داۋىل تۋعانباي ۇلى
داۋىل تۋعانباي ۇلى 1969- جىلى 8- ايدىڭ 19- كۇنى شىڭگىل اۋدانىندا دۇنيەگە كەلگەن. 1976- جىلدان 1982- جىلعا دەيىن شىڭگىلدە باستاۋىش مەكتەپتە، 1982- جىلدان 1984- جىلعا دەيىن قابا اۋدانى قاراشىلىك مەكتەبىندە ورتالاۋ وقىعان. 1984- جىلى9- ايدا التاي ايماقتىق سىفانعا قابىلدانىپ، 1987- جىلى سول مەكتەپتى بىتىرگەن. 1987- جىلى 9- ايدان،1993- جىلى 7- ايعا دەيىن قابا اۋدانى قاراشىلىك مەكتەبىندە وقىتۋشى بولعان. 1993-1995- جىل ارالىعى شينجياڭ وقۋ- اعارتۋ ينستيۋتىنىڭ ءتىل- ادەبيەت كاسىبىنەن ءبىلم اسىرىپ، تولىق كۋرىس ماعۇلماتىنا يە بولعان. 1995- جىلى 9- ايدان قازىرگە دەيىن قابا اۋداندىق 1- ورتا مەكتەپتە وقىتۋشى بولىپ ىستەيدى .
داۋىل تۋعانباي ۇلى 1991- جىلدان باستاپ جازۋشىلىققا اۋەستەنە باستايدى. قازىرگە دەيىن «جانازا»، «تىرلىك»، «اعا جاي التايداي جەر قايدا- اي» قاتارلى ونشاقتى اڭگىمە؛ «بۇل دالا» پوەماسى، ەلۋدىڭ ۇستىنە تارتا ولەڭدەر مەن ون شاقتى عىلمي ماقالاسى ەلىمىزدەن ءوز تىلىمىزدە شىعاتىن باسىلمىداردا جارىق كورىپ، وقىرمانمەن بەت كورىستى. اقىن داۋىل تۋعانباي ۇلى 2000- جىلى 7- ايدا كوكتوعاي اۋدانىندا وتكىزىلگەن التاي ايماعىنىڭ 13- كەزەكتى اقىندار ايتىسىندا تۇڭعىش رەتكى جازبا اقىنداردىڭ ولەڭ جارىسىنا قاتىناسىپ ايماق كولەمىندە 2- دارەجەلى؛ 2002- جىلى شىڭگىل اۋدانىندا وتكەن 14- كەزەكتى ايماقتىق اقىندار ايتىسىندا 1- دارەجەلى جۇلدە الدى. ونىڭ «اعاجاي التايداي جەر قايدا- اي» اڭگىمەسى رايونىمىزداعى جاس جازۋشىلاردىڭ تاڭداۋلى شىعارماسى بولىپ تالدانىپ، «كەكىلىن كەربەستىنىڭ سىلاعانىم» اتتى جيناقتىڭ بەت اشارى رەتىندە باسىلدى.
ايانىشتى- اق
مەن كىرگەن اسقانادا تورگى بۇرىشتا دۋىلداسىپ وتىرعان بىرنەشە قوناقتان باسقا قازىرشە ادام اياعى سايابىر ەكەن. اۋەلدە كىرەمىن بە، كىرمەيمىن بە دەپ ەكى ۇشتى بولىپ، ازداپ توسىرقاعانىممەن ماڭايىندا بۇدان قولايلى شاعىن، ءارى ۇلتتىق اسقانانىڭ ىڭعايى بولماعاسىن نەدە بولسا دەگەن ويمەن اۋاشاراق ورىنعا بارىپ جايعاسىپ تاماق بۇيىردىم. از وتىرعاسىن- اق كوڭىلىم ورنىعىپ، جانىم بايىز تابا ولاردىڭ دۋىلىنا دا بويىم ۇيرەنىپ كەڭي بەردىم. باستاپتا ەكى ۇشتى بولعانىم ەكى كەشتىڭ اراسىندا، بوتەن جەردە اراق ءىشىپ وتىرعان توپتى ورتاعا جالعىز كىرۋ، ارينە، جايلى تيە بەرمەس ەدى. ال كوڭىلىمنىڭ ورنىعىپ سالا بەرگەنى ءبىر جاعىنان ولاردىڭ تىم بولماعاندا ءسوزىمدى ۇقتىرامىن- اۋ دەيتىن ءوز ۇلتىمىزدىڭ ازاماتتارى بولسا، ەندى ءبىر جاعىنان ءبارىنىڭ دە وقىعان، ءبىر- ءبىر قىزمەتتىڭ باسىن ۇستاعان زيالى قاۋىمنان ەكەندىگى ەدى. بۇنىڭ ءبارى ولاردىڭ ءبىرىنىڭ اۋزىنان ءبىرى الىپ قاشا ءىلىپ اكەتىپ جارىسا، جامىراسا ايتىپ جاتقان اڭگىمەلەرىنەن مەن مۇندالاپ ايقىن كورىنىپ تۇر .
