيكتىڭ اپاتقا ۇشىراۋى ساۋلەنىڭ سىنۋىمەن قاتىسى بار ەكەندىگىن كورسەتتى. ءبىراق بۇل شكەرلەي زەرتتەلمەدى. مارتين اۋارايى ەستەلىگىنىڭ سارعايعان بەتتەرى مەن شاڭ باسقان تەڭىزشىلىك كۇندەلىكتەرىن ەرىنبەي-جالىقپاي اقتارىپ، امان قالعانداردان اپات تۋىلعان كۇنگى اۋارايىن تاپتەشتەي سۇراستىرىپ، كوپتەگەن قۇندى دەرەككە يە بولدى. ول سول كۇنى كەشتەگى اۋارايىنىڭ اسەرىنەن مۇزتاۋ كەمە قاراۋىلشىلارىنا ساعىم بولىپ ەلەستەگەن. ولار مۇزتاۋ قيىرشالعايدا دەپ ويلاپ، كەمە قارقىنىن باسەڭدەتپەگەندىكتەن اسا ءىرى قالقىمانىڭ ماڭىنا تاياپ قالعاندىعىن اڭعارماعان دەپ قارايدى.

كەمە مۇراعاتتارىنىڭ باسەكەلەستىرىپ ساتىلۋى

1985-جىلى جاھانگەز روبود . بارراد باستاعان حالىقارالىق شارلاۋشىلار قوسىنى مۇحيت تۇبىندە عاسىرعا تاياۋ ۇيقىدا جاتقان تيتانيك كەمەسىنىڭ شوگىندىسىن تاپتى. 1994-جىلى پريميەر كورمە سەرىكتەستىگى تيتانيك كەمەسىن دەربەس سۇزۋ ۇقىعىنا يە بولدى. بۇل سەرىكتەستىك 1987-جىلدان بەرى تيتانيك كەمەسى جاتقان تەڭىز ايدىنىنا سەگىز رەت بارىپ، اشەكەي فارفور بۇيىمدار، باعالى ىدىس-اياقتار مەن 17 توننالىق كەمە قالدىعىن قامتىعان 5500 دەن استام قۇندى مۇراعاتتى 3800 مەتر تەرەڭنەن ءسۇزىپ الدى.

پريميەر كورمە سەرىكتەستىگى بولاشاقتا تەك قانا كورمە كاسىبىمەن شۇعىلدانۋعا بەكىدى دە 2012-جىلى 16-قازاندا، ءمالىم بىرەۋلەرمەن زاڭدىق شەكتەمەدەن تىسقارى توقتام تۇزگەندىگىن ءارى وسى الارمانعا تيتانيكتىڭ جالپى مۇراعاتىن 189 ميلليون امەريكا دوللارىنا ساتىپ بەرەتىندىگىن جاريالادى. سوت تيتانيكتەگى مۇراعاتتار كىم كورىنگەننىڭ قانجىعاسىندا كەتۋىنەن ساقتانۋ ءۇشىن 2010-جىلى تۇتاس ساتۋ بۇيىرىعىن شىعارعان بولاتىن. پريمير سەرىكتەستىگىنىڭ تيتانيكتەگى مۇراعاتتارعا جەكە-جەكە جوعارى باعا قويماي، تۇتاس ساتۋىنا اتالمىش بۇيىرىق تۇرتكى بولدى. بۇل حۇجات جاريالانىسىمەن پريميەر سەرىكتەستىگىنىڭ جارناسى 18 پايز قۇلدىرادى.

پريمير كورمە سەرىكتەستىگىنىڭ اكتسيا قارجىسىنا جاۋاپتى بەلل نۆرحاۆيس تىلشىلەرگە تيتانيك مۇراعاتىن ساتىپ العاندار قيساپسىز قارجىسى بار بايلار ەكەندىگىن ءارى ولاردىڭ تيتانيك مۇراعاتتارىن كوز قاراشىعىنداي ايالايتىندىعىن ايتتى.

تيتانيك اپاتقا ۇشىراعانىنىڭ 100 جىلدىعىن ەسكە تۇسىرۋ قيمىلىندا باعا جەتپەس اسىل زاتتاردىڭ ءبىر ءبولىمى كورمەگە قويىلدى. وسى كوشپەلى كورمە 2012-جىلى 16-قاراشادا قۇراما شتاتتاردىڭ اتلانتا قالاسىندا اشىلدى. كورمەگە قويىلعان جاھۇت كوزدى جۇزىك، گاۋھار، التىن ساعات، بىلەزىك، القا-مونشاق تاعى باسقادا كوز جاۋىن الاتىن مۇراعاتتار تيتانيك كەمەسىنىڭ قالتالىلارعا ارنالعان ناعىز اتى-زاتىنا ساي تەڭدەسسىز كەمە ەكەنىن ايگىلەدى.