وڭ يىعىن ەسىك جاققا بەرىپ توردە وتىرعان جاساندى التىن ءتىستى تولىق دەنەلى قارا جىگىت اڭگىمە تىزگىنىن ۇستاپ وتىر ەكەن. ول ەلەۋسىز عانا كىرىپ، بوساعا بۇرىشقا وتىرا قالعان ماعان جاي عانا كوز سالىپ قويدى دا، اڭگىمەسىن ارى قاراي سوزا بەردى.
- ...سول ەكى شال،ـ دەدى ول الدىنداعى اراق قۇيىلعان شىنىسىن وزىنە قاراي تاياتا سىرىپ قويىپ، جولداستارىنا كوزىن قىدىرتا جاعالاي قاراپ شىعىپ. داۋىسى تاماعىنىڭ ارعى جاعىنان گۇرىلدەي شىعادى ەكەن،ـ بيجىڭگە بىرگە جيىنعا بارىپتى. ءوزىمىز سەكىلدى جاس كەزدەرى عوي، بۇرىننان سىرلاس، مۇڭداس بولىپ قاتار ءجۇرىپ، بىرگە وسكەن ەكەۋى تىنىش جاتا السىن با؟ كەشتەتىپ كوشە جاعالاي ويىنعا شىعادى. دەگەنباي بولىپ تۇرعان كەزدەرى، ءبىر اسقاناعا كىرىپ، ەكەۋى عانا وتىرىپ بيجىڭ اراعىنان ەكىنى ىشكەننەن كەيىن، جانە ءبىر- ءبىردى الدىرادى. وزدەرىن بايقاپ قاراسا ءالى دە تويا قويماعانداي ەكەن سابازدارىڭ. سونان تاعى ءبىردى دەپ بۇيىرىپتى.
ولاردىڭ قىلىعىن باعانادان بەرى سىرتتاي قاراپ ءارى تاڭىرقاپ، ءارى بۇلار نە بولار ەكەن دەپ قورقىپ تۇرعان اسحانا قوجايىنى وسى كەزدە ساقتانا باسىپ، قاستارىنا كەلىپ ىرجيا سويلەپتى.
- مىرزالار، ەندى ىشپەڭىزدەر، ەندى ىشپەڭىزدەر،ـ دەپتى باسەڭ داۋىستاپ قوشامەت بىلدىرە.
- نەگە ىشپەيمىز؟،ـ دەيدى انا ەكەۋى،ـ ىشسەك اقشاسىن بەرەمىز.
قوجايىن بۇلارعا ونان ارى جالپۋىشتايدى.
- اقشاسىن ايتىپ تۇرعانىم جوق، مىرزالار، بۇل كۇشتى اراق. مەن وسى اسحانانى اشقان ون بەس جىلدان بەرى بەس ادامنىڭ تەك ەكى قۇمىرا ىشكەنىن كورىپ كەلەم. ال ەكى ادامنىڭ بەس قۇمىرا ىشكەنىن كورگەندى قويىپ ەستىمەگەم. ۋسوڭ دا مۇنداي ىشپەگەن شىعار، سىزدەر اسحانادان شىعا الماي قالاسىزدار، جاتىن ورىندارىڭىزعا اپارىپ ىشپەسەڭىزدەر ،ـ دەپ جالىنىپتى. ىشكىسى كەلىپ وتىرعان ەكەۋى ءبىر- بىرىنە قاراسادى دا، قوجايىننىڭ "ولىمتىكتەرىڭدى كورگىم كەلمەيدى" دەگەن سىڭايىن وماقاستىرىپ، بەسىنشى بوتەلكەنى ءبولىپ قۇيىپ قاعىپ الىپتى دا جۇرە بەرىپتى. ول كەزدە اراق دەگەنىڭ قازەكەڭە ەندى عانا كىرىپ جاتقان كەز عوي، ادامداردىڭ دا قۋاتى كەتپەگەن.