1:48 مودەل (تياتنيكتىڭ 48 ەسە كىشىرەيتىلگەن مودەلى)كوركەمونەر مودەلىن اسا جىڭشكەلىكپەن جاساۋمەن داڭقى شىققان FAM سەرىكتەستىگى قازىرگى ادامدارعا ءبىر عاسىردىڭ الدىنداعى تيتانيك كەمەسىنىڭ قانداي ەكەندىگىن كورسەتۋ ءۇشىن سولتۇستىك يرلانديانىڭ بەلفاست قالاسىنداعى حارلاند.ۆولف كەمە زاۆودىمەن ارنايى ستەستىك ورناتىپ، جەتى جىلدا كەمەنىڭ 48 ەسە كىشىرەيتىلگەن ىقشام ۇلگىسىن جاساپ شىقتى. تيتانيك كەمەسى جونىندە ىزدەنۋ مەن كەمە مودەلىن جوبالاۋدىڭ وزىنە ەكى جىل كەتتى. سەرىكتەستىكتەگىلەر تيتانيك كەمەسىن جوبالاعان ينجەنەرلەردىڭ تۇپنۇسقا ەستەلىكتەرىن ەرىنبەي-جالىقپاي اقتارىپ، جىڭشكەلىكپەن ىزدەنىپ، مودەلدى تيتانيك كەمەسىنەن اينتپاي جاساۋعا بار كۇشىن سارقا جۇمسادى. ولار 1995-جىلدىڭ سوڭىنان 1998-جىلعا دەيىنگى ەكى جىلدان استام ۋاقىتتا كەمەنىڭ 192 ەسە كىشىرەيتىلگەن مودەلىن سىناق رەتىندە جاسادى. 48 ەسە كىشىرەيتىلگەن ۇلگىسى 2002-جىلى جاسالىپ بولدى. اشالاپ ايتقاندا مودەلدى جاساۋعا تيتانيك كەمەسىن جاساعاننان دا ۇزاق ۋاقىت جۇمسالدى. مىنە وسىدان اق FAM سەرىكتەستىگىندەگىلەردىڭ كەمەنىڭ ىقشام ۇلگىسىن جاساۋ جولىندا قانشاما تەرەڭ ىزدەنىس جاساعانىن بايقاي الامىز.

وسى مودەلدىڭ ۇزىندىعى 18 اعىلشىن فۋت، سالماعى 1500 قاداق بولىپ، ىشكى بولەگىنە ورناتىلعان جارىقتىق تالشىق مودەلدىڭ ىشى-سىرتىن جارقىراتىپ جىبەردى. مودەلدىڭ ىشكى اشەكەيى تيتانيك كەمەسىنىڭ اشەكەيىنەن ەش پارىقتالمادى.

تيانيكتى ەسكە الۋ قيمىلى پاريج قالاسىنىڭ وڭتۇستىگىندەگى ۆەرسال كورمە سارايىندا وتكىزىلدى. كورمەگە 300 دانادان استام كەمە مۇراعاتى مەن قايتالاي وڭدەلىپ، قالپىنا كەلتىرىلگەن كەمە بولمەلەرى قويىلدى.

كەمەمەن بىردەي مودەل: 2014-جىلى 12-قاڭتار كۇنى، شياڭگاڭدا سچۋانداعى ءمالىم ءبىر حالىقتىق كاسپورىن ا ق ش تاعى ارىپتەستەرىمەن بىرلىكتە تيتانيكتەن اۋمايتىن جولاۋشىلار كەمەسىن جاسايتىندىعىن ءارى كەمە سچۋان ولكەسى دايىڭ اۋدانىنىڭ چيجياڭ جاعالاۋىندا ماڭگىلىك قايىرانداپ تۇراتىندىعىن جاريالادى.

وسى ەلىكتەمەلى ينجەنەرياعا سچۋان چي شيڭ ەنەرگيا توبى ءبىر ميلليارد يۋان بوساتىپ، ا ق ش تاعى ءمالىم ءبىر جوبالاۋ سەرىكتەستىگىنىڭ ماماندار قوسىنى جوباسىن جاساپ، جۇڭگو اۋىر ونەركاسىپ توبىنا قاراستى ۋچاڭ كەمە زاۆودى ەكى جىل ىشىندە الىپ مودەلدى قۇراستىرىپ شىعۋعا كەلىستى.