جۋان قارا جىگىت اڭگىمەسىن ايتىپ بولىپ، ناتيجەسىن كۇتكەندەي جاعالاي تاعى ءبىر رەت قاراپ شىقتى دا ورىندىعىنا شالقالاي نىعارلانىپ قويدى. وتىرعان جىگىتتەر ءبىرى باستاپ، ءبىرى قوستاپ دۋىلداي اڭگىمە ايتۋشىنى قوشامەتتەي جونەلدى.
-اي، بۇنىڭ ەستىمەيتىنى جوق- اۋ.
-كەلىستىرىپ- اق ايتادى.
-ەستۋ ءبىر باسقادا، ۇمىتپاۋ مەن جونىنە كەلتىرىپ ايتۋ ءبىر باسقا.
باعانادان ۇندەمەي الدە ءبىر ويعا كەتىپ ءۇنسىز وتىرعان، اراق قۇيىۋشى ىشتەرىندەگى ەڭ جاستاۋى ورنىنان تۇرىپ قولىن سوزا باسىن شۇلعىدى.
-كوتەرەدى- اق ەكەن،شىركىندەرىم- اي دەشى، الءوزىڭىز دە الىپ جىبەرىڭىز.
- جىگىتتى نامىس ولتىرمەيمە؟!ـ دەپ ونىڭ كورشىسى قوستاپ قويدى.
التىن ءتىستى جۋان قارا بوساعان ىدىسىن قۇيۋشىعا ۇسىنىپ جاتىپ، ءسوزىن قايتا جالعادى.
- بىزدەي ەمەس باسقا ۇلتتاردىڭ ءىشۋ تاريحى ۇزاق قوي. ولار تالاي تاريحي ۋاقيعالاردا وسى ىشىمدىكتەن تارتقان تاۋقىمەتتەرى از بولماي، راسىندا باستارىنا تيگەسىن قازىر ازايتقان. بىزگە ەندى جالپىلاسىپ، جاڭا مادەنيەتتەي كورىنىپ جاتىرعوي، باسىمىزعا تيگەن كۇنى عانا بىلەتىن بولارمىز.
- وسى ۋلى دۇنيەلەردە قوعاممەن بىرگە دامىپ وتىرادى- اۋ،ـ دەپ ءسوز قوستى بۇيرا باس ارىق قارا جىگىت يىعىن قيقاڭ ەتكىزىپ، ـ مىنا وزگە ۇلتتار ۋلاندىرعىشتى اراق تەمەكىدەن باستاپ ەدى، اپيىندى باسىپ ءوتىپ ەندى اققا ءوتىپتى. ال اۋزىنا قىمىزبەن ەتتەن باسقا سالىپ كورمەگەن ءبىزدىڭ جۇرت اراق تەمەكىڭدى قازىر قىمباتتىسىنداي اۋزىنان تاستامايتىن بولدى. وسى كۇيى كەتە بەرسە باسقاسىنان دا قۇر الاقان قالماس.
اڭگىمەلەرى تىم ۇنامسىز ەمەستەي كورىندى. تاماعىمدى ىشە وتىرىپ كەڭەستەرىنە قۇلاق ءتۇردىم.
- جوق، قازىر اراق ءىشۋ جاستار جاعىندا ازايىپ كەتتى، بۇرىنعىداي بۇرىش- بۇرىشتا، تىك تۇرمادا تۇراتىندار جوق، بارلىعى دا بۇنىڭ زيانىن ءبىلىپ قالدى.
- اي، قايدان، اۋىلعا بارشى. ەكى كۇننىڭ بىرىندە جۇمىسىن قايىرىپ قويىپ، ويناپ كەتەتىن جىگىتتەر كوپ، توبەلەس- جاڭجال، قىلمىس پەن شىرعالاڭ تۇگەل وسىدان شىعادى.
اڭگىمەگە قايتا ارالاسقان جۋان قارا جىگىت وزىنە كەلگەن شىنىنى اۋزىنا توڭكەرىپ جىبەرىپ، ءبىر جۇدىرىعىن اۋزىنا تىرەي تۇنشىعا سوزگە ارالاستى.