كامەررون رەجيسسەرلىك ەتكەن "تيتانيك" كينوسىنىڭ جيھاز جوبالاۋشىلار گرۋپپاسىنىڭ مۇشەسى، حولليۆدتىڭ كوپتەگەن كينو سەرىكتەستىكتەرىنىڭ كوركەمدىك جەتەكشىسى بولعان كۋرتيس . سچەنلل وسى ينجەنەريانىڭ جوباسىنا قاتىناستى. ول تىلشىلەرگە جوبالاۋشىلار قوسىنى تيتانيكتى ءدال وزىندەي ەتىپ، اينتپاي جوبالاۋ ءۇشىن انگليانىڭ "ولمپيك" اتتى تيتانيككە ەرەكشە ۇقسايتىن ساۋلەتتى جولاۋشىلار كەمەسىنىڭ ماتەريالىنا نەگىزدەلەتىنىن جانە ولمپيك كەمەسىندەگى ءىشىنارا جيھازداردى ۇلگى ەتەتىندىگىن، تيانيكتىڭ ۇقساتىلمالى ۇلگىسىن جاساۋ دايىڭ اۋدانىنىڭ ساياحات كاسىبىنە قوزعاۋشى كۇش سيلايتىنىن ءبىلدىردى ءارى تيتانيك كەمەسىن قايتالاي جاساۋدىڭ باستى ماقساتى ادامزاتتىڭ رياسىز سۇيىسپەنشىلىگى، بيك بەلەستەردى باعىندىرۋداي اسقاق ارمانى مەن قۇرىش جىگەرى توعىسقان تيتانيك رۋحىن ۇرپاقتان-ۇرپاققا جەتكىزۋ ەكەندىگىن ايتتى. ولمپيك كەمەسىنىڭ ەدەن تاقتايى، شىنجىرى، جيھازدارى، اشەكەي ۇلگىسى، قىلاياعى اس ۇيدەگى فارفور ىدىستارىنىڭ ءوزى تيتانيك كەمەسىنىكىنە ەرەكشە ۇقسايتىن.

تيتانيك كينوسىندا كەمە كاپيتانى ەدۆارد جون سميستىڭ رولىن سومداعان، انگليانىڭ ايگىلى كينو اكتەرى بەرناد . سچەر سول كۇنى ۇيىمداستىرىلعان باسپا-ءسوز ماسليحاتىندا وسى ينجەنەريانىڭ اقىلشىلار ۇيىرمەسىنە قوسىلدى ءارى جاڭا تيتانيك كەمەسىنىڭ كاپيتانى بولىپ بەكىتىلدى.

تيتانيك اپاتىنىڭ ەڭ سوڭعى كۋاگەرى 2006-جىلى 99 جاسىندا باقيعا اتتاندى. شۆەدتىك ليلليان گەرترۋد اپات تۋىلعاندا بەس جاسار ويىن بالاسى بولاتىن. ال اپات كەزىندە نەبارى ەكى جارىم ايلىق نارەستە ميللۆينا دين 2009-جىلى 31-مامىردا ومىردەن ءوتتى.

سىرگە جيار

تيتانيك ادامزاتتىڭ اسقاق ارمانىنىڭ كۋاسى ءارى دۇنيەنى مەڭگەرۋدەي بەرىك سەنىمىنىڭ ايعاعى. وسى ءبىر جويداقسىز ءىرى كەمەنىڭ تەلەگەي تەڭىزگە شوگۋى جەرشارىنىڭ اقىلدى يەلەرىنە ۇلى تابيعاتتىڭ قۇدىرەتىن، بولاشاقتى بولجاۋعا كەلمەيتىندىگىن، قانشاما وزىق تەحنيكا بولسادا ۇلى تابيعاتتىڭ قاھارىمەن سالىستىرعاندا تۇككە تۇرعىسىز ەكەندىگىن جانە تاكاپپارلىق قاشاندا بوداۋ بەرگىزەتىنىن ۇعىندىردى. تيتانيك كەمەسى اپاتقا ۇشىراعاننان كەيىنگى ءبىر عاسىردا باتىس ەلدەرىنىڭ عىلىم-تەحنيكاسى مەن ونەركاسىبى قاۋىرت دامىدى. دامۋ ادامزاتتىڭ بولاشاققا دەگەن سەنىمىن ونان ارى بەكەمدەدى. مەيلى قالاي دەسەكتە تيتانيك ادامزاتقا وي تاستاپ كەتتى. ەفيل مۇناراسىنان كەيىنگى اۋىر ونەركاسىپ سالاسىنىڭ تىڭ جەتىستىگى سانالاتىن تيتانيكتى جوبالاپ-جاساۋشىلار ۇلى تابيعاتتىڭ قۇدىرەتىنە ءسال قاراعاندىقتان كەمە العاشقى ساپارىن تاۋىسپاستان مۇحيت تۇبى قۇردىمعا كەتىپ، ماڭگىلىك اڭىزعا اينالىپ قالا بەردى. ادامزات وسى ايانىشتى اپاتتى ماڭگى ەستەن شىعارا الماق ەمەس!

اۋدارعاندار: مۇقامادي ءشارىپ ۇلى(تورابىمىز ۇسىنىس ەتكەن ءتىلشى) نۇرداۋلەت بەكەن ۇلى(ەرىكتى ءتىلشى)

كەلۋ قاينارى:ورتالىق حالىق راديو ستانسياسى