- وسىنى مەن ءوز كوزىممەن كوردىم ،ـ دەدى كوزى جاساۋراي تەرەڭ تىنىستاپ الىپ،ـ بىلتىر قىزمەتپەن تومەنگە ءتۇسىپ ەدىم، ءدال قۇربانايتقا تۋرا كەلدى. قالاعا قايتپاي اق ايتتى سول جەردەن وتكىزەيىك دەپ جەڭگەلەرىڭدى دە الدىرىپ الدىم. نامازعا بارساق ساداقا تىلەپ وتىرعانداردىڭ دەنى جاستار . بىرنەشەۋى كەمتار، ۇعىسساق ىشىمدىكتەن كەدەيلەسكەن، كەمتار بولعاندار ەكەن.
بارلىعى ءۇنسىز قالدى. بىرەۋلەرى اۋىر تىنىس الىپ كۇرسىندى. مەنىڭ دە كوز الدىما مەشىتتىڭ الدىندا الاقان جايىپ قايىر تىلەپ وتىرعان، كەمتار بولعان وڭكەيءبىراتپال ازاماتتار ەلەستەدى، اۋىرءبىركوڭىلسىزدىك ەڭسەمدى باسقانداي.
- ايانىشتى- اق!،ـ دەپ جىگىتتەردىڭ ءبىرى تىنىشتىقتى بۇزىپ وكسىپ قالدى.
- وتارعا بارعان كەي جىگىتتەردىڭ قىلىعىدا سول ەكەن،ـ دەپ ءبىرى تىڭ اڭگىمە قوزعادى،ـ ىلعاي سالت جىگىتتەر، جينالىپ الىپ ىشەدى ەكەن دە، قىستىڭ ارىق مالىن الىپ ۇرىپ سويىپ جەپ، سوڭىندا قوستىڭ ۋىعىن سۋىرىپ الىپ توبەلەسىپ تاراسادى ەكەن.
- قاشىپ كەتكەن قىزىنىڭ ارتىنان قۋالاپ بارعان كەي اكە- شەشەنىڭ قۇدانىڭ قۇيعان اراعىنا سىلقيا تويعان سوڭ قۇشاقتاسىپ تاتۋلاسىپ قايتاتىنىن قايتەسىڭ.
باعانادان اڭگىمەمەن ارالاستىرا تىنىمسىز ىشىلگەن اراق بارعان سايىن باستارىنا ورلەي باستاعان سىڭاي بايقاتتى. ءبىر- بىرىنە ەسە بەرمەي، ءبىرى- ءبىرىنىڭ ءسوزىن تىڭداماي داۋرىعا باستاپ ەدى، اسحانا قوجايىنى اياعى نە بولىپ كەتەر ەكەن دەگەندەي ابىرجىپ، نە قويىڭدار دەپ ايتا الماي، وتىرىك بۇگەجەكتەپ بايەك بولىپ ءجۇر. وسى كەزدە اراق قۇيىپ وتىرعان جاس جىگىت تاعى دا جىرىندىلىعىن ىستەتىپ سوزدەرىن ءبولدى.
- اعالار، دوستار، ـ دەدى ول ورنىنان سەندەلەكتەي تۇرىپ شىنىمەن بىرگە داۋىسىن كوتەرە، ـ كانە داستارقانعا ورالايىق، امال نە ۇلتىمىزدا نە سياقتى بولىپ جاتىرعوي، ايتا بەرسەڭ، ويلاي بەرسەڭ جۇيكەڭ توزىپ، كلەتكاڭ ولەدى. وسىنداي ءبىر كوڭىلدى باس قوسىپ ارەڭ ءبىر جينالىپ وتىرعاندا كوڭىلسىز اڭگىمەنى قايتەمىز، مىنە مەن كەتىپ قالدىم. ول ىشىپ سالدى....
مەن اسقانادان شىقتىم. ءتۇن اسپانىن ءبىر قابات قويۋ بۇلىڭعىر تۇمان قورشاپ تۇر ەكەن. جۇلدىز كورىنبەيدى. كوز الدىما ولار ايتقان اڭگىمە مەن وزدەرى قاتار ەلەستەدى.
- اتتەڭ- اي!،ـ دەدىم مەندە اۋىر تىنىس الىپ،ـ اتتەڭ- اي، ايانىشتى- اق!
اۆتوردىڭ قىزمەت ورىنى: قابا اۋداندىق تولىق ورتا مەكتەپ
加载评论内容,请稍等